Tại hội thảo “Phát triển nhân lực – điều kiện tiên quyết cho kinh tế số và tăng trưởng xanh,” các chuyên gia đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), trong thị trường lao động hiện nay.
Ông Nguyễn Phong Anh, chuyên gia AI thuộc dự án đào tạo của tập đoàn Meta và Đại học Quốc gia Hà Nội, đã chỉ ra một thực trạng đáng lo ngại: nhiều doanh nghiệp đang tạo áp lực lên nhân viên bằng cách “dọa” sử dụng AI để thay thế họ, hoặc yêu cầu họ tự tìm công cụ AI để thay thế công việc hiện tại. Theo ông, điều này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và hiệu quả làm việc của người lao động.
Thay vì xem AI là một mối đe dọa, ông Phong Anh khuyến nghị nên sử dụng nó như một công cụ để “kích hoạt trí óc,” thúc đẩy sự sáng tạo, khả năng khám phá và đồng cảm xã hội. Trong bối cảnh công nghệ phát triển vượt bậc, vai trò của tư duy con người càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Thực tế cho thấy, AI đang tạo ra những thách thức không nhỏ cho thị trường lao động toàn cầu. Dữ liệu từ trang Layoffs.fyi cho thấy số lượng nhân sự công nghệ bị sa thải trong năm 2023 đã vượt quá tổng số của năm 2020 và 2021 cộng lại. Các “ông lớn” như Amazon, Meta, Google và Microsoft đã cắt giảm hàng chục nghìn việc làm.
Tại Việt Nam, báo cáo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp năm 2023 cảnh báo rằng 70% việc làm trong các ngành thâm dụng lao động như dệt may, da giày và lắp ráp điện tử có nguy cơ bị thay thế bởi robot và AI trong vòng 10 năm tới.
Ông Nguyễn Khánh Long, Phó cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Nội vụ), đặc biệt lưu ý đến nguy cơ bị tụt hậu của nhóm lao động phổ thông, trung niên và lao động nữ trong các khu công nghiệp nếu không được đào tạo lại kịp thời. Ông cũng chỉ ra khoảng cách lớn giữa chương trình đào tạo hiện tại và nhu cầu thực tế của thị trường, khi có tới 38 triệu trên tổng số gần 52 triệu lao động chưa qua đào tạo nghề cơ bản.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng nhìn nhận chuyển đổi số và tăng trưởng xanh là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam tối ưu hóa nguồn lực trí tuệ, giải quyết tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” kéo dài.
Để tận dụng tối đa tiềm năng của AI, chuyên gia đào tạo AI của Meta khuyến nghị các tổ chức nên xây dựng một “cỗ máy học tập tốc độ cao,” tạo điều kiện cho mọi thành viên học hỏi từ cả thành công lẫn thất bại khi làm việc với AI. Ví dụ, kỹ sư cần hiểu rõ những gì họ học được từ gợi ý của AI, dựa trên bằng chứng và dữ liệu cụ thể, đồng thời nắm vững mức độ tối ưu của giải pháp. Điều này đòi hỏi họ phải hiểu bản chất công việc, cách tương tác với AI, cũng như lợi ích và rủi ro của phương pháp làm việc mới.
Một trong những lo ngại lớn khi ứng dụng AI là sự phụ thuộc quá mức vào công cụ này, dẫn đến “mài mòn tư duy.” Chuyên gia thừa nhận hiện tượng này có tồn tại, nhưng không phổ biến. Ông khuyến nghị các doanh nghiệp xây dựng văn hóa phản biện, xem xét vấn đề từ nhiều góc độ, cả với ý kiến của máy móc lẫn con người.
Ông Phong Anh cũng đưa ra cảnh báo về nguy cơ “lỗi thời” trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng. Theo ông, đối thủ lớn nhất của doanh nghiệp không phải là đối thủ cạnh tranh trực tiếp, mà là sự lạc hậu. Phần lớn lực lượng lao động sẽ cần được tái đào tạo trong vòng hai năm tới. Nếu không, thị trường lao động sẽ bị phân hóa thành ba tầng lớp: nhóm ứng dụng thành thạo AI với mức lương cao, nhóm lao động chân tay không có công nghệ, và nhóm bị AI thay thế.
Ở cấp độ vĩ mô, Phó cục trưởng Cục Việc làm khuyến nghị xây dựng chiến lược quốc gia về phát triển nhân lực gắn liền với chuyển đổi số và tăng trưởng xanh. Đồng thời, cần có một cơ sở dữ liệu quốc gia về nhân lực số và nhân lực xanh để thu thập, phân tích dữ liệu, dự báo biến động nghề nghiệp, xu hướng việc làm mới và nguy cơ mất việc do tác động của công nghệ hoặc yêu cầu về môi trường. Điều này sẽ giúp Việt Nam chủ động hơn trong việc định hướng và phát triển nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số và tăng trưởng xanh trong tương lai.
Admin
Nguồn: VnExpress
