Trong cuộc họp ngày 18/8 tại Washington, Tổng thống Mỹ Donald Trump, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, cùng các lãnh đạo châu Âu đã thảo luận về các biện pháp “đảm bảo an ninh” cho Ukraine, nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công tiếp theo từ Nga sau khi đạt được thỏa thuận hòa bình.
Vấn đề an ninh cho Ukraine đã trở thành trọng tâm trong các cuộc đàm phán về một thỏa thuận hòa bình tiềm năng, được Tổng thống Trump đề cập trong các cuộc gặp với người đồng cấp Nga Vladimir Putin, cũng như trong các cuộc trao đổi với Tổng thống Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu.
Sau khi xung đột nổ ra năm 2022, Ukraine đã nộp đơn xin gia nhập NATO, hy vọng nhận được sự bảo đảm an ninh theo Điều 5 của hiệp ước. Điều khoản này quy định một cuộc tấn công vào bất kỳ thành viên nào của NATO được coi là tấn công vào toàn liên minh, và NATO sẽ phối hợp để đáp trả. Tuy nhiên, Tổng thống Trump gần đây cho rằng việc Ukraine gia nhập NATO là “phi thực tế”.
Trong bối cảnh tiến trình gia nhập NATO của Ukraine bị đình trệ, đặc phái viên của Tổng thống Trump, Steve Witkoff, ngày 17/8 cho biết Mỹ có thể tham gia vào “các biện pháp bảo vệ tương tự Điều 5” cho Ukraine, và Nga đã đồng ý với đề xuất này.
Tổng thống Trump ngày 18/8 đánh giá việc Nga đồng ý để Mỹ và các nước châu Âu cung cấp bảo đảm an ninh cho Ukraine là một bước tiến quan trọng. Tuy nhiên, ông không đi sâu vào chi tiết và hạ thấp kỳ vọng rằng Ukraine sẽ nhận được mức độ bảo vệ tương đương các thành viên NATO. “Tôi không biết có thể định nghĩa nó là ‘theo kiểu NATO’ hay không,” ông nói.
Về phía Nga, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga khẳng định Moskva không bao giờ chấp nhận việc đưa quân đội từ các quốc gia thành viên NATO vào lãnh thổ Ukraine.
Tổng thống Zelensky mong muốn Ukraine được đảm bảo an ninh ở mức cao nhất, đặc biệt sau những cuộc tấn công dữ dội gần đây từ Nga và những khó khăn trên chiến trường. Ông bày tỏ kỳ vọng về các đảm bảo an ninh toàn diện, bao gồm binh sĩ, khí tài phương Tây trên thực địa, chia sẻ thông tin tình báo và cam kết cung cấp thiết bị quân sự.
Hiện tại, vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về cách thức Mỹ và châu Âu có thể đảm bảo an ninh cho Ukraine. Chuyên gia Michael O’Hanlon từ Viện Brookings nhận xét: “Điều 5 hiệp ước NATO không phải giải pháp cho mọi vấn đề. Người ta cố tình tạo ra nó với tính mơ hồ.” Theo ông, sự mơ hồ này cho phép Mỹ có nhiều cách khác nhau để cung cấp bảo đảm an ninh cho Ukraine “theo kiểu NATO”.
Frederick Fleitz, thành viên Viện Chính sách Nước Mỹ trên hết (AFPI), cùng với đặc phái viên Mỹ về Ukraine Keith Kellogg, đang lên kế hoạch đảm bảo an ninh cho Kiev. Fleitz từng nói với Reuters rằng “trang bị vũ khí tận răng cho Ukraine” là một phần trong các đảm bảo an ninh này, có thể thông qua thỏa thuận bán vũ khí Mỹ cho NATO, sau đó NATO chuyển chúng tới Ukraine.
Sau cuộc gặp với Tổng thống Trump và các lãnh đạo châu Âu tại Nhà Trắng ngày 18/8, Tổng thống Zelensky cho biết các bên đã thảo luận về việc Kiev mua lượng vũ khí trị giá 90 tỷ USD của Washington bằng nguồn tiền của châu Âu.
“Chúng tôi không cho không gì cả. Chúng tôi đang bán vũ khí,” Tổng thống Trump nói. Ông cho biết châu Âu sẽ dẫn đầu trong việc xây dựng tuyến phòng thủ đầu tiên cho Ukraine, còn Mỹ sẽ đóng vai trò hỗ trợ.
