Ngày 16/7/2001, thôn Mã Phường, một vùng quê nghèo thuộc huyện Hoành Sơn, tỉnh Thiểm Tây, bỗng chốc trở thành tâm điểm của cả nước sau một thảm họa kinh hoàng chưa từng có.
Trước đó, Mã Phường chỉ là một ngôi làng vô danh trên cao nguyên Thiểm Bắc. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nơi đây được biết đến như một “điểm nóng” về sản xuất thuốc nổ trái phép, cung cấp cho các mỏ đá lân cận. Lợi nhuận kếch xù từ hoạt động này đã khiến nhiều người dân bất chấp nguy hiểm, lao vào sản xuất, biến cả ngôi làng thành “một quả bom nổ chậm”.
**Đêm kinh hoàng và tiếng nổ xé toang sự yên bình**
Vào rạng sáng ngày 16/7/2001, khoảng 3h, một tiếng nổ long trời lở đất đã xé tan màn đêm yên tĩnh của Mã Phường. Ông Dư Hải Chiến, một người dân trong làng, bàng hoàng kể lại: “Tiếng nổ lớn đến mức hất tung cả giường ngủ, tôi ngã nhào xuống đất.”
Nửa tiếng sau, ông Chiến nhận được tin sét đánh: sáu đứa cháu trai và anh cả của ông đã bị vùi lấp dưới đống đổ nát do vụ nổ gây ra. Một người bạn học của con trai út ông cũng thiệt mạng khi đến chơi. May mắn thay, ông thoát nạn vì đêm đó phải ra đồng trông ruộng dưa.
Tâm điểm của vụ nổ, gia đình Mã Thế Quý, đã biến thành một hố sâu khổng lồ, dài 36 mét, rộng 27 mét và sâu 7 mét, nước ngầm tuôn ra ào ạt. Hàng chục ngôi nhà xung quanh bị san phẳng.
Vụ nổ đã phá hủy gần như hoàn toàn một nửa ngôi làng. Cửa kính trong bán kính 5 km vỡ vụn. Cây cối và hoa màu trong bán kính 1 km bị sóng xung kích tàn phá. Vô số gia súc, gia cầm bị chết hoặc bị thương.
Thảm họa kinh hoàng này đã cướp đi sinh mạng của 83 người dân thuộc 71 hộ gia đình, làm 98 người bị thương, phá hủy 311 ngôi nhà và gây thiệt hại kinh tế trực tiếp lên tới hơn 5,6 triệu nhân dân tệ. Đau đớn hơn, phần lớn nạn nhân là thanh niên và trẻ em, bởi người già thường sống trong các diêu động trên sườn đồi, cách xa khu vực nguy hiểm, trong khi những người trẻ lại định cư dưới chân đồi, gần đường cái, nơi nhà Mã Thế Quý tọa lạc.
Năm gia đình ở Mã Phường đã phải chịu cảnh “diệt môn”, không còn ai sống sót, trong đó có cả gia đình Mã Thế Quý. Bốn đến năm gia đình khác chỉ còn lại một người duy nhất.
Mã Đôn Đôn mất đi tám người thân, bao gồm cha mẹ, vợ, hai con, em trai, em dâu và cháu trai. Anh may mắn sống sót vì tối hôm đó ra đồng tưới nước. Dư Tự Sinh, 34 tuổi, và vợ bị thương, nhưng vĩnh viễn mất đi ba con gái và một con trai.
**Cuộc truy tìm hung thủ và sự thật kinh hoàng**
Trong khi công tác cứu hộ và cứu trợ được khẩn trương triển khai, Bộ Công an Trung Quốc đã cử một đoàn chuyên gia điều tra đến hiện trường, phối hợp với công an địa phương để làm rõ nguyên nhân vụ nổ.
Kết quả điều tra cho thấy, số thuốc nổ gây ra thảm họa thuộc sở hữu của Mã Thế Bình, 39 tuổi, một người dân trong làng. Bình đã cất giữ hàng chục tấn thuốc nổ tại nhà em trai là Mã Thế Quý. Ngày 18/7, Bình ra đầu thú, thừa nhận hành vi sản xuất và tàng trữ thuốc nổ trái phép.
Để làm rõ bản chất vụ việc, đoàn công tác đã loại trừ khả năng thuốc nổ tự phát nổ, kết luận đây là một vụ án hình sự. Quá trình thẩm vấn đã hé lộ một nghi phạm khác: Mã Hoành Thanh, 51 tuổi, một người dân trong làng.
Mã Hoành Thanh là một người mù chữ, từng mở mỏ đá vào năm 1995 và tự sản xuất thuốc nổ, nhưng liên tục thua lỗ. Các xưởng thuốc nổ, mỏ đá và trại gà mà Thanh hợp tác kinh doanh đều phải đóng cửa, khiến ông ta nợ nần chồng chất. Do nhân phẩm không tốt, Thanh bị nhiều người xa lánh, không ai muốn hợp tác làm ăn.
Thanh có mâu thuẫn sâu sắc với Lưu Thế Vĩ, Mã Thế Bình và những người khác trong làng chuyên sản xuất thuốc nổ trái phép. Trước khi vụ án xảy ra, nhiều người đến đòi nợ, khiến Thanh chịu áp lực tinh thần rất lớn và từng đe dọa trả thù.
