TP HCM đang lên kế hoạch thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu vực trung tâm từ năm 2026, nhằm hạn chế xe xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải. Đề xuất này nằm trong Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông, với mục tiêu cải thiện chất lượng không khí và hướng tới giao thông xanh.
Khu vực trung tâm dự kiến áp dụng LEZ bao gồm các quận 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, Phú Nhuận. Vùng này được giới hạn bởi 15 cây cầu và 17 tuyến đường chính, nơi sinh sống của khoảng 3,2 triệu dân và có hơn 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày. Theo đơn vị tư vấn, đây là khu vực có nồng độ bụi mịn PM2.5 và PM10 thường xuyên vượt ngưỡng cho phép, đồng thời có mạng lưới giao thông công cộng tương đối phát triển, tạo điều kiện cho người dân chuyển đổi sang các phương tiện thay thế. Cần Giờ cũng sẽ được thí điểm áp dụng mô hình này nhằm bảo vệ khu dự trữ sinh quyển và phát triển du lịch bền vững.
Lộ trình thực hiện được chia thành nhiều giai đoạn. Năm 2026, thành phố sẽ bắt đầu hạn chế xe máy kinh doanh dịch vụ không đạt chuẩn Euro 2 và ô tô thương mại không đạt Euro 4 vào vùng LEZ. Xe tải nặng chạy dầu diesel cũng sẽ bị cấm hoàn toàn, tuy nhiên, nhóm xe này vốn đã bị hạn chế lưu thông vào trung tâm. Từ năm 2027 đến 2032, quy định sẽ mở rộng cho toàn bộ xe máy dưới chuẩn Euro 2 và ô tô dưới Euro 4. Sau năm 2032, thành phố dự kiến nâng tiêu chuẩn khí thải và mở rộng vùng LEZ ra toàn bộ vành đai 1, bao gồm các tuyến đường Phạm Văn Đồng, vòng xoay Nguyễn Thái Sơn, ngã tư Bảy Hiền, Hương Lộ 2 và Nguyễn Văn Linh.
Để giám sát việc thực thi, từ năm 2026 đến 2032, thành phố sẽ lắp đặt 58 camera nhận diện biển số (ANPR) trên các tuyến đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Đình Chiểu, Đinh Tiên Hoàng, Võ Thị Sáu, Hai Bà Trưng… Hệ thống này sẽ đối chiếu với dữ liệu đăng kiểm để xác định mức khí thải và xử phạt các xe vi phạm. Sau năm 2032, mạng lưới camera sẽ được mở rộng với khoảng 200 camera ở vòng ngoài như Phạm Văn Đồng, Võ Văn Ngân, Kha Vạn Cân, khu vực sân bay Tân Sơn Nhất, gần ngã tư Bảy Hiền, tạo thành một hệ thống kiểm soát khí thải quy mô lớn và liên tục.
Bên cạnh việc hạn chế xe không đạt chuẩn, đề án còn đề xuất không cho đăng ký mới đối với xe xăng trong vùng LEZ. Tư vấn khuyến nghị cần ban hành quy định về niên hạn sử dụng cho xe máy chạy xăng, buộc phải thanh lý sau một thời gian hoặc quãng đường nhất định. Khi thanh lý, người dân sẽ được bồi hoàn 70% giá trị còn lại của xe. Nếu mua xe máy điện mới, người dân sẽ được trợ cấp 10% giá trị xe, tối đa 5 triệu đồng.
Đại diện đơn vị tư vấn cho biết, giải pháp này có thể tham khảo từ Trung Quốc, nơi xe hai bánh chạy xăng phải thanh lý sau 13 năm sử dụng hoặc chạy quá 120.000 km. Để triển khai thành công, cần phát triển đồng bộ giao thông công cộng, hạ tầng trạm sạc và các chính sách hỗ trợ chuyển đổi năng lượng xanh.
Các chính sách hỗ trợ khác bao gồm giảm 50% lệ phí đăng ký, biển số cho xe máy điện; hỗ trợ 10% giá mua (tối đa 5 triệu đồng) và 20% lãi suất vay trong năm đầu. Đối với ô tô điện, người dân sẽ được giảm 50% lệ phí đăng ký, biển số và phí bảo trì đường bộ, đồng thời hỗ trợ 10% lãi suất vay trong năm đầu.
Để phục vụ cho việc chuyển đổi sang năng lượng xanh, TP HCM cũng đề xuất phát triển mạnh hạ tầng, bao gồm việc mở mới 72 tuyến xe buýt với hơn 1.100 xe buýt điện, đầu tư ít nhất 8.000 xe đạp công cộng tại trung tâm, kết hợp hành lang xanh ưu tiên người đi bộ và xe đạp, cùng với việc xây dựng 750-1.338 trạm sạc công cộng tại các bãi đỗ xe, trung tâm thương mại và các trục giao thông chính.
Tổng kinh phí hỗ trợ cho giai đoạn 2025-2030 dự kiến hơn 7.300 tỷ đồng, trong đó phần lớn dành cho việc chuyển đổi xe máy xăng sang xe máy điện (38%). Nguồn vốn chủ yếu từ ngân sách nhà nước, kết hợp với xã hội hóa trạm sạc, dịch vụ cho thuê pin, xe đạp công cộng, cùng với việc huy động vốn dài hạn thông qua phát hành trái phiếu, bán tín chỉ carbon và hợp tác công – tư.
TP HCM hiện có hơn 14 triệu dân, trên một triệu ô tô và khoảng 10,2 triệu xe máy, chưa kể lượng lớn xe vãng lai. Giao thông đường bộ chiếm tới 88% lượng bụi mịn trong tổng lượng phát thải từ hoạt động giao thông, gây thiệt hại kinh tế hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm.
Khi triển khai đồng bộ, thành phố kỳ vọng sẽ giảm ô nhiễm không khí và hạn chế ùn tắc giao thông ở khu vực trung tâm nhờ giảm lượng xe cá nhân. Đến năm 2030, toàn bộ xe buýt và taxi đầu tư mới sẽ chạy bằng năng lượng xanh, cùng với 900.000-1,5 triệu xe máy điện và 13.000-18.000 ô tô điện (không tính taxi điện). Khi đó, lượng ô nhiễm không khí từ giao thông đường bộ có thể giảm tới 90%, trong khi hệ thống giao thông công cộng đáp ứng khoảng 25% nhu cầu đi lại của người dân.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP HCM Bùi Hòa An cho biết, đề án kiểm soát khí thải nằm trong lộ trình quốc gia về chuyển đổi xanh, thực hiện theo Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ về giảm ô nhiễm. Giai đoạn đầu đã hoàn thành với mục tiêu đến năm 2030 toàn bộ xe buýt chuyển sang năng lượng sạch; giai đoạn hai sẽ mở rộng sang các loại xe còn lại.
Admin
Nguồn: VnExpress
