Trăm Tỷ Đồng: Nỗi Bất An Của Nhà Đầu Tư?

Những năm gần đây, số lượng nguyện vọng đăng ký xét tuyển đại học của mỗi thí sinh đã tăng vọt, đạt mức trung bình khoảng 5 nguyện vọng/thí sinh trong ba năm liên tiếp. Điều này đặt ra câu hỏi: con số này thực sự có ý nghĩa gì?

Thoạt nhìn, đây có vẻ là dấu hiệu tích cực của việc mở rộng quyền tự do lựa chọn cho học sinh, sự tiện lợi của quá trình chuyển đổi số và sự đa dạng trong hệ thống tuyển sinh. Tuy nhiên, nếu phân tích sâu hơn, sự “bùng nổ nguyện vọng” này lại bộc lộ những vấn đề bất ổn trong hệ thống, phản ánh sự lo lắng sâu sắc của cả thí sinh và phụ huynh trước một kỳ thi vốn được kỳ vọng là công bằng và đáng tin cậy.

Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép thí sinh đăng ký không giới hạn số lượng nguyện vọng, thực hiện hoàn toàn trực tuyến với mức phí thấp (15.000 đồng/nguyện vọng), là một chủ trương tiến bộ nếu được triển khai trong một hệ thống ổn định và minh bạch. Tuy nhiên, sự gia tăng đột biến về số lượng nguyện vọng không chỉ đơn thuần phản ánh “cơ hội được mở rộng”, mà còn là hệ quả tất yếu của nhiều bất cập như: thay đổi chính sách tuyển sinh (ví dụ như việc không còn xét tuyển sớm), đề thi thiếu tính chuẩn hóa, phương pháp quy đổi điểm chưa rõ ràng và sự phức tạp trong cách thức xét tuyển của các trường đại học.

Một trong những vấn đề lớn nhất của mùa tuyển sinh năm nay nằm ở phương pháp quy đổi điểm giữa các phương thức xét tuyển, đặc biệt là giữa điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm học bạ và điểm thi đánh giá năng lực. Mặc dù mục tiêu là tạo ra một mặt bằng chung để đảm bảo công bằng, việc sử dụng bách phân vị (percentile) làm công cụ quy đổi lại được triển khai mà không có hệ quy chiếu thống kê rõ ràng. Bản chất của bách phân vị chỉ phản ánh vị trí tương đối của thí sinh trong một tập hợp điểm cụ thể, chứ không trực tiếp đo lường năng lực hay kết quả học tập. Do đó, khi các tập hợp điểm có sự khác biệt về độ lệch, độ phân tán hoặc không được chuẩn hóa một cách thống nhất, việc quy đổi bằng bách phân vị có thể dẫn đến sai lệch và bất công trong kết quả tuyển sinh.

Hoàng Ngọc Vinh

Hệ quả là, cùng một mức điểm thi hoặc cùng một mức bách phân vị, thí sinh có thể được quy đổi ra nhiều mức điểm khác nhau khi xét tuyển vào các trường khác nhau. Điều này xuất phát từ việc mỗi trường tự đưa ra một bảng quy đổi riêng, không chịu sự ràng buộc của một cơ chế điều phối hoặc chuẩn hóa quốc gia nào. Chính điều này khiến thí sinh khó có thể dự đoán chính xác cơ hội trúng tuyển của mình. Để đối phó với tình trạng này, các em thường có xu hướng đăng ký nhiều nguyện vọng, phân bổ đều vào các nhóm “mơ ước – vừa sức – an toàn”, nhằm tránh bị loại do chọn sai tổ hợp hoặc phương thức xét tuyển có hệ số quy đổi bất lợi.

Tâm lý bất an của thí sinh không chỉ xuất phát từ phương pháp quy đổi điểm, mà còn từ chính chất lượng của đề thi. Điểm trung bình môn Toán năm nay chỉ đạt 4,78, mức thấp nhất trong nhiều năm, trong khi phổ điểm môn tiếng Anh lại lệch về phía điểm cao. Điều này cho thấy sự thiếu ổn định về độ khó và cách phân bố điểm giữa các năm. Trong một hệ thống thi cử không được chuẩn hóa và không công bố đầy đủ các chỉ số thống kê (như độ lệch chuẩn, độ phân hóa, phân phối chuẩn), điểm thi khó có thể trở thành một thước đo đáng tin cậy để học sinh tự đánh giá năng lực và xây dựng chiến lược đăng ký nguyện vọng phù hợp.

Thêm vào đó, sự thiếu vắng của một bộ phận điều phối tuyển sinh cấp quốc gia, có đủ thẩm quyền kỹ thuật và pháp lý để yêu cầu các trường tuân thủ nguyên tắc thống nhất trong quy đổi điểm, công khai dữ liệu minh bạch và chia sẻ thông tin đầu vào – đầu ra, cũng là một vấn đề đáng lưu ý.

Trong khi thí sinh phải tuân thủ hệ thống lọc ảo chung, các trường vẫn có quyền tự quyết định mức quy đổi điểm và điểm chuẩn riêng cho từng tổ hợp, thậm chí cho từng phương thức xét tuyển. Sự thiếu nhất quán này tạo ra một “mê cung tuyển sinh”, nơi thí sinh có nguy cơ bị loại không phải vì năng lực kém, mà vì thiếu thông tin để đưa ra lựa chọn tối ưu.

Khi hệ thống thiếu tin cậy, chi phí “bảo hiểm” sẽ tăng lên. Mỗi thí sinh chi vài trăm nghìn đồng cho 10-15 nguyện vọng có vẻ không đáng kể, nhưng khi nhân với hàng triệu thí sinh, tổng chi phí lệ phí xét tuyển trở thành một con số khổng lồ. Điều đáng nói là, phần lớn chi phí này không xuất phát từ nhu cầu thực sự về lựa chọn học tập, mà lại đến từ sự bất an do hệ thống thiếu chuẩn hóa, thiếu minh bạch và thiếu sự điều phối thống nhất.

Nếu hệ thống tuyển sinh được thiết kế bài bản, đề thi ổn định, phương pháp quy đổi điểm dựa trên cơ sở thống kê vững chắc và mọi dữ liệu đều được công khai, thì mỗi thí sinh chỉ cần đăng ký 3-5 nguyện vọng là đủ. Khi đó, chi phí xã hội sẽ giảm, niềm tin tăng lên và thí sinh có thể tập trung vào việc nâng cao chất lượng học tập thay vì lo lắng về chiến lược xét tuyển.

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số và dữ liệu lớn, ngành giáo dục không thể tiếp tục vận hành một hệ thống tuyển sinh dựa trên những yếu tố không chắc chắn. Thí sinh không nên phải “đặt cược” tương lai của mình bằng việc đăng ký tràn lan nguyện vọng. Thay vào đó, các em cần một hệ thống minh bạch, công bằng và đáng tin cậy, chứ không phải một thị trường tuyển sinh đầy rủi ro, nơi người ta phải chi nhiều tiền hơn mức cần thiết chỉ để tránh bị loại một cách oan uổng.

Admin


Nguồn: VnExpress

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *