Những năm đầu thập niên 2020, thành phố Lagos của Nigeria chìm trong cuộc khủng hoảng rác thải nhựa. Túi nilon, hộp xốp và chai nước chất đống, gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước, ô nhiễm đường phố và lấp đầy các bãi rác. Chính quyền thành phố với 22 triệu dân đứng trước bài toán hóc búa: cần có chính sách giải quyết vấn đề, nhưng lại thiếu dữ liệu chính xác về mức độ ô nhiễm.
Theo Sinikinesh Jimma, Trưởng Bộ phận Biển và Nước ngọt của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), tình trạng thiếu dữ liệu tin cậy về rác thải và ô nhiễm nhựa là một vấn đề phổ biến. Bà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thu thập dữ liệu để xây dựng các chính sách dựa trên bằng chứng và ứng phó với cuộc khủng hoảng ngày càng trầm trọng.
Để giải quyết vấn đề này, Lagos đã hợp tác với UNEP và Chương trình Định cư Con người Liên Hợp Quốc (UN-Habitat) để thực hiện cuộc kiểm toán rác thải đầu tiên. Kết quả cho thấy mỗi người dân Lagos thải ra khoảng 34 kg rác thải nhựa mỗi năm vào hệ thống nước, tương đương với việc mỗi người vứt 10 chai nhựa xuống đường mỗi ngày.
Đến năm 2024, Lagos đóng góp 870.000 tấn vào tổng số 57 triệu tấn rác thải nhựa toàn cầu, trở thành một trong những thành phố ô nhiễm nhựa nhất thế giới. Dữ liệu này đã thúc đẩy chính quyền thành phố hành động bằng cách ban hành lệnh cấm các loại nhựa dùng một lần như dao, nĩa, ống hút và hộp xốp, có hiệu lực từ ngày 1/7. Các cơ sở kinh doanh vi phạm có thể bị đóng cửa.
Tuy nhiên, theo ghi nhận của AP, việc thực thi lệnh cấm còn nhiều thách thức. Olarewanju Ogunbona, quản lý một hàng ăn ở Lagos, cho biết vẫn sử dụng hộp xốp và túi nilon để đóng gói thức ăn cho khách hàng ít nhất 5 lần mỗi ngày.
Không chỉ các hộ kinh doanh, các tổ chức giám sát môi trường cũng bày tỏ sự hoài nghi. Olumide Idowu, một nhà hoạt động môi trường tại Lagos, cho rằng hiệu quả của lệnh cấm sẽ bị hạn chế nếu không được thực thi nghiêm ngặt, thiếu các lựa chọn thay thế giá rẻ cho tiểu thương thu nhập thấp và không cải thiện đáng kể hệ thống quản lý rác thải đang quá tải của thành phố.
Thực tế, mỗi ngày Lagos thải ra ít nhất 13.000 tấn rác, trong đó gần 20% là nhựa. Do thiếu hệ thống quản lý rác thải phù hợp, phần lớn lượng rác này bị vứt xuống sông ngòi, gây tắc nghẽn kênh rạch, ô nhiễm bãi biển và góp phần gây ra lũ lụt.
Một điểm sáng là sự xuất hiện của nhiều đơn vị xử lý rác tư nhân và các nhóm phát triển bền vững, góp phần giải quyết cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa. Điều này tạo điều kiện cho nghề “đồng nát” phát triển. Tại một điểm phân loại rác ở khu thương mại Obalende, những người thu gom rác kiếm được khoảng 3,26 USD mỗi ngày nhờ bán nhựa đã phân loại cho các công ty quản lý rác tư nhân.
Tuy nhiên, theo Omoh Alokwe, Đồng sáng lập công ty Street Waste, sự phát triển của mạng lưới thu gom phế liệu và các doanh nghiệp xử lý, tái chế rác tư nhân là chưa đủ. Các nhà sản xuất cũng cần tăng cường trách nhiệm trong việc giải quyết vấn đề rác thải nhựa, đảm bảo rằng lượng nhựa được sản xuất ra phải được thu hồi và tái chế.
Các chuyên gia cũng kêu gọi thay đổi hành vi cộng đồng để lệnh cấm nhựa dùng một lần có hiệu quả. Theo chủ cửa hàng Olarewanju Ogunbona, người dân Lagos cần có các lựa chọn thay thế cho nhựa dùng một lần.
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), thế giới thải khoảng 400 triệu tấn rác nhựa vào năm 2024. Con số này dự kiến sẽ tăng gần gấp ba trong 25 năm tới, với mức tăng mạnh nhất ở các nước đang phát triển, đặc biệt là ở khu vực châu Phi và châu Á – Thái Bình Dương. Nếu xu hướng này tiếp tục, phần lớn lượng rác thải nhựa sẽ trôi ra sông, hồ và đại dương.
Trong bối cảnh đó, các quốc gia đang đàm phán một hiệp ước nhằm chấm dứt ô nhiễm nhựa tại Geneva (Thụy Sĩ). Nigeria cũng tham gia vào cuộc thảo luận quan trọng này, với hy vọng tìm ra giải pháp toàn diện cho vấn nạn ô nhiễm nhựa đang đe dọa hành tinh.
Admin
Nguồn: VnExpress
