Ngày 15/8 tới, Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin dự kiến sẽ có cuộc gặp gỡ tại Alaska, Mỹ. Tâm điểm của cuộc thảo luận lần này sẽ xoay quanh cuộc xung đột tại Ukraine và các vấn đề trong quan hệ song phương giữa hai nước.
Giới quan sát quốc tế nhận định cuộc gặp thượng đỉnh này mang tính chất bước ngoặt, diễn ra trong bối cảnh cuộc xung đột Nga – Ukraine đã kéo dài hơn ba năm. Đây sẽ là một phép thử quan trọng để đánh giá xem liệu mối quan hệ cá nhân mà Tổng thống Trump thường xuyên mô tả là “tốt đẹp” với ông Putin có đủ sức giúp hai nhà lãnh đạo vượt qua những bất đồng sâu sắc, hay ngược lại, sẽ đẩy mọi thứ vào bế tắc.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng thống Trump đã có tổng cộng 6 lần gặp gỡ với ông Putin, chủ yếu bên lề các sự kiện quốc tế. Đáng chú ý nhất là hội nghị thượng đỉnh tại Helsinki, Phần Lan vào tháng 7/2018. Sau hai giờ trao đổi kín, cả hai nhà lãnh đạo đều bày tỏ mong muốn cải thiện mối quan hệ song phương.
Tuy nhiên, tại buổi họp báo chung sau đó, ông Trump đã gây bất ngờ khi công khai bày tỏ sự tin tưởng vào lời phủ nhận của Nga về việc can thiệp vào cuộc bầu cử Mỹ năm 2016, đi ngược lại hoàn toàn với kết luận của cộng đồng tình báo Mỹ. Ông Trump phát biểu: “Tôi rất tin tưởng các cơ quan tình báo của mình, nhưng tôi cũng phải nói rằng lời phủ nhận của Tổng thống Putin hôm nay rất mạnh mẽ và đầy sức thuyết phục. Ông ấy nói không phải Nga. Tôi không thấy có lý do gì để nghi ngờ điều đó.”
Kể từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1, Tổng thống Trump đã chủ động thúc đẩy lộ trình hàn gắn quan hệ với Nga, vốn đã bị đóng băng dưới thời người tiền nhiệm Joe Biden do cuộc xung đột ở Ukraine. Trong cuộc điện đàm kéo dài 90 phút hồi tháng 2, cả ông Trump và ông Putin đều bày tỏ hy vọng về việc tái thiết mối quan hệ song phương.
Cuộc gặp tại Alaska sẽ đánh dấu lần đầu tiên ông Putin đến thăm nước Mỹ bên ngoài khuôn khổ Liên Hợp Quốc kể từ năm 2007. Tổng thống Trump nhấn mạnh: “Tôi thấy việc Tổng thống Nga đến đất nước chúng ta là một hành động thể hiện sự tôn trọng, hơn là chúng ta đến đất nước của ông ấy hoặc gặp nhau ở một quốc gia khác.”
Các nhà phân tích cũng chỉ ra rằng, bằng cách mời nhà lãnh đạo Nga đến Mỹ, ông Trump đang “trao quà” cho ông Putin, giúp ông chủ Điện Kremlin thoát khỏi sự cô lập quốc tế mà chính quyền cựu Tổng thống Biden và các nhà lãnh đạo châu Âu đã dày công thiết lập.
Ông John R. Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ dưới thời chính quyền Trump, nhận xét: “Ông ấy muốn hòa hợp. Ông ấy nghĩ mình là bạn của ông Putin.”
Với cuộc gặp tại Alaska, Tổng thống Trump tin tưởng rằng ông có thể thuyết phục được người đồng cấp Nga. Ông tuyên bố: “Tôi sẽ đến gặp ông Putin và nói rằng ‘ông cần kết thúc và phải kết thúc cuộc chiến này’.”
Mặc dù vậy, nhiều người không đặt quá nhiều kỳ vọng vào cuộc gặp sắp tới, bởi Tổng thống Trump và người đồng cấp Nga vẫn còn tồn tại những bất đồng sâu sắc về vấn đề Ukraine.