Ngày 2/8, công an thẩm vấn Thanh, nhưng ông ta chỉ nhận tội sản xuất thuốc nổ trái phép. Tuy nhiên, nhật ký của con gái Thanh đã vạch trần tội ác của ông ta. Những dòng nhật ký ghi lại những hành vi bất thường của Thanh, bao gồm những lời nói trong lúc say xỉn như “Tôi sẽ cho nổ tung…” hay “Nếu không hạ được hắn thì cho hắn nổ luôn”. Sau nhiều lần thẩm vấn, cuối cùng Thanh đã phải cúi đầu nhận tội.
**Âm mưu trả thù và cái kết đắng**
Ngày 16/8, Mã Hoành Thanh bị Viện Kiểm sát thành phố Du Lâm, tỉnh Thiểm Tây khởi tố.
Theo cáo trạng, Thanh làm ăn thua lỗ và nợ nần chồng chất. Ông ta cho rằng Lưu Thế Vĩ là người đứng sau gây khó dễ nên nảy sinh ý định giết Vĩ bằng cách cho nổ tung nhà.
Ngày 15/7, Thanh mang về hai kíp nổ và 14 mét dây cháy chậm từ mỏ đá của mình ở thành phố Diên An. Khoảng 3h sáng ngày 16/7, ông ta lẻn đến trước nhà Mã Thế Quý, nơi cất giấu thuốc nổ, với ý định trộm thuốc. Tuy nhiên, cửa sổ bị buộc chặt bằng dây thép, chỉ có thể thò tay vào sờ thuốc nổ chứ không thể lấy ra được.
Trong lúc tuyệt vọng, nhớ đến khoản nợ hơn 100.000 nhân dân tệ và những năm tháng sống khốn khổ, Thanh nảy sinh ý định tự tử. Ông ta nhặt một cành cây, chọc một lỗ nhỏ trên bao thuốc nổ, đốt dây cháy chậm đã gắn kíp nổ và nhét vào bao thuốc. Sợ rằng mình sẽ không chết mà bị tàn phế, Thanh vội vã bỏ trốn khỏi hiện trường. Lúc 3h25, hơn 30 tấn thuốc nổ amoni nitrat tự chế được cất giữ tại nhà Quý đã phát nổ.
VKS thành phố Du Lâm cáo buộc Thanh coi thường pháp luật, hành động liều lĩnh, bất chấp tính mạng và tài sản của người dân, gây nguy hiểm nghiêm trọng đến an toàn công cộng. Hành vi của Thanh cấu thành tội gây nổ dẫn đến chết nhiều người và gây thiệt hại lớn.
Sau khi xét xử, Mã Hoành Thanh bị tuyên án tử hình và bị xử bắn vào sáng 23/9/2001. Mã Thế Bình và một đồng phạm cũng bị tuyên án tử hình vì tội chế tạo, mua bán trái phép chất nổ.
**Bài học đắt giá và những hệ lụy đau lòng**
Vụ nổ kinh hoàng do thuốc nổ tàng trữ trái phép gây ra đã gây chấn động cả nước, khiến Mã Phường trở nên nổi tiếng theo một cách không ai mong muốn.
Trong những năm qua, ngôi làng nông nghiệp này đã phát triển một “ngành công nghiệp” bất hợp pháp: sản xuất thuốc nổ trái phép. Mặc dù chính quyền đã ban hành nhiều lệnh cấm và xử lý nghiêm, tình trạng này vẫn tiếp diễn. Một số gia đình đã mở rộng sản xuất đến quy mô lớn, bán thuốc nổ trái phép cho nhiều mỏ than nhỏ ở các địa phương khác. Khi chính quyền tăng cường kiểm tra, các xưởng sản xuất thuốc nổ trên núi không thể hoạt động công khai, một số hộ đã di dời và cất giấu thuốc nổ thành phẩm vào nhà, dẫn đến thảm kịch.
Theo điều tra ban đầu, vào tháng 4/2001, trong một đợt kiểm tra an toàn sản xuất, xưởng chế tạo thuốc nổ tự chế bất hợp pháp của Mã Thế Bình trên núi đã bị niêm phong. Tuy nhiên, việc niêm phong không chặt chẽ, tạo điều kiện cho Bình bí mật chuyển số thuốc nổ chưa bán hết đến nhà em trai ở Mã Phường để cất giấu.
Ngày 18/7, giám đốc công an huyện Hoành Sơn bị miễn nhiệm chức vụ, bị tạm giữ và điều tra. Trưởng đồn và phó trưởng đồn công an thị trấn cũng bị tạm giữ hình sự.
Ngày 30/7, chính quyền tỉnh Thiểm Tây ra thông báo thừa nhận rằng vụ nổ không chỉ do hành vi phá hoại của con người mà còn bộc lộ những vấn đề nghiêm trọng như chủ nghĩa quan liêu, chủ nghĩa hình thức trong các cấp chính quyền. Các chỉ thị của trung ương và tỉnh ủy về an toàn sản xuất đã không được thực hiện triệt để, thậm chí bị phớt lờ.
Vụ nổ kinh hoàng ở Mã Phường đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về công tác quản lý lỏng lẻo và những hệ lụy đau lòng của việc sản xuất, tàng trữ trái phép vật liệu nổ. Đây là một bài học đắt giá mà chính quyền và người dân cần ghi nhớ để ngăn chặn những thảm họa tương tự trong tương lai.
Admin
Nguồn: VnExpress
