Sau các cuộc gặp ngoại giao cấp cao vừa qua, bao gồm cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin, cũng như cuộc gặp giữa ông Trump với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các lãnh đạo châu Âu, nỗ lực hòa bình cho Ukraine vẫn chỉ dừng lại ở những triển vọng về các cuộc gặp tiếp theo.
Tổng thống Trump nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu của ông là tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán trực tiếp giữa lãnh đạo Nga và Ukraine nhằm chấm dứt xung đột. Ông cũng sẵn sàng tham gia các vòng đàm phán tiếp theo để giải quyết những bất đồng còn tồn tại.
Trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump thông báo: “Sau khi kết thúc các cuộc họp, tôi đã gọi điện cho Tổng thống Putin và bắt đầu thu xếp một cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Zelensky tại một địa điểm sẽ được quyết định sau.”
Trong khi đó, Tổng thống Zelensky sau cuộc gặp với Tổng thống Trump tại Phòng Bầu dục, đã tóm tắt ngắn gọn: “Vẫn còn nhiều việc phải làm”, cho thấy con đường hòa bình vẫn còn nhiều thách thức.
Tuy nhiên, một cuộc gặp thượng đỉnh giữa Putin và Zelensky vẫn còn nhiều trở ngại.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết Tổng thống Putin đã đồng ý gặp người đồng cấp Ukraine trong những tuần tới, như một phần của tiến trình hòa bình, và Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ đang xây dựng khuôn khổ cho hội nghị này.
Một cuộc gặp thượng đỉnh có thể giúp Tổng thống Putin củng cố một thỏa thuận hòa bình, đặc biệt nếu Tổng thống Trump gây áp lực buộc Tổng thống Zelensky chấp nhận các yêu sách lãnh thổ từ Nga. Tuy nhiên, nó cũng tiềm ẩn rủi ro chính trị, vì Điện Kremlin từ lâu đã tuyên bố ông Zelensky không còn là lãnh đạo hợp pháp của Ukraine do đã hết nhiệm kỳ và không đủ tư cách để đối thoại trực tiếp với Tổng thống Putin.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, khi đề cập đến ông Zelensky, đã tránh sử dụng tên hay chức danh, mà chỉ gọi là “nhân vật này” hay “người đàn ông này”.
Nghị sĩ Nga Konstantin Zatulin nhận xét việc Tổng thống Putin chấp nhận gặp ông Zelensky “giống như một thỏa hiệp”.
Sau tuyên bố của Nhà Trắng, Điện Kremlin đưa ra một thông báo không rõ ràng, cho biết các bên “cần thăm dò khả năng tăng cấp độ đại diện đàm phán” trong tương lai, nhưng không xác nhận Tổng thống Putin sẽ đàm phán với ông Zelensky.
Thông điệp này cho thấy một cuộc gặp có thể diễn ra, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy nó sẽ sớm xảy ra như lời ông Trump nói “vào cuối tháng 8”.
Giới phân tích nhận định rằng ông Putin sẽ không đồng ý gặp ông Zelensky trừ khi Ukraine sẵn sàng chấp nhận các yêu cầu của Nga về nhượng bộ lãnh thổ, từ bỏ tham vọng gia nhập NATO, phi quân sự hóa và phi phát xít hóa.
Nhà khoa học chính trị Grigorii Golosov tại St. Petersburg, Nga, dự đoán ông Putin sẽ chỉ gặp ông Zelensky “nếu thấy rõ rằng cuộc gặp là cần thiết để Ukraine thừa nhận thất bại”.
Ông Putin từng tuyên bố sẽ chỉ tổ chức cuộc gặp sau khi hoàn tất mọi chi tiết của một hiệp ước hòa bình, và hiện tại không có dấu hiệu nào cho thấy các bên đã đạt được điều này.
Ngoại trưởng Lavrov cho biết Điện Kremlin về nguyên tắc không phản đối một cuộc gặp song phương giữa ông Zelensky và ông Putin, nhưng “mọi cuộc tiếp xúc liên quan đến các quan chức cấp cao đều nên được chuẩn bị rất kỹ lưỡng”.
Các nhà quan sát cho rằng Tổng thống Putin đang áp dụng chiến lược trì hoãn, hy vọng tình hình trên chiến trường sẽ ngày càng thuận lợi hơn cho Nga. Ông không muốn đình chỉ giao tranh ngay lập tức vì Nga đang chiếm ưu thế, và điều này sẽ mang lại lợi thế trong các cuộc đàm phán tương lai.
Một số nhà phân tích Nga tin rằng Điện Kremlin sẽ đề xuất tổ chức ít nhất một vòng đàm phán cấp thấp nữa ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, để bàn về thể thức khả thi cho hội nghị thượng đỉnh Putin – Zelensky. Nhà bình luận chính trị Nga Andrei Nikulin nhận xét: “Quá trình này có thể bị kéo dài do những tranh cãi về ngoại giao, bất chấp áp lực từ Mỹ”.
