Tại phiên giải trình về chính sách phòng chống thực phẩm giả và thuốc giả do Ủy ban Văn hóa – Xã hội tổ chức sáng 21/8, vấn đề hàng giả, hàng nhái một lần nữa được đưa ra thảo luận với nhiều ý kiến đóng góp từ các đại biểu và đại diện các bộ, ngành.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Tạ Văn Hạ đã trực tiếp đưa ra một hộp sữa non nghi là hàng giả, dễ dàng mua được trên thị trường. Ông Hạ cho biết, sản phẩm này có bao bì được thiết kế tinh vi, đầy đủ nhãn mác và tem chống giả. Tuy nhiên, khi quét mã vạch thì không có thông tin, đồng thời không thể liên hệ được với địa chỉ đơn vị phân phối hoặc nhà sản xuất.
Ông Hạ nhấn mạnh rằng, người tiêu dùng rất khó phân biệt hàng thật và hàng giả bằng mắt thường. Trong khi đó, việc sử dụng thuốc và thực phẩm giả lại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người dân. Ông đặt câu hỏi với Bộ Công Thương về trách nhiệm của cơ quan quản lý nếu sản phẩm sữa trên là hàng giả. Bên cạnh đó, ông cũng chỉ ra những bất cập trong cơ chế phối hợp, thanh tra, kiểm tra, giám sát, cũng như mức xử phạt còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả. Theo ông, mức phạt hiện tại còn thấp so với lợi nhuận mà các đối tượng thu được từ việc kinh doanh hàng giả.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cũng đồng tình rằng, các quy định quản lý hiện hành còn nhiều bất cập và thiếu hiệu quả. Ông nêu lên thực tế là khi người dân phát hiện sản phẩm nghi giả thì không biết báo cho cơ quan nào để xử lý.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan thừa nhận rằng, Luật An toàn thực phẩm 2010 và Nghị định 15/2018 đã không còn phù hợp với tình hình thực tế, khi mà vấn nạn thực phẩm giả ngày càng trở nên tinh vi và phức tạp. Bà cho rằng, nguyên nhân chính là do hệ thống pháp luật còn thiếu đồng bộ, đặc biệt là trong công tác kiểm soát chất lượng thực phẩm chức năng. Bà chỉ ra một số khoảng trống pháp lý như thiếu quy định về việc tạm dừng tiếp nhận hồ sơ đăng ký khi có vi phạm, cơ chế thu hồi giấy chứng nhận đã cấp, và các quy định cụ thể về chỉ định, tự công bố của cơ quan kiểm nghiệm.
Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng cho biết, hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý sản xuất thực phẩm còn thiếu, và các quy định về quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tự công bố sản phẩm chưa được chặt chẽ. Bà nhấn mạnh rằng, mọi kẽ hở pháp lý đều có thể bị lợi dụng nếu doanh nghiệp thiếu đạo đức kinh doanh.
Về mô hình quản lý “một đầu mối”, Bộ trưởng cho biết Bộ Y tế là cơ quan đầu mối tham mưu chính sách. Tuy nhiên, việc triển khai vẫn được phân theo ngành hàng, với sự tham gia của Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng chính quyền địa phương. Bà cho biết, Chỉ thị 17 của Ban Bí thư đã giao Bộ Nội vụ chủ trì kiện toàn, và Bộ Y tế sẽ tham mưu cơ chế dựa trên kinh nghiệm thí điểm tại TP HCM, Đà Nẵng, Bắc Ninh.
Công tác kiểm soát hiện có sự tham gia của nhiều bộ, ngành như Y tế, Công an, Công Thương, Văn hóa Thể thao và Du lịch. Cơ chế phối hợp sẽ được quy định rõ hơn trong quá trình sửa đổi Luật An toàn thực phẩm và Nghị định 15. Việc phân định thẩm quyền quản lý cho chính quyền địa phương sẽ theo nguyên tắc chung, giao UBND cấp tỉnh quyết định.
Bộ trưởng cũng cảnh báo về tình trạng người dân tự ý mua thuốc không qua bác sĩ, dẫn đến lạm dụng và kháng kháng sinh, một phần do cách truyền thông sai lệch của các doanh nghiệp dược. Bà cho biết, Bộ Y tế đang xem xét thay đổi cách quảng cáo, siết chặt quy định trong Nghị định 15 và Luật An toàn thực phẩm về nội dung, hình thức, đặc biệt là việc sử dụng người không có chuyên môn.
Bộ Y tế đã tổng kết 15 năm thi hành Luật An toàn thực phẩm và đang hoàn thiện hồ sơ để trình Chính phủ, dự kiến trình Quốc hội sửa đổi vào năm 2026. Riêng Nghị định 15 sẽ được sửa đổi sớm để trình Chính phủ ban hành.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí, nguyên Viện trưởng Huyết học Truyền máu Trung ương, cho rằng cần định nghĩa lại hàng giả. Ông dẫn Nghị định 98/2020 quy định sản phẩm không đạt 70% chất lượng là hàng giả, và cho rằng điều này chưa thỏa đáng. Ông đề xuất hàng giả phải là giả về bản chất, còn không đạt hàm lượng thì nên coi là kém chất lượng. Ông đề nghị Bộ Công Thương rà soát, sửa đổi Nghị định 98, và Bộ Y tế nghiên cứu bổ sung khái niệm thực phẩm giả trong Luật An toàn thực phẩm.
Thứ trưởng Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân giải thích rằng, Nghị định 98 đã quy định hàng giả bao gồm cả bao bì giả, không chỉ giới hạn ở chất lượng. Mức 70% là con số ước lệ dựa trên thông lệ quốc tế. Ông cho biết, Bộ sẽ nghiên cứu bổ sung để khái niệm hàng giả được rõ ràng hơn, phù hợp với từng ngành, mặt hàng và quy định pháp luật.
Ông cũng đồng tình với đề xuất của Bộ Y tế về việc bổ sung định nghĩa “thực phẩm giả” vào luật. Tuy nhiên, ông cho rằng bản chất của hàng giả liên quan đến chất lượng, an toàn và sở hữu trí tuệ, nên việc đặt khái niệm này vào luật nào, như Luật Thương mại điện tử hay Luật An toàn thực phẩm, vẫn cần được cân nhắc kỹ lưỡng.
Admin
Nguồn: VnExpress
