Từng là niềm tự hào của ngành công nghệ Hoa Kỳ, Intel đang trải qua giai đoạn khó khăn khi bị các đối thủ châu Á như TSMC và Samsung vượt mặt. Vốn hóa thị trường của Intel hiện chỉ còn hơn 90 tỷ USD, một con số khiêm tốn so với AMD (270 tỷ USD) và Nvidia (4.230 tỷ USD), cho thấy mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng mà công ty đang đối mặt.
Cổ phiếu của Intel (INTC.O) đã giảm mạnh 8% vào ngày 25/7 sau khi công ty cảnh báo về khả năng rút khỏi lĩnh vực sản xuất chip nếu không thu hút được đủ khách hàng. Đây được xem là một động thái quyết liệt từ CEO mới Lip-Bu Tan nhằm cắt giảm chi phí và vực dậy biểu tượng công nghệ đang gặp khó khăn của nước Mỹ, theo Reuters.
Ông Lip-Bu Tan cho biết Intel sẽ tiếp tục cắt giảm nhân sự, đóng cửa hai nhà máy ở châu Âu và giảm tốc độ hoạt động của một nhà máy khác ở bang Ohio. Động thái này cho thấy sự thay đổi trong chiến lược so với người tiền nhiệm, người tập trung vào việc xây dựng các cơ sở tốn kém để khôi phục vị thế dẫn đầu trong sản xuất.
Những biện pháp mạnh tay này được đưa ra sau khi Intel báo cáo khoản lỗ điều chỉnh bất ngờ trong quý II và dự báo khoản lỗ còn lớn hơn trong quý III. Tình hình tài chính yếu kém này cho thấy Intel đang gặp phải những thách thức lớn sau nhiều năm quản lý yếu kém, dẫn đến việc thị phần trong lĩnh vực PC và trung tâm dữ liệu bị thu hẹp, và gần như không có chỗ đứng trên thị trường AI.
Trong nhiều thập kỷ, Intel là “xương sống” và biểu tượng của Thung lũng Silicon, với các dòng chip xử lý trung tâm (CPU) thống trị thị trường PC và máy chủ. Tuy nhiên, từ giữa những năm 2010, sự chậm trễ trong việc phát triển quy trình 10nm, trong khi TSMC nhanh chóng triển khai các node 7nm và 5nm, đã khiến Intel mất đi lợi thế cạnh tranh. Theo Reuters, AMD đã vượt mặt Intel trong lĩnh vực chip PC và máy chủ, và Intel gần như vắng bóng trên thị trường chip AI, nơi Nvidia đang thống trị.
Kế hoạch “IDM 2.0” của cựu CEO Pat Gelsinger, với mục tiêu biến Intel thành một xưởng đúc chip cạnh tranh với TSMC, đã tiêu tốn hàng chục tỷ USD. Tuy nhiên, doanh thu của mảng Intel Foundry trong năm 2024 chỉ đạt 17,5 tỷ USD, giảm 7% so với năm trước, trong khi TSMC chiếm gần 60% thị trường gia công chip toàn cầu. Sự phụ thuộc vào TSMC, với 30% chip Intel được gia công bởi hãng này vào năm 2024, không chỉ làm suy yếu Intel mà còn đe dọa đến an ninh quốc gia của Mỹ.
Cựu CEO Craig Barrett, trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với Fortune, đã đề xuất một kế hoạch táo bạo trị giá 40 tỷ USD để vực dậy Intel và củng cố vị thế dẫn đầu của Mỹ trong ngành sản xuất chip tiên tiến. Theo ông, kế hoạch này không chỉ là giải pháp cho Intel mà còn là chiến lược để Mỹ giành lại vị thế trong cuộc đua công nghệ toàn cầu, trong bối cảnh chuỗi cung ứng mong manh và căng thẳng địa chính trị gia tăng.
Ông Barrett, người từng dẫn dắt Intel vượt qua cuộc khủng hoảng bong bóng dot-com, nhận định rằng Intel là công ty Mỹ duy nhất có khả năng sản xuất chip tiên tiến, đóng vai trò sống còn đối với an ninh công nghệ và độc lập công nghiệp của Mỹ. Tuy nhiên, để cạnh tranh với TSMC và Samsung, Intel cần một khoản đầu tư khổng lồ 40 tỷ USD để xây dựng các nhà máy giga-fab và phát triển công nghệ như quy trình 14A.
Ông Barrett đề xuất tạo ra một mô hình hợp tác công tư (PPP) đột phá, kêu gọi các gã khổng lồ công nghệ hàng đầu nước Mỹ như Nvidia, Apple, Google, Amazon, Meta, Qualcomm, AMD và Microsoft cùng góp vốn. Nếu mỗi công ty đầu tư 5 tỷ USD, Intel sẽ có đủ nguồn lực để tái thiết năng lực sản xuất và đổi mới công nghệ.
“Các công ty này không chỉ đầu tư tài chính mà còn bảo vệ lợi ích chiến lược của chính họ”, ông Barrett nhấn mạnh, đề cập đến những rủi ro từ việc phụ thuộc vào TSMC, đặc biệt trong bối cảnh nguy cơ xung đột tại eo biển Đài Loan. CEO của Nvidia, Jensen Huang, cũng từng cảnh báo tại một hội nghị năm 2024 rằng Mỹ cần một giải pháp nội địa để đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng.
