Chiều ngày 15/8, ngay sau khi kết thúc hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Donald Trump, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đến viếng mộ các chiến sĩ Hồng quân Liên Xô tại nghĩa trang căn cứ Richardson ở bang Alaska.
Đoạn video do truyền thông Nga công bố cho thấy Tổng thống Putin đã quỳ gối, đặt hoa, làm dấu thánh và cúi chào trước từng bia mộ. Người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov, cho biết đây là sự kiện đã được lên kế hoạch từ trước.
Ông Putin phát biểu sau cuộc gặp với Tổng thống Trump: “Chúng tôi sẽ luôn ghi nhớ những trang sử hào hùng, khi hai nước chúng ta cùng kề vai sát cánh đánh bại kẻ thù chung với tinh thần đồng đội và đồng minh, đồng thời hỗ trợ và viện trợ lẫn nhau”.
Khu nghĩa trang này là nơi yên nghỉ của các phi công và thủy thủ Liên Xô đã hy sinh trong quá trình vận chuyển khí tài quân sự từ Mỹ sang Liên Xô theo chương trình viện trợ Lend-Lease trong Thế chiến II.
Đạo luật Lend-Lease (Cho vay – Cho thuê) được Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt ký ngày 11/3/1941, đánh dấu thời điểm Hoa Kỳ chính thức tham gia Thế chiến II và kết thúc vào ngày 29/9/1945. Đạo luật này cho phép Mỹ chuyển giao một lượng lớn khí tài quân sự cho các nước Đồng minh trong thời gian ngắn nhất để chống lại phe phát xít.
Các mặt hàng viện trợ bao gồm tàu chiến, máy bay, xe tăng, phương tiện cơ giới, trang thiết bị quân sự, thực phẩm và dầu mỏ. Đạo luật quy định rằng khí tài quân sự phải được sử dụng cho đến khi được trả lại hoặc bị tiêu hủy. Tuy nhiên, trên thực tế, chỉ có một số tàu chiến được Đồng minh hoàn trả cho Mỹ sau chiến tranh, phần lớn vũ khí đã bị phá hủy trong các trận chiến.
Các khoản viện trợ này về cơ bản là miễn phí, đổi lại Mỹ được quyền thuê và sử dụng nhiều căn cứ lục quân, hải quân trên lãnh thổ các nước Đồng minh trong Thế chiến II.
Thông qua đạo luật Lend-Lease, Mỹ đã viện trợ quân sự cho Anh, Liên Xô và Trung Quốc. Quân đội Anh đã sử dụng xe tăng Sherman do Mỹ cung cấp để chiến đấu ở Bắc Phi. Hồng quân Liên Xô cũng sử dụng các phương tiện do Mỹ viện trợ để phản công quân đội phát xít Đức vào năm 1942. Đạo luật này cũng giúp Mỹ cung cấp xe tải, xăng dầu và thiết bị công binh để hỗ trợ Trung Quốc chống lại quân Nhật.
Theo thông tin từ Bộ Ngoại giao Nga, máy bay và trang thiết bị quân sự do Mỹ viện trợ cho Liên Xô được vận chuyển qua lãnh thổ Canada, sau đó được đưa đến sân bay quân sự Ladd, nay là căn cứ Wainwright ở bang Alaska.
Từ căn cứ này, hơn 300 phi công Liên Xô được huấn luyện tại Mỹ đã trực tiếp lái hàng nghìn máy bay vượt qua eo biển Bering để đến vùng Viễn Đông của Liên Xô, trước khi tiếp tục hành trình tới các mặt trận ở châu Âu.
Tuyến không vận Alaska – Siberia đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống phát xít, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nhiều phi công đã thiệt mạng trong các vụ tai nạn khi huấn luyện hoặc do điều kiện thời tiết khắc nghiệt ở vùng cực.
Ban đầu, các phi công Liên Xô hy sinh được chôn cất tại Fairbanks và Nome. Đến năm 1946, theo sắc lệnh của chính quyền bang Alaska, toàn bộ hài cốt quân nhân Liên Xô đã được quy tập về nghĩa trang căn cứ Richardson. Ban quản lý nghĩa trang đã dành một khu vực riêng cho các chiến sĩ Liên Xô, với bia đá trắng khắc tên, cấp bậc, đơn vị, quốc tịch và ngày hy sinh bằng cả tiếng Nga và tiếng Anh.
Tuy nhiên, thông tin về khu mộ này gần như không được ghi lại trong các tài liệu lưu trữ của Liên Xô trong nhiều thập kỷ. Mãi đến năm 1990, khi một phái đoàn cựu chiến binh Liên Xô đến thăm Alaska, thông tin về địa điểm này mới được xác minh.
Ông E. G. Radominov, lãnh đạo phòng Alaska – Siberia thuộc Ủy ban Cựu chiến binh Liên Xô, đã viết trong báo cáo năm 1990: “Trong suốt 45 năm qua, chúng tôi không hề nhận được bất kỳ thông tin nào về phần mộ của đồng đội mình tại Alaska”.
Từ đó, nghĩa trang căn cứ Richardson trở thành minh chứng cho giai đoạn hợp tác hiếm hoi giữa hai siêu cường. Năm 2011, Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã trao huân chương cho bà Virginia Walker, giám đốc nghĩa trang căn cứ Richardson, để ghi nhận những đóng góp của bà trong việc bảo quản và chăm sóc các phần mộ quân nhân Liên Xô.
Theo thông tin từ Điện Kremlin, có tổng cộng 14 phần mộ chiến sĩ Liên Xô tại Alaska. Danh tính và cấp bậc của 11 người đã được xác minh, trong đó có 9 phi công thiệt mạng khi thực hiện nhiệm vụ chuyển giao máy bay theo tuyến đường Alaska – Siberia và 2 thủy thủ phụ trách tiếp nhận tàu tại Alaska. Một phần mộ chưa được xác định danh tính, trong khi hai phần mộ khác được cho là của thường dân Liên Xô.
Admin
Nguồn: VnExpress
