Trong bối cảnh nhiều bệnh nhân Việt Nam phải đối mặt với gánh nặng chi phí lớn cho các loại thuốc điều trị hiệu quả cao nhưng chưa được bảo hiểm y tế (BHYT) chi trả, một kiến nghị đã được trình lên Quốc hội khóa 15, kỳ họp thứ 9, nhằm giải quyết vấn đề cấp bách này.
Thực tế cho thấy, danh mục thuốc được BHYT chi trả hiện chưa được cập nhật kịp thời so với sự phát triển của y học. Điều này dẫn đến việc nhiều bệnh nhân, khi nhập viện, chỉ được BHYT thanh toán một phần nhỏ chi phí thuốc, buộc phải tự chi trả thêm các khoản phát sinh bên ngoài với giá thành cao. Đáng chú ý, nhiều loại thuốc mới, đặc biệt là các thuốc điều trị ung thư tiên tiến, dù đã chứng minh được hiệu quả cao, vẫn chưa có mặt trong danh mục được BHYT chi trả.
Tình hình càng trở nên khó khăn hơn đối với những bệnh nhân mắc các bệnh hiếm gặp. Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 100 loại bệnh hiếm, trong đó hơn một nửa là trẻ em. Đáng lo ngại, có tới 30% trẻ em mắc bệnh hiếm tử vong trước 5 tuổi do không được điều trị kịp thời. Mặc dù Luật BHYT sửa đổi đã cho phép người mắc 62 loại bệnh hiếm được chuyển thẳng lên tuyến trên và hưởng BHYT 100%, gánh nặng tài chính từ chi phí thuốc vẫn là một thách thức lớn.
Trên phạm vi toàn cầu, chỉ khoảng 5% các bệnh hiếm có thuốc điều trị đặc hiệu. Nhiều loại thuốc tiên tiến đã được sử dụng rộng rãi ở các nước phát triển, nhưng lại chưa được phê duyệt tại Việt Nam, hoặc nếu có thì giá thành quá cao, vượt quá khả năng chi trả của người bệnh và chưa được BHYT hỗ trợ.
Điển hình là bệnh Pompe, một rối loạn chuyển hóa di truyền đòi hỏi điều trị suốt đời bằng phương pháp truyền enzyme thay thế, với chi phí lên tới 2 tỷ đồng mỗi năm. Năm 2019, BHYT đã hỗ trợ một phần chi phí này, nhưng mức hỗ trợ vẫn chưa đủ để đảm bảo tất cả bệnh nhân đều có thể tiếp cận thuốc. Các bệnh hiếm khác như Gaucher, MPS I, MPS II cũng gặp tình trạng tương tự, khi các thuốc điều trị đặc hiệu chưa được BHYT chi trả.
Trong bối cảnh đó, một số bệnh nhân Việt Nam đã tiếp cận được thuốc hiếm thông qua các chương trình tài trợ từ các tập đoàn dược phẩm đa quốc gia. Chẳng hạn, công ty Sanofi đã triển khai chương trình ICAP (Tiếp cận thuốc nhân đạo quốc tế) từ năm 1997, hỗ trợ miễn phí liệu pháp thay thế enzyme với ngân sách hàng trăm tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, những nỗ lực này vẫn chưa thể đáp ứng đủ nhu cầu của hàng triệu bệnh nhân mắc bệnh hiếm tại Việt Nam. Đại diện Sanofi Việt Nam nhấn mạnh rằng, bên cạnh các chương trình hỗ trợ nhân đạo, việc xây dựng chính sách và nguồn quỹ BHYT dài hạn là yếu tố then chốt để đảm bảo điều trị ổn định cho bệnh nhân.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã có những giải pháp hiệu quả cho vấn đề này. Hà Lan, Australia và Bỉ đã thành lập quỹ riêng dành cho bệnh hiếm. Mỹ có Đạo luật thuốc mồ côi (Orphan Drug Act) nhằm thúc đẩy nghiên cứu và tiếp cận thuốc hiếm. Các chuyên gia y tế khuyến nghị Việt Nam nên học hỏi kinh nghiệm từ các nước này và kêu gọi sự chung tay của cộng đồng xã hội để chia sẻ gánh nặng với các gia đình có người mắc bệnh hiếm.
Tiến sĩ Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế (Bộ Y tế), cho biết hiện có 92 quốc gia đã xây dựng chính sách về thuốc hiếm. Nhiều nước áp dụng cơ chế đặc biệt trong định giá và chi trả thuốc từ chương trình y tế quốc gia hoặc BHYT. Ông Phương đề xuất Việt Nam cần xây dựng một chính sách hỗ trợ toàn diện cho người mắc bệnh hiếm, bao gồm danh mục bệnh, danh mục thuốc, hướng dẫn điều trị, cơ chế tài chính và quy định chi trả đặc thù.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết thuốc chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu chi của Quỹ BHYT, với hơn 31%. Danh mục thuốc tân dược được Bộ Y tế ban hành năm 2022 bao gồm 1.037 hoạt chất/thuốc hóa dược và sinh phẩm, cùng 59 thuốc phóng xạ và chất đánh dấu. Trong đó, có 76 hoạt chất/thuốc thuộc nhóm điều trị ung thư và điều hòa miễn dịch.
Bộ trưởng Lan khẳng định: “Bộ Y tế đang khẩn trương rà soát, sửa đổi Thông tư ban hành danh mục thuốc để bổ sung các thuốc mới có hiệu quả điều trị cao và loại bỏ những thuốc không còn phù hợp. Tuy nhiên, việc bổ sung này cần được xem xét cẩn thận để đảm bảo khả năng chi trả của Quỹ BHYT.”
Admin
Nguồn: VnExpress
