Thị trường lúa gạo tại Đồng bằng sông Cửu Long đang trải qua giai đoạn trầm lắng do nhiều thương lái hạn chế thu mua vì lo ngại khó khăn trong việc xuất khẩu sang Philippines. Động thái này diễn ra trong bối cảnh Philippines, một trong những thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, thông báo tạm ngưng nhập khẩu gạo trong vòng hai tháng.
Bà Huyền, một thương lái lâu năm tại An Giang, cho biết hiện tại bà chỉ thu mua cầm chừng để phục vụ nhu cầu thị trường nội địa, còn việc thu mua cho xuất khẩu phải chờ đợi những tín hiệu mới từ các doanh nghiệp.
Tại Đồng Tháp, các nhà máy đang tập trung vào việc bốc xếp và ưu tiên giao các đơn hàng cũ đã ký với Philippines, trong khi hoạt động mua mới giảm đáng kể. Giá gạo Đài Thơm 8 và OM18 đã giảm từ 11.500 đồng xuống còn 11.000 đồng/kg (chưa qua máy tách màu).
Tình hình tương tự cũng diễn ra tại Sa Đéc, nơi giá gạo xô tiếp tục giảm 100-200 đồng/kg vào chiều ngày 15/8. Cụ thể, gạo OM18 phổ biến ở mức 9.500-9.600 đồng/kg, loại đẹp có giá 9.700 đồng/kg; gạo OM5451 ở mức 8.700-8.800 đồng/kg và gạo OM380 còn 8.200-8.300 đồng/kg. Trong khi đó, gạo ngang giữ giá, còn gạo thơm dẻo giảm nhẹ.
Một doanh nghiệp xuất khẩu gạo tại Đồng Tháp chia sẻ rằng kế hoạch kinh doanh của họ đã bị đảo lộn sau thông báo tạm ngưng nhập khẩu từ Philippines. Việc dừng nhập khẩu đúng vào thời điểm thu hoạch rộ đã khiến các hợp đồng bị đình trệ, lượng hàng tồn kho tăng lên, kéo theo chi phí lưu kho tăng. Áp lực về vốn ngày càng lớn, nguy cơ thua lỗ hiện hữu, trong khi thuế VAT 5% dự kiến áp dụng từ 1/7/2025 và lãi suất vay cao càng làm tăng gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Chí Thành, Giám đốc ngành hàng lúa gạo Angimex, dự báo giá gạo Hè Thu và Thu Đông có thể giảm sâu. Việc tìm kiếm thị trường mới không dễ dàng, trong khi nhiều quốc gia nhập khẩu khác có thể lợi dụng tình hình để ép giá mua.
Các doanh nghiệp cũng phản ánh rằng, từ năm 2019, thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn vệ sinh dịch tễ (SPS-IC) với Philippines thường kéo dài, gây khó khăn cho việc ký kết các hợp đồng dài hạn. Mặc dù từ ngày 7/7/2025 đã áp dụng cấp phép trực tuyến, khối lượng giấy tờ và các chi phí phát sinh vẫn khiến lợi nhuận bị thu hẹp đáng kể.
Trước tình hình này, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã có văn bản gửi Bộ Công Thương, trong đó nhấn mạnh rằng Philippines chiếm tới 40-45% kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam. Việc tạm ngưng nhập khẩu khiến các hợp đồng bị đình trệ, tồn kho tăng cao, thanh khoản bị siết chặt và giá gạo nội địa chịu áp lực giảm.
Bộ Công Thương cũng cho biết, ngoài tác động từ quyết định ngưng nhập khẩu của Philippines, nhiều hợp đồng gạo trong tháng 8 bị ách lại do thiếu giấy chứng nhận SPS-IC. Tình trạng này làm tăng nguy cơ tồn kho, kéo giá xuất khẩu xuống, thu hẹp lợi nhuận và ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người nông dân.
Bộ Công Thương cảnh báo rằng lượng hàng tồn kho lớn cùng với giá giảm sẽ gia tăng áp lực tín dụng cho các doanh nghiệp. Cơ quan này khuyến nghị các đơn vị duy trì dự trữ, chờ thời điểm thị trường mở cửa trở lại để tránh bán tháo, đồng thời đẩy mạnh phối hợp giữa các bộ, ngành và hiệp hội để giảm thiểu rủi ro và mở rộng thị trường sang Trung Đông, châu Phi và Đông Bắc Á.
Philippines giải thích rằng lệnh tạm ngưng nhập khẩu gạo trong hai tháng nhằm bảo vệ sản xuất trong nước khi giá lúa giảm sâu. Trước diễn biến này, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã đề nghị Bộ Công Thương sớm làm việc với phía Philippines để xác định rõ loại gạo bị ảnh hưởng, đồng thời tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục SPS-IC, duy trì hoạt động thương mại, giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ quyền lợi của người nông dân. Việt Nam và Philippines hiện đang thực hiện biên bản ghi nhớ hợp tác thương mại gạo ký ngày 30/1/2024, có hiệu lực đến ngày 31/12/2028.
Ngành lúa gạo Việt Nam kỳ vọng sẽ nhận được sự hỗ trợ từ các bộ, ngành để hoạt động sản xuất và xuất khẩu diễn ra thuận lợi. Bộ Công Thương đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính đẩy nhanh việc hoàn thuế giá trị gia tăng cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, đồng thời chủ động xây dựng kế hoạch mua dự trữ gạo quốc gia năm 2025 để kịp thời ứng phó khi thị trường xuất hiện những biến động bất lợi.
Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, trong 7 tháng đầu năm, Philippines là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 42,6% thị phần. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu gạo sang thị trường này đã giảm 13,5%. Ngược lại, các thị trường khác như Ghana và Bờ Biển Ngà lại ghi nhận mức tăng trưởng lần lượt là 53,5% và 96,6%. Đáng chú ý, trong nhóm 15 thị trường xuất khẩu lớn nhất, giá trị xuất khẩu gạo tăng mạnh nhất ở thị trường Bangladesh, với mức tăng hơn 188 lần.
Admin
Nguồn: VnExpress
