Các nhà tâm lý học người Mỹ đã chỉ ra năm yếu tố quan trọng trong cách suy nghĩ của những bậc cha mẹ có con đạt thành tích học tập xuất sắc.
Thứ nhất, **không chỉ trích**. Những lời nói như “Sao mẹ lại sinh ra một đứa con như con?”, “Con bị mất não à?”, hay “Nhìn con nhà người ta xem!” có thể vô tình gieo vào lòng trẻ sự tự ti và oán hận. Nhiều bậc cha mẹ thường áp đặt tiêu chuẩn của người lớn lên con cái, dễ nổi nóng khi con làm bài chậm hoặc mắc lỗi. Theo các nhà tâm lý học, việc la mắng, chỉ trích sẽ làm giảm hứng thú học tập của trẻ, khiến trẻ tin rằng mình thực sự kém cỏi. Đây là hiện tượng “bất lực tập nhiễm”.
Năm 1967, nhà tâm lý học người Mỹ Martin Seligman đã thực hiện một thí nghiệm nổi tiếng: nhốt một con chó trong lồng và gây sốc điện mỗi khi có chuông báo động. Sau nhiều lần lặp lại, khi cửa lồng mở ra, con chó không trốn chạy mà vẫn nằm im chịu trận. Trạng thái tuyệt vọng này chính là “bất lực tập nhiễm”. Phần lớn trẻ em học kém là nạn nhân của hiệu ứng này, mất hứng thú học tập do liên tục nhận những lời chỉ trích và đánh giá tiêu cực.
Thứ hai, **không bao bọc**. Nhiều cha mẹ phàn nàn rằng con đã 7-8 tuổi nhưng vẫn không tự giác học tập. Liệu có phải do cha mẹ vẫn buộc dây giày cho con khi con đã vào tiểu học, khiến trẻ không có thói quen tự giác học tập? Việc này vô tình tước đi khả năng tự lập của con. Những đứa trẻ này khi đi học thường thiếu chủ động vì không được rèn luyện tính tự lập từ sớm. Cha mẹ thấy con học chậm lại la mắng, càng khiến con mất tập trung. Một đứa trẻ không làm tốt những việc đơn giản, sao có thể ngồi yên 40 phút trên lớp, tập trung làm bài và giải quyết những bài toán khó? Vì vậy, hãy để con tự lập, bắt đầu từ những việc nhỏ như rèn luyện thói quen tự lập từ trước tuổi đến trường và để con tự làm bài tập.
Thứ ba, **không định kiến**. Việc dán nhãn tiêu cực, cho rằng con không có năng khiếu hoặc “mất gốc” là một dạng tư duy cố định. Tư duy này khiến trẻ tin rằng thất bại là do kém cỏi, thiếu tài năng, dẫn đến việc bỏ cuộc và không dám thử thách. Ngược lại, học sinh giỏi thường có tư duy phát triển, coi thất bại là kinh nghiệm và thử thách là cơ hội. Huyền thoại bóng rổ Michael Jordan từng bị loại khỏi đội tuyển của trường vì bị đánh giá là “chiều cao và kỹ thuật không tốt”. Tuy nhiên, nhờ sự động viên của mẹ, anh đã nỗ lực phi thường để chứng minh điều ngược lại và trở thành một thiên tài bóng rổ. Việc học không chỉ dựa vào năng lực mà còn ở thái độ. Nhiều trẻ không thực sự kém cỏi mà chỉ nghĩ rằng mình kém, và niềm tin tiêu cực này thường xuất phát từ chính cha mẹ. Giáo sư tâm lý học Carol Dweck khuyên cha mẹ không nên khen con thông minh mà hãy khen sự nỗ lực của con. Khi được khen thông minh, trẻ sẽ sợ thất bại vì điều đó chứng tỏ mình không thông minh. Ngược lại, khi được khen nỗ lực, trẻ sẽ coi thất bại là động lực để tiếp tục cố gắng.
Thứ tư, **không dung túng**. Để nuôi dạy một đứa trẻ có trách nhiệm, đừng dung túng mà hãy dạy con tự chủ. Khả năng trì hoãn sự thỏa mãn và tự chủ rất quan trọng cho sự phát triển của một người. Nếu một đứa trẻ không thể nhịn ăn một viên kẹo, làm sao chúng có thể đối mặt với những khó khăn, thử thách trong cuộc sống sau này? Vào những năm 1960, các nhà tâm lý học tại Đại học Stanford đã thực hiện “Thí nghiệm kẹo marshmallow”. Trẻ em được lựa chọn ăn ngay một viên kẹo hoặc chờ đợi để nhận hai viên. Kết quả cho thấy những đứa trẻ nhịn được lâu hơn thường có điểm SAT và thành tựu cuộc sống tốt hơn. Susan Wojcicki, người kiên trì chờ đợi lâu nhất trong thí nghiệm, sau này trở thành CEO của YouTube.
Thứ năm, **không bỏ bê**. Một trong những sai lầm lớn nhất của cha mẹ là bỏ bê, thờ ơ với con cái, mặc con tự học và lớn lên. Tư duy sai lầm này xuất phát từ quan niệm cố định, cho rằng thành tích của con cái là do số mệnh, nếu ban đầu không tốt thì không còn hy vọng. Trên thực tế, thái độ và năng lực là hai yếu tố quan trọng tạo nên một đứa trẻ học giỏi. Đôi khi, chỉ cần cha mẹ tin con có thể làm tốt thì con sẽ làm tốt, như thí nghiệm của nhà tâm lý học Robert Rosenthal năm 1968. Trong thí nghiệm này, một danh sách học sinh được chọn ngẫu nhiên và giáo viên được thông báo rằng đây là “những học sinh có nhiều triển vọng nhất”. Tám tháng sau, những học sinh trong danh sách này đều tiến bộ vượt bậc. Các nhà nghiên cứu tin rằng sự kỳ vọng và quan tâm đặc biệt từ giáo viên đã tiếp thêm tự tin và động lực giúp các em học tập tốt hơn. Đây được gọi là “Hiệu ứng Rosenthal” (sức mạnh của kỳ vọng).
Tóm lại, món quà lớn nhất mà cha mẹ có thể trao cho con cái chính là nỗ lực trở thành những bậc cha mẹ tốt hơn, luôn đồng hành và hỗ trợ con trên con đường học tập và trưởng thành.
Admin
Nguồn: VnExpress
