**Vụ án đường dây mang thai hộ xuyên quốc gia: Số phận những đứa trẻ về đâu?**
Cục Cảnh sát Hình sự (C02, Bộ Công an) phối hợp cùng Công an tỉnh Ninh Bình vừa triệt phá một đường dây tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại, do một người Trung Quốc tên Wang (hiện chưa bị bắt) cầm đầu. Lực lượng chức năng đã giải cứu 11 trẻ sơ sinh, độ tuổi từ 9 ngày đến 3 tháng. Theo điều tra, đường dây này tìm kiếm phụ nữ Việt Nam có sức khỏe tốt, đưa sang Trung Quốc hoặc Campuchia để cấy phôi thai, sau đó đưa về Việt Nam sinh con. Sau khi sinh, trẻ được làm giấy khai sinh, xét nghiệm ADN, làm thủ tục cho người nhận là bố và cấp giấy thông hành. Mỗi ca mang thai hộ thành công, người mang thai được trả từ 300 đến 400 triệu đồng.
Trước vụ việc này, công an nhiều tỉnh thành cũng đã triệt phá các đường dây tương tự, song thông tin về số phận của những đứa trẻ được giải cứu vẫn là một dấu hỏi lớn.
Luật sư Đào Thị Bích Liên (Văn phòng Luật sư Hà Hải và Cộng sự, Đoàn Luật sư TP HCM) cho biết, pháp luật Việt Nam và nhiều quốc gia khác chỉ cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Các quy định pháp luật rất nghiêm ngặt, cấm tuyệt đối việc mang thai hộ vì mục đích thương mại hoặc trục lợi cá nhân, nhằm bảo vệ sức khỏe, quyền lợi của phụ nữ và trẻ em, cũng như phòng ngừa nạn mua bán người và buôn bán nội tạng.
Vụ án tại Ninh Bình với 11 trẻ sơ sinh được giải cứu (hiện được gửi vào Ngôi Nhà Bình Yên thuộc Trung tâm phụ nữ và phát triển, Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam) cho thấy đây là một đường dây có tổ chức, quy mô lớn, do người Trung Quốc cầm đầu với mục đích trục lợi kinh tế.
Theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quan hệ mẹ – con pháp lý được xác định theo người phụ nữ mang thai và sinh con. Tuy nhiên, trong các vụ mang thai hộ vì mục đích thương mại, khả năng cao là trẻ không cùng huyết thống với người mang thai do phôi được thụ tinh từ noãn và tinh trùng của người khác. Việc xác định cha mẹ hợp pháp thường dựa trên kết quả giám định ADN và yêu cầu nhận con tại TAND cấp khu vực hoặc UBND cấp xã.
Luật sư Bích Liên nhấn mạnh, do tính chất vi phạm pháp luật và yếu tố tội phạm trong các đường dây mang thai hộ vì mục đích thương mại, việc công nhận cha mẹ hợp pháp cần được xem xét thận trọng, chú trọng bảo vệ sự an toàn và phát triển toàn diện của trẻ, đồng thời phòng ngừa các hành vi mua bán người, buôn bán nội tạng.
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Thế Trạch (Giám đốc điều hành Công ty Luật TNHH MTV AN PHA NA) cho rằng, sau khi làm rõ hành vi phạm tội của các bị can, nhà chức trách sẽ xem xét nhiều yếu tố để giải quyết quyền nuôi dưỡng và trao trả trẻ. Nếu một cặp vợ chồng nước ngoài (ví dụ như người Trung Quốc) tìm đến nhận con và chứng minh quan hệ huyết thống bằng ADN, cơ quan chức năng vẫn phải xác minh nguồn gốc, hoàn cảnh sinh nở, tính hợp pháp của việc mang thai hộ; kiểm tra hồ sơ y tế, giấy chứng sinh, thông tin nhân thân của người mang thai và bên yêu cầu.
Thủ tục xác định cha, mẹ cho con được thực hiện theo Điều 102 Luật Hộ tịch 2014 tại Sở Tư pháp tỉnh, kèm kết quả giám định ADN, giấy tờ nhân thân – hôn nhân đã hợp pháp hóa lãnh sự, cùng văn bản đồng ý của người đang nuôi dưỡng trẻ (nếu có).
Do vụ việc có yếu tố nước ngoài và khả năng vi phạm pháp luật Việt Nam, quá trình xử lý thường có sự phối hợp giữa nhiều bộ, ngành và cơ quan ngoại giao. Việc giao con chỉ được thực hiện sau khi hoàn tất các thủ tục pháp lý, bao gồm xử lý vi phạm (nếu có) và xác lập cha, mẹ hợp pháp. Nếu đứa trẻ được xác định là công dân Việt Nam từ khi sinh ra, mọi thủ tục giao cho người nước ngoài nuôi dưỡng phải tuân thủ luật nuôi con nuôi quốc tế.
Trong trường hợp không xác định được cha mẹ hoặc không thể giao các trẻ cho cha mẹ, các em sẽ được làm thủ tục khai sinh theo quy định và được nuôi dưỡng tại các cơ sở bảo trợ xã hội hoặc tại “Ngôi nhà Bình Yên”. Các trẻ cũng có thể được nhận làm con nuôi theo quy định của pháp luật.
Luật sư Bích Liên cho biết thêm, dù chế tài khá nghiêm, nhu cầu và lợi nhuận lớn khiến tình trạng mang thai hộ vì mục đích thương mại vẫn diễn ra. Bà cũng chia sẻ về một trường hợp đau lòng khi một phụ nữ Việt Nam bị lừa mang thai hộ bởi một cặp vợ chồng người Nhật Bản. Họ đã dàn dựng một kế hoạch tinh vi, hứa hẹn kết hôn để người chồng có thể về Việt Nam sinh con với người phụ nữ này. Sau khi đứa trẻ ra đời, người đàn ông đã lừa ký giấy “thừa nhận mang thai hộ và đồng ý giao con” tại Lãnh sự quán Nhật Bản ở TP HCM. Đứa trẻ sau đó bị đưa ra nước ngoài và cắt đứt liên lạc với mẹ.
Vụ việc kéo dài nhiều năm, luật sư Việt Nam đã làm việc với chính quyền Nhật Bản, Đài Loan và các nước liên quan để giành lại quyền nuôi con hoặc ít nhất cho người mẹ được gặp con. Tuy nhiên, đến nay vụ án vẫn chưa có kết quả khả quan do người mẹ đã tự nguyện ký các hồ sơ xác nhận. Đây là một bài học cảnh tỉnh về những rủi ro tiềm ẩn trong các vụ việc liên quan đến mang thai hộ xuyên quốc gia.
Admin
Nguồn: VnExpress