Thủ tướng Anh Keir Starmer đề xuất triển khai một lực lượng được tuyển chọn từ “liên minh những nước sẵn lòng” tới Ukraine sau khi có lệnh ngừng bắn hoặc thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, chưa có thông tin chi tiết về hình thức cụ thể của lực lượng này hoặc các quốc gia tham gia.
Một phương án là thành lập “lực lượng gìn giữ hòa bình” đầy đủ, có vũ trang, để hỗ trợ quân đội Ukraine. Lực lượng này sẽ chỉ thực hiện chức năng phòng thủ, tạo thành “bức tường răn đe”, buộc Nga phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi tiến hành một chiến dịch tấn công mới và đối đầu với binh lính từ các nước thành viên NATO. Tuy nhiên, việc xây dựng một lực lượng răn đe đáng tin cậy đòi hỏi hàng chục nghìn binh sĩ, điều khó khăn với các nước châu Âu đang thiếu quân, thiếu ngân sách quốc phòng và không muốn mạo hiểm quân nhân của mình.
Phương án thứ hai là châu Âu thành lập một lực lượng “dây bẫy” có quy mô nhỏ hơn. Lực lượng này không đủ sức xây dựng phòng tuyến mạnh mẽ, nhưng sẽ đóng vai trò như một sợi dây kích hoạt phản ứng bùng nổ của NATO nếu lực lượng Nga vượt qua. Dù vậy, đây là một lý thuyết chưa được kiểm chứng và có thể là canh bạc lớn với châu Âu.
Phương án thứ ba là thành lập một lực lượng quan sát viên, quy mô chỉ vài trăm binh sĩ, với nhiệm vụ chính là giám sát và báo cáo các hành động quân sự sắp xảy ra. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ do thám hiện nay, vai trò này có thể được thực hiện bằng vệ tinh, camera mặt đất, và lực lượng quan sát viên sẽ không đủ lớn để tiến hành bất kỳ hoạt động phòng thủ nào.
Tổng thống Trump chưa cam kết bổ sung binh sĩ Mỹ vào lực lượng đảm bảo an ninh ở Ukraine, dù nó có hình thức nào. Quyết định về hình thức và quy mô của lực lượng này nhiều khả năng sẽ phụ thuộc vào nội dung của thỏa thuận hòa bình, nếu các cuộc đàm phán tiến xa đến mức đó.
Luke Coffey, thành viên cấp cao tại Viện Hudson, cho rằng khả năng thực tế nhất mà Mỹ có thể thực hiện là chia sẻ thông tin tình báo với châu Âu, tiến hành tuần tra Biển Đen và bố trí lực lượng Mỹ bên ngoài Ukraine để có thể triển khai kịp thời khi khủng hoảng nổ ra. Ông nhận định đây là cách tiếp cận trung lập mà giới hoạch định chính sách ở Washington có thể ủng hộ, mang lại hỗ trợ ý nghĩa từ Mỹ cho Ukraine mà không làm cạn kiệt nguồn lực của Washington.
Ông phản đối đề xuất ký thỏa thuận an ninh song phương giữa Washington và Kiev, cho rằng việc Mỹ đưa quân đội tới thực địa để bảo vệ Ukraine thậm chí còn phi thực tế hơn việc kết nạp Ukraine vào NATO.
Theo Mark Episkopos, nghiên cứu viên thuộc chương trình Âu – Á của Viện Quincy, các đảm bảo an ninh tương tự Điều 5 hiệp ước NATO dành cho Ukraine có thể giống như các biện pháp hỗ trợ mà phương Tây đang thực hiện với Kiev, nhưng “kèm vài bước tiến xa hơn”.
Những bước tiến này có thể bao gồm thiết lập vùng cấm bay, cung cấp vũ khí tiên tiến hơn và triển khai hạn chế quân đội châu Âu ở hậu phương. “Đóng góp của Mỹ có thể tập trung vào hậu cần, hỗ trợ trên không, viện trợ quân sự hay cung cấp dữ liệu mục tiêu. Tất cả đều là những vai trò quan trọng không đòi hỏi binh lính Mỹ phải có mặt trên thực địa.”
“Đề xuất đó không đảm bảo rằng binh lính phương Tây sẽ chiến đấu để bảo vệ Ukraine, nhưng nó cũng không đóng hẳn cánh cửa can thiệp, tạo ra một kiểu mơ hồ chiến lược mà bản thân nó có thể là rào cản đối với Nga,” Episkopos giải thích.
Admin
Nguồn: VnExpress