Về vấn đề an ninh của Ukraine, Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ sẽ ủng hộ châu Âu đảm nhận vai trò này, và đây là trọng tâm của các cuộc đàm phán tại Nhà Trắng. Ukraine và các đồng minh châu Âu muốn một lệnh ngừng bắn là bước đầu tiên trong tiến trình hòa bình, nhưng ông Trump nhấn mạnh kế hoạch hòa bình tổng thể có thể được đàm phán mà không cần ngừng bắn.
Ý tưởng cơ bản về các đảm bảo an ninh, do Anh và Pháp đề xuất, là một số quốc gia sẽ điều quân tới Ukraine để giúp Kiev củng cố lực lượng, tạo ra một “hàng rào thép” ngăn Moskva tái tấn công.
Ukraine muốn lực lượng đảm bảo an ninh này phải có vũ khí, binh sĩ nước ngoài và một kế hoạch chắc chắn về cách ngăn chặn xung đột tái diễn. Tuy nhiên, Nga khẳng định họ sẽ không chấp nhận sự hiện diện của bất kỳ lực lượng nào như vậy từ các nước NATO tại Ukraine.
Tổng thống Trump cho biết không có ý định triển khai lính Mỹ tới Ukraine, nhưng không nói rõ Washington sẽ làm gì để hỗ trợ các đảm bảo an ninh cho Kiev.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Leavitt nói: “Chúng tôi chắc chắn có thể hỗ trợ trong việc điều phối và cung cấp những phương tiện đảm bảo an ninh khác cho các đồng minh châu Âu. Tổng thống hiểu rằng đảm bảo an ninh là điều cực kỳ quan trọng để duy trì một nền hòa bình lâu dài và ông đã chỉ đạo đội ngũ an ninh quốc gia Mỹ phối hợp với những người bạn ở châu Âu, đồng thời tiếp tục hợp tác, thảo luận với cả Ukraine và Nga”.
Tuy nhiên, các điều khoản cụ thể của một thỏa thuận như vậy chưa được công bố, và hiện không ai có thể chắc chắn lực lượng đảm bảo an ninh cho Ukraine sẽ bao gồm những ai và làm nhiệm vụ gì.
Ngay cả khi hội nghị giữa ông Putin và ông Zelensky hay cuộc gặp ba bên Mỹ – Nga – Ukraine diễn ra, trở ngại lớn nhất vẫn là sự khác biệt về lập trường liên quan đến nhượng bộ lãnh thổ.
Tổng thống Trump đã thể hiện sự sẵn sàng chấp nhận một thỏa thuận “trao đổi đất đai”, theo đó Nga sẽ từ bỏ một số vùng lãnh thổ đang kiểm soát ở Ukraine, còn Kiev rút hết lực lượng ra khỏi một phần tỉnh Donetsk.
Tổng thống Putin khẳng định sẽ không chấm dứt chiến dịch ở Ukraine nếu không được đáp ứng yêu cầu về lãnh thổ. Trong khi đó, Tổng thống Zelensky kiên quyết không đổi đất đai lấy hòa bình.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết vấn đề lãnh thổ không được đề cập trong các cuộc đàm phán tại Nhà Trắng, và việc này có thể trì hoãn đến khi ông Zelensky và ông Putin gặp mặt trực tiếp. Tuy nhiên, điều kiện về nhượng bộ lãnh thổ có thể khiến Tổng thống Ukraine từ chối tham gia cuộc gặp với người đồng cấp Nga.
Trong quá khứ, ông Trump đã nhiều lần ca ngợi ông Putin, chỉ trích ông Zelensky và từng đình chỉ viện trợ vũ khí cho Ukraine. Sau những nỗ lực hòa giải không thành công, ông từng cáo buộc ông Putin thiếu thiện chí đàm phán và đe dọa tăng cường trừng phạt Moskva.
Tuy nhiên, sau cuộc gặp gần đây ở Alaska, nơi ông Trump trải thảm đỏ đón tiếp lãnh đạo Điện Kremlin, ông đã chấp nhận đề xuất của ông Putin về việc gạt bỏ ý tưởng ngừng bắn để ủng hộ các cuộc đàm phán hòa bình dài hạn hơn, cũng như điều kiện lâu nay của Điện Kremlin rằng Ukraine không được gia nhập NATO.
Mặc dù sự ủng hộ của Tổng thống Mỹ đối với Ukraine dường như đã quay trở lại sau cuộc gặp với Tổng thống Zelensky và các lãnh đạo châu Âu, giới chuyên gia nhận định ông Putin vẫn có khả năng khiến ông Trump thay đổi quan điểm một lần nữa, khiến châu Âu và Ukraine bị gạt sang bên lề.
Admin
Nguồn: VnExpress
