Zona thần kinh, một bệnh lý gây nhiều đau đớn và biến chứng nguy hiểm, có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu chúng ta chủ động bảo vệ sức khỏe. Bác sĩ Phạm Đình Đông, Quản lý Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết zona thần kinh thực chất là sự tái hoạt động của virus Varicella Zoster (VZV), tác nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi thủy đậu, virus này “ngủ đông” trong các hạch thần kinh và có thể bùng phát trở lại khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc gặp các yếu tố thuận lợi như tuổi cao, mắc bệnh mạn tính (ung thư, tiểu đường, trầm cảm), sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, hoặc căng thẳng kéo dài.
Mặc dù việc thức khuya sau 23 giờ không trực tiếp gây zona thần kinh, thói quen này có thể gián tiếp làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Thức khuya thường xuyên dẫn đến viêm mạn tính, tăng đường huyết, rối loạn chuyển hóa và căng thẳng thần kinh, tạo điều kiện cho virus VZV tái hoạt động.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh tác hại của việc ngủ sau 23 giờ đối với sức khỏe. Bác sĩ Đông giải thích rằng sau 23 giờ, cơ thể bắt đầu quá trình phục hồi và cần được nghỉ ngơi. Thức khuya khiến các cơ quan như gan, tim, não không được nghỉ ngơi đúng lúc, làm tăng nguy cơ tổn thương tế bào.
Một nghiên cứu năm 2021 của Đại học Colorado Boulder trên hơn 840.000 người cho thấy người thức khuya, ngủ muộn dễ bị căng thẳng, thiếu ngủ và tăng nguy cơ trầm cảm. Thức khuya cũng ảnh hưởng đến việc sản xuất melatonin, hormone quan trọng cho giấc ngủ sâu, và làm tăng nồng độ cortisol (hormone stress), gây tổn hại cho vùng hồi hải mã, trung tâm ghi nhớ của não.
Ngoài ra, người ngủ muộn thường ăn nhiều hơn, dễ dẫn đến thừa cân, béo phì. Tiêu thụ nhiều đồ ngọt hoặc thực phẩm giàu năng lượng vào ban đêm làm tăng lượng insulin, gây kháng insulin và tiểu đường type 2. Một nghiên cứu trên tạp chí Tim mạch châu Âu năm 2021 theo dõi hơn 88.000 người trong 6 năm cho thấy ngủ sau 23 giờ làm tăng 12% nguy cơ mắc bệnh tim mạch so với người ngủ từ 22-23 giờ.
Các bệnh nền như tiểu đường (tăng 24-38% nguy cơ) và tim mạch (tăng đến 34% nguy cơ) cũng làm tăng khả năng mắc zona thần kinh. Bệnh zona thần kinh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng da, viêm phổi, viêm não, viêm màng não, tăng nguy cơ đột quỵ và nhồi máu cơ tim.
Để phòng ngừa zona thần kinh, bác sĩ Đông khuyến cáo mọi người nên ngủ sớm, ngủ đủ giấc, tránh thức khuya sau 23 giờ. Chế độ ăn uống cần đầy đủ dinh dưỡng, tránh căng thẳng và hạn chế sử dụng chất kích thích. Người có bệnh nền cần tuân thủ điều trị của bác sĩ để kiểm soát bệnh và giảm nguy cơ mắc zona.
Hiện nay, Việt Nam đã có vaccine phòng ngừa zona thần kinh, được chỉ định cho người từ 50 tuổi trở lên hoặc người từ 18 tuổi có nguy cơ cao do sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, mắc bệnh mạn tính. Vaccine có hiệu quả ngăn ngừa bệnh đến 97% ở người từ 50 tuổi và 87% ở người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch, đồng thời giảm đau thần kinh sau zona và các biến chứng hơn 90%. Lịch tiêm gồm hai mũi, cách nhau 1-2 tháng. Do zona thần kinh có khả năng tái phát (lên đến 30% ở người có bệnh mạn tính), người từng mắc bệnh vẫn nên tiêm ngừa.
Khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc zona thần kinh, người dân cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt và tuyệt đối không nên tự điều trị bằng các mẹo dân gian như đắp lá cây hoặc bôi mực tàu lên vết thương. Những phương pháp này có thể làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn và bỏ lỡ “thời gian vàng” để điều trị hiệu quả.
Admin
Nguồn: VnExpress
