Trong văn hóa Hàn Quốc, “sillye” là thuật ngữ dùng để chỉ những hành vi hoặc lời nói bị xem là thiếu lịch sự, không phù hợp với các quy tắc ứng xử và chuẩn mực văn hóa. Khái niệm này cho thấy tầm quan trọng của những quy tắc ứng xử ngầm trong cuộc sống hàng ngày của người Hàn, từ cách chào hỏi, ăn uống đến các mối quan hệ nơi công sở.
**Tôn trọng tiền bối trong môi trường làm việc**
Mặc dù tính thứ bậc tồn tại ở nhiều nền văn hóa, nhưng trong môi trường làm việc Hàn Quốc, mối quan hệ “sunbae – hubae” (tiền bối – hậu bối) có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Mối quan hệ này bắt nguồn từ môi trường học đường và được thể hiện rõ nét hơn trong công sở.
Các “sunbae” thường được kỳ vọng sẽ hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm và đôi khi đóng vai trò như người cố vấn cho “hubae”. Thứ bậc này chủ yếu dựa trên thâm niên làm việc, chứ không nhất thiết phụ thuộc vào tuổi tác, mặc dù xã hội Hàn Quốc vẫn luôn đề cao người lớn tuổi. Trên thực tế, một “hubae” dù lớn tuổi hơn vẫn chấp nhận vai trò “đàn em” để thể hiện sự tôn trọng đối với kinh nghiệm chuyên môn của “sunbae”.
Quan hệ đồng nghiệp tại Hàn Quốc thường thân mật hơn so với phương Tây, gần gũi với mô hình cộng đồng, nơi sự gắn kết có thể phát triển thành tình bạn. Tuy nhiên, không phải “sunbae” nào cũng hoàn thành tốt vai trò của mình. Một số người có xu hướng đòi hỏi sự phục tùng tuyệt đối từ cấp dưới nhưng lại thiếu sự hào phóng hoặc năng lực. Những trường hợp này được gọi là “gabjil”, một hình thức lạm quyền và độc đoán.
Hiện nay, nhiều công ty Hàn Quốc đang dần chuyển sang cấu trúc làm việc theo hướng ngang hàng hơn, trong đó mọi người gọi nhau bằng danh xưng trung lập “nim” để thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau. Thế hệ trẻ Hàn Quốc cũng đang dần xây dựng các mối quan hệ công việc dựa trên vai trò và trách nhiệm, thay vì quá tập trung vào thứ bậc.
Thông thường, người nước ngoài làm việc tại Hàn Quốc không bị ràng buộc quá chặt chẽ bởi mô hình “sunbae – hubae”. Điều này vừa thể hiện sự tôn trọng đối với sự khác biệt văn hóa, vừa nhằm tránh những hiểu lầm không đáng có.
**Khiêm tốn là đức tính hàng đầu**
Nhiều giáo viên nước ngoài nhận thấy rằng học sinh Hàn Quốc, mặc dù rất thông minh, nhưng lại ít chủ động phát biểu ý kiến trong lớp. Điều này phản ánh một phần văn hóa coi trọng sự khiêm tốn của người Hàn. Việc nhường cơ hội thể hiện cho người khác được xem là một hành động thể hiện sự tôn trọng.
Người Hàn Quốc thường đáp lại lời khen bằng cụm từ “gwachanimnida”, có nghĩa là “lời khen quá lời”. Mặc dù cả người khen và người được khen đều hiểu rằng lời khen là xác đáng, nhưng người được khen vẫn lựa chọn cách hạ thấp bản thân để giữ thể diện cho người khác và tránh tạo cảm giác mình vượt trội hơn.
Việc biết câu trả lời nhưng không giành quyền trả lời trước, hoặc từ chối công nhận rằng mình giỏi, không phải là do thiếu tự tin, mà là một sự lựa chọn có ý thức, thể hiện các chuẩn mực giao tiếp thận trọng của người Hàn.
Tinh thần này được thể hiện rõ nét qua trường hợp của Son Heung-min, một cầu thủ đã nhiều năm thi đấu nổi bật trong màu áo câu lạc bộ Tottenham Hotspur tại giải Ngoại hạng Anh. Mặc dù được ca ngợi là một ngôi sao quốc tế từ năm 2018, anh vẫn không chấp nhận danh xưng “huyền thoại” cho đến khi giúp đội bóng giành được danh hiệu đầu tiên sau 17 năm.
Ông Son Woong-jung, cha của anh, một cựu cầu thủ chuyên nghiệp, thậm chí đã từng ngắt lời một phóng viên khi người này gọi con trai ông là “cầu thủ đẳng cấp thế giới”. Ngay cả sau khi Son Heung-min giành được danh hiệu Vua phá lưới Ngoại hạng Anh năm 2022, ông vẫn khẳng định rằng con trai mình cần phải cải thiện thêm 10%.
Điều này không có nghĩa là ông Son không tự hào về con trai mình, mà đó là cách ông thể hiện sự khiêm tốn trong hành trình hướng tới mục tiêu trở thành một cầu thủ xuất sắc nhất của con trai.
Người Hàn Quốc coi trọng sự khiêm tốn, nhưng điều đó không có nghĩa là họ thiếu đi sự tự hào hay tham vọng. Họ có thể từ chối một lời khen quá mức, nhưng thường không thực sự nghĩ như vậy trong lòng.
**Phép tắc trên bàn ăn**
Ở Hàn Quốc, sự tôn trọng được thể hiện qua những hành vi nhỏ nhặt trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là trên bàn ăn. Khi một người lớn tuổi hơn hoặc có vị trí cao hơn mời bạn ăn, đó không chỉ là một lời mời xã giao, mà còn thể hiện rằng họ sẵn sàng hướng dẫn và giúp đỡ người trẻ.
Trong bữa ăn, không ai được cầm thìa trước người lớn tuổi nhất, đây là một cách thể hiện sự tôn kính và thứ bậc. Những chiếc ghế trống trên tàu hoặc trong nhà hàng cũng thường được ưu tiên để dành cho người lớn tuổi nếu họ có mặt.
Ngoài hành vi, ngôn ngữ cũng phản ánh tôn ti trật tự. Người Hàn Quốc sử dụng “jondaemal”, một hệ thống các từ ngữ thể hiện sự kính trọng, tùy thuộc vào tuổi tác và địa vị của người mà họ đang giao tiếp. Ví dụ, thay vì hỏi “Đã ăn chưa?” với bạn bè, họ có thể nói “Đã dùng bữa chưa ạ?” với người lớn tuổi hơn.
Những quy tắc và mức độ trang trọng khác nhau này cho thấy những kỳ vọng của xã hội Hàn Quốc về sự khiêm tốn và nhường nhịn, những giá trị được duy trì trong nhiều khía cạnh của cuộc sống.
Admin
Nguồn: VnExpress