Trong thời gian gần đây, Tổng thống Mỹ đã nhiều lần phàn nàn về việc Nga thiếu hợp tác trong các nỗ lực nhằm chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine. Ông Trump từ lâu đã tuyên bố sẽ nhanh chóng giải quyết cuộc xung đột này, nhưng mọi nỗ lực thúc đẩy đàm phán cho đến nay vẫn chưa mang lại kết quả như mong đợi.
Dù vẫn kiềm chế chỉ trích cá nhân ông Putin một cách gay gắt, ông Trump đã bày tỏ sự “thất vọng” và “không vui” với nhà lãnh đạo Nga.
Ông Bolton phân tích: “Ông Putin rõ ràng đã vượt quá giới hạn mà ông Trump có thể chấp nhận. Điều đó giải thích tại sao trong 4-6 tuần qua, bạn đã thấy những bình luận có phần gay gắt hơn với phía Nga. Người bạn của ông ấy không giúp đỡ nỗ lực chấm dứt xung đột và ông ấy chưa đạt được thỏa thuận nào.”
Mặc dù công khai đánh giá cao những nỗ lực thúc đẩy chấm dứt xung đột của ông Trump, Tổng thống Nga vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy ông sẵn sàng từ bỏ các mục tiêu ở Ukraine để đưa ra những nhượng bộ đáng kể trong cuộc gặp tại Alaska. Một nguồn tin quen thuộc với các đánh giá tình báo gần đây của Mỹ cho biết: “Ông Putin tin rằng Nga đang chiến thắng, vì thế ông ấy không có lý do gì để nhượng bộ.”
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng cho rằng ông Putin “chắc chắn không chuẩn bị cho một lệnh ngừng bắn hay kết thúc xung đột”. Trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông Zelensky viết: “Ông Putin chỉ coi cuộc gặp này là một chiến thắng cá nhân, và sau đó sẽ tiếp tục hành động như trước, gia tăng áp lực lên Kiev.”
Điều này đặt ra câu hỏi liệu Tổng thống Trump có sẵn sàng “hy sinh” mối quan hệ cá nhân với ông Putin để gây sức ép lên Nga trong hội nghị thượng đỉnh tại Alaska hay không.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham nhận định: “Tôi hoàn toàn tin rằng Tổng thống Trump sẽ gặp ông Putin với một lập trường cứng rắn, và ông ấy sẽ quan tâm đến lợi ích của châu Âu cũng như nhu cầu chấm dứt xung đột trong danh dự của Ukraine.”

Ông chủ Nhà Trắng cũng đã cảnh báo rằng Nga sẽ phải đối mặt với “những hậu quả rất nghiêm trọng” nếu ông Putin không có thiện chí chấm dứt xung đột. Mặc dù ông Trump không nói rõ những hậu quả đó là gì, nhưng Nhà Trắng trước đó đã từng đe dọa áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế hoặc thuế quan đối với Nga.
Một cuộc gặp không mang lại kết quả sẽ không phải là điều mà Tổng thống Trump mong muốn. Ông Michael McFaul, cựu đại sứ Mỹ tại Nga dưới thời Tổng thống Barack Obama, viết trên mạng xã hội: “Những hội nghị thượng đỉnh không mang lại kết quả sẽ gây tổn hại đến lợi ích quốc gia của Mỹ. Nếu ông Trump trở về từ Alaska mà không đạt được gì, ông ấy sẽ trông như một nhà lãnh đạo thiếu sức mạnh, và điều đó không tốt cho lợi ích của nước Mỹ.”
Hiện tại, còn quá sớm để dự đoán kết quả của cuộc gặp thượng đỉnh tại Alaska. Tuy nhiên, dư luận quốc tế chắc chắn sẽ dõi theo từng động thái của lãnh đạo hai cường quốc, bởi họ đang đứng trước một sự kiện có thể định hình lại trật tự toàn cầu.
Tổng thống Trump đã phát biểu vào ngày 11/8 về cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới: “Tôi nghĩ nó sẽ tốt, hoặc cũng có thể sẽ tệ.”
Admin
Nguồn: VnExpress