Từ xa xưa, dân gian ta đã có kinh nghiệm nấu cháo gạo bung, không nát, thêm gừng, hành và trứng gà để bồi bổ và làm ấm cơ thể cho người bệnh. Tuy nhiên, việc nấu và ăn cháo như thế nào cho đúng cách để đạt hiệu quả tốt nhất thì không phải ai cũng biết.
Theo quan niệm của Đông y, cháo là món ăn dưỡng sinh, có tác dụng điều hòa tạng phủ. Thế nhưng, nếu cháo nấu quá nhừ, ăn nguội hoặc lạnh, nó lại trở thành món ăn mang tính hàn, dễ gây lạnh bụng, làm chậm tiêu hóa và gây đầy bụng. Đối với người đang ốm yếu, cơ thể mất cân bằng âm dương, món cháo cần phải ấm, nêm nhạt, mềm vừa phải, không được quá nhừ hoặc quá loãng.
Xét về khía cạnh tiêu hóa, việc ăn cháo quá nhừ khiến người bệnh gần như không cần nhai, bỏ qua một bước quan trọng là kích thích tiết nước bọt. Trong quá trình nhai, tuyến nước bọt sẽ tiết ra enzym amylase, giúp phân giải tinh bột ngay từ khoang miệng. Nếu thiếu đi bước này, gánh nặng tiêu hóa sẽ dồn hết về dạ dày và ruột non, dễ gây đầy bụng, kém hấp thu, đặc biệt là ở người lớn tuổi hoặc người có hệ tiêu hóa yếu.
Về mặt khoa học, khi nấu cháo quá lâu ở nhiệt độ cao, tinh bột trong gạo bị gelatin hóa hoàn toàn, làm tăng đường huyết nhanh nhưng không bền. Người bệnh có thể cảm thấy đói trở lại chỉ sau vài giờ. Trong khi đó, dạ dày không co bóp hiệu quả, khiến các enzym tiêu hóa không hoạt động tốt để xử lý các chất dinh dưỡng khác như đạm và chất béo.
Một nghiên cứu được công bố trên PubMed Central năm 2024 bởi Đại học Công nghệ MARA, Malaysia, cho thấy rằng cháo gạo truyền thống, nếu được nấu sánh mềm vừa phải, gạo nở bung nhưng vẫn còn kết cấu, sẽ giúp quá trình hấp thu tinh bột và protein hiệu quả hơn. Đồng thời, loại cháo này còn tạo cảm giác no lâu hơn cháo nhừ loãng và không gây nặng bụng. Điều này cho thấy quan niệm “cháo càng loãng càng dễ tiêu” là không hoàn toàn chính xác, đặc biệt là đối với người già hoặc người bệnh cần phục hồi dinh dưỡng.
Các chuyên gia dinh dưỡng của Đại học San Diego, Mỹ, cũng cho biết rằng cháo gạo từ lâu đã được xem là món ăn thực dưỡng nhờ khả năng làm dịu hệ tiêu hóa và hỗ trợ phục hồi thể trạng. Cháo nấu đúng cách, giữ độ mềm vừa phải, hạt gạo bung nhưng không nát, kết hợp cùng các thành phần ấm nóng, sẽ giúp làm ấm tỳ vị và hỗ trợ tiêu hóa. Ngược lại, nếu chỉ ăn cháo trắng ninh loãng trong nhiều ngày mà không bổ sung đạm hoặc chất béo lành mạnh, người bệnh dễ bị thiếu hụt dinh dưỡng, mệt mỏi và hồi phục chậm hơn.
Vậy, nấu cháo cho người bệnh như thế nào mới là đúng cách? Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị rằng cháo cho người bệnh nên được nấu theo tỷ lệ khoảng 1 phần gạo và 8-10 phần nước, nấu đến khi hạt gạo bung mềm, sánh nhẹ nhưng không nhừ nát quá.
Cháo nên được ăn nóng, chia thành nhiều bữa nhỏ, kết hợp cùng các loại đạm dễ tiêu như thịt băm, cá, trứng gà và rau củ mềm. Thêm một chút gia vị như hành, gừng hoặc tiêu sẽ giúp món ăn ấm bụng và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Cần tránh hâm đi hâm lại cháo nhiều lần để đảm bảo chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.
Dinh dưỡng cho người bệnh không chỉ nằm ở độ mềm của món ăn mà còn ở khả năng hỗ trợ tiêu hóa, phục hồi và tăng cường hệ miễn dịch. Một bát cháo đúng cách cần phải đủ mềm, đủ ấm, đủ đạm và đủ dưỡng chất, như một bài thuốc giúp cơ thể tái tạo năng lượng.
Admin
Nguồn: VnExpress