Kế hoạch của Barrett không chỉ dừng lại ở việc huy động vốn. Ông nhấn mạnh rằng Intel phải dẫn đầu về công nghệ thay vì chạy theo đối thủ. Công ty đã đạt được những bước tiến đáng kể với công nghệ khắc EUV NA cao và cung cấp điện mặt sau, đủ sức cạnh tranh với TSMC ở quy trình 2nm. Tuy nhiên, ông Barrett chỉ trích ban lãnh đạo hiện tại, dưới sự dẫn dắt của CEO Lip-Bu Tan, vì ngần ngại đầu tư vào quy trình 14A cho đến khi có cam kết từ khách hàng. Ông khẳng định rằng trong ngành bán dẫn, công nghệ tốt nhất sẽ chiến thắng, và kêu gọi Intel đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển (R&D) ngay lập tức.
Chủ tịch TSMC, Mark Liu, từng lưu ý rằng chi phí xây dựng một nhà máy chip tiên tiến vượt quá 20 tỷ USD, và chỉ những công ty có quy mô lớn mới đủ sức duy trì vị thế dẫn đầu. Lời cảnh báo này nhấn mạnh tính cấp bách của khoản đầu tư 40 tỷ USD mà ông Barrett đề xuất.
Để tạo động lực cho đầu tư trong nước, ông cũng gợi ý áp thuế quan đáng kể đối với chip cao cấp nhập khẩu, tương tự như cách Chính phủ Mỹ bảo vệ ngành thép và nhôm. Theo ông, chính sách này sẽ khuyến khích các công ty công nghệ đầu tư vào Intel và thúc đẩy TSMC, Samsung đẩy nhanh việc xây dựng nhà máy tại Mỹ.
Theo Finance.yahoo, TSMC đã cam kết đầu tư hơn 165 tỷ USD vào Mỹ, nhưng phần lớn tập trung vào các quy trình không tiên tiến, khiến Mỹ vẫn phụ thuộc vào Đài Loan đối với chip 3nm và 2nm.
Đạo luật CHIPS, với 52,7 tỷ USD được phân bổ vào năm 2022, là một nền tảng quan trọng, nhưng ông Barrett nhấn mạnh rằng khoản trợ cấp 10 tỷ USD mà Intel đang đàm phán chỉ là một phần nhỏ so với nhu cầu thực tế. Bộ trưởng Thương mại Mỹ, Gina Raimondo, từng phát biểu vào năm 2024 rằng Đạo luật CHIPS là bước đầu, nhưng cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ và tư nhân để lấy lại vị thế dẫn đầu.
Một điểm gây tranh cãi trong kế hoạch của ông Barrett là sự phản đối việc chia tách Intel thành hai công ty riêng biệt: thiết kế và sản xuất chip. Ông gọi đây là “ý tưởng ngu ngốc nhất”, theo Fortune, và lập luận rằng chỉ Intel, TSMC và Samsung có đủ doanh thu để đầu tư vào R&D cần thiết. Nếu tách ra, bộ phận sản xuất của Intel có nguy cơ lặp lại số phận của GlobalFoundries, công ty đã tụt hậu sau khi tách khỏi AMD vào năm 2008.
Ông Barrett nhấn mạnh rằng việc chia tách sẽ làm suy yếu mục tiêu dẫn đầu công nghệ bán dẫn của Mỹ. Nhà phân tích Stacy Rasgon tại Bernstein đồng tình, cho rằng việc chia tách có thể mang lại lợi ích ngắn hạn, nhưng sẽ làm Intel mất khả năng cạnh tranh lâu dài. Ông Barrett cũng chỉ trích hội đồng quản trị hiện tại, gọi họ là “những nhà học thuật thiếu kinh nghiệm”, và đề xuất tái bổ nhiệm ông Pat Gelsinger, người đã đạt được tiến bộ với công nghệ 18A trước khi bị sa thải vào năm 2024.
Giới chuyên gia nhận định rằng tầm nhìn của Barrett không chỉ là cứu Intel mà còn hướng tới việc xây dựng một “TSMC của nước Mỹ” – một nhà sản xuất chip nội địa có khả năng cạnh tranh toàn cầu. TSMC hiện đang kiểm soát hơn 90% thị trường chip tiên tiến, tạo ra một điểm yếu chiến lược cho Mỹ. Một Intel mạnh mẽ sẽ giúp giảm sự phụ thuộc vào Đài Loan, củng cố an ninh quốc gia và kinh tế.
Giáo sư Willy Shih của Harvard Business School nhận định rằng Intel là cơ hội duy nhất để Mỹ xây dựng một trung tâm sản xuất chip, và kế hoạch của Barrett là một lời cảnh tỉnh về tính cấp bách của vấn đề này.
Kế hoạch 40 tỷ USD mà ông Barrett đề xuất là một lời kêu gọi hành động để giải cứu Intel và định hình tương lai của nền công nghệ Mỹ. Tuy nhiên, thành công của kế hoạch này phụ thuộc vào sự phối hợp nhanh chóng giữa chính phủ, các công ty công nghệ và chính Intel.
Admin
Nguồn: VnExpress
