Tại hội nghị “Phát triển ngành sữa Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045” diễn ra ngày 12/8, các chuyên gia đã chỉ ra nhiều thách thức và cơ hội để ngành sữa Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.
PGS.TS Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam, cho biết mức tiêu thụ sữa bình quân đầu người của Việt Nam hiện chỉ đạt 26-28 lít/năm, thấp hơn đáng kể so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Thái Lan đã đạt 35 lít, Singapore 45 lít, và các nước châu Âu tiêu thụ tới 100 lít/người/năm.
Một trong những vấn đề lớn của ngành là sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Theo ông Trung, nguyên liệu trong nước mới chỉ đáp ứng khoảng 40% nhu cầu sản xuất, phần còn lại phải nhập khẩu. Bên cạnh đó, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn ngành sữa đã 15 năm chưa được cập nhật, và phương pháp kiểm nghiệm còn lạc hậu so với sự phát triển của công nghệ mới.
TS Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, nhấn mạnh rằng một rào cản khác đến từ tâm lý tiêu dùng. Nhiều người Việt vẫn quan niệm sữa chỉ dành cho trẻ em, người già hoặc người bệnh, mà chưa nhận thức được đây là nguồn dinh dưỡng quan trọng cho mọi lứa tuổi. Ông cũng cho rằng, sau đại dịch Covid-19, sức mua giảm sút, thị trường lại phát triển quá nóng với hàng trăm sản phẩm, cộng thêm tình trạng sữa giả, kém chất lượng đã làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng.
Ông Nguyễn Quang Trí, Giám đốc điều hành sản xuất của Vinamilk, chỉ ra một nguyên nhân khác là tỷ lệ người Việt không dung nạp lactose khá cao. Lactose là loại đường tự nhiên có trong sữa, có thể gây ra các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu hoặc tiêu chảy ở một số người. Tình trạng này phổ biến ở những cộng đồng ít có truyền thống uống sữa động vật, khiến một bộ phận giới trẻ dần từ bỏ sản phẩm sữa.
Để thích ứng với tình hình, nhiều doanh nghiệp đã chuyển hướng sang phát triển các dòng sản phẩm như sữa không lactose, sữa hạt hoặc sữa chua lên men, nhằm đảm bảo dinh dưỡng và giảm các triệu chứng khó tiêu cho người tiêu dùng. Ông Trí cho rằng chiến lược này giúp mở rộng thị trường trong nước và tạo cơ hội xuất khẩu sang các thị trường có cấu trúc tiêu dùng tương tự.
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực và sáng kiến, ngành sữa Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để phát triển. Theo thống kê, sữa nước hiện chiếm gần một nửa thị phần, tiếp theo là sữa bột (29%) và sữa chua (14,5%).
Trong sáu tháng đầu năm, Việt Nam đã sản xuất hơn 120.000 tấn sữa nước và 74.500 tấn sữa bột. Mỗi năm, Việt Nam nhập khẩu gần 1 tỷ USD sữa, chủ yếu từ New Zealand, Australia, Mỹ và Đông Âu, trong khi xuất khẩu khoảng 300 triệu USD sang 60 thị trường.
Ông Dương cũng lưu ý rằng công tác quản lý sữa nhập khẩu còn nhiều bất cập, các doanh nghiệp lớn chiếm ưu thế, trong khi các đơn vị nhỏ ít quan tâm đến việc sử dụng nguyên liệu trong nước. Nhiều quốc gia như Indonesia, Philippines, Ấn Độ yêu cầu các doanh nghiệp sữa phải sử dụng nguyên liệu trong nước mới được hưởng các chính sách hỗ trợ, trong khi Việt Nam vẫn đang trong quá trình thảo luận về vấn đề này.
Để giải quyết các thách thức, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam đề xuất phát triển vùng nguyên liệu, trồng cỏ thâm canh, và ứng dụng công nghệ cao cho cả nông hộ và chăn nuôi công nghiệp. Mục tiêu là đạt tối thiểu 20% nguyên liệu sữa tươi trong sản xuất, nhằm bảo vệ người chăn nuôi và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Về vấn đề chất lượng, ông Dương cho rằng cần có các quy chuẩn rõ ràng để ngăn chặn tình trạng sữa giả, đặc biệt là đối với sữa bột dành cho bà bầu và người già, là những phân khúc chưa có tiêu chuẩn cụ thể. Ông cũng kiến nghị các cơ quan chức năng đánh giá nghiêm túc tình trạng giảm đàn bò và tăng trưởng chậm của ngành. Bên cạnh đó, cần kết hợp chăn nuôi thâm canh với các nông hộ quy mô 20-50 con, tương tự như mô hình ở Hàn Quốc và Đài Loan. Ông nhấn mạnh rằng quy trình quản lý cần được thống nhất từ trung ương đến địa phương, và coi đây là một chương trình trọng điểm quốc gia.
Với những nỗ lực đồng bộ, Việt Nam đặt mục tiêu tự chủ 60% nguyên liệu đến năm 2030 và nâng mức tiêu thụ lên khoảng 70-100 lít sữa/người/năm vào năm 2045. Để đạt được những mục tiêu này, ngành sữa Việt Nam cần có những giải pháp đột phá và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan.
Admin
Nguồn: VnExpress
