**Tuổi thọ người Việt tăng nhanh: Sống lâu nhưng chưa khỏe**
Giữa tháng 8 vừa qua, bà Hạnh, 80 tuổi, cùng những cựu sinh viên khoa Hóa niên khóa cũ, tuổi từ 77 đến 82, đã trở lại mái trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, nay là Đại học Quốc gia Hà Nội, để tham dự buổi họp lớp đầy xúc động. Dù tóc đã bạc phơ, có người phải chống gậy, người cần dìu đỡ, các cụ vẫn cố gắng tề tựu để gặp gỡ bạn bè năm xưa, ôn lại những kỷ niệm thời thanh xuân tươi đẹp.
Bà Hạnh chia sẻ, lớp Hóa khóa 9 của trường Đại học Tổng hợp Hà Nội có hơn 80 sinh viên, cùng nhau học tập và trưởng thành trong giai đoạn đất nước còn nhiều khó khăn. Vượt qua những năm tháng chiến tranh gian khổ, có thời điểm phải đi sơ tán, các thành viên trong lớp đều trưởng thành và đóng góp cho xã hội ở nhiều lĩnh vực như giáo dục, công an, y tế. Văn hóa họp lớp đã được duy trì trong suốt mấy chục năm qua, nhưng mỗi năm số lượng thành viên lại vơi dần vì tuổi cao sức yếu hoặc do đã qua đời.
Trong những năm 1960, thời điểm bà Hạnh vừa tốt nghiệp đại học, tuổi thọ trung bình của người Việt chỉ khoảng 45 tuổi. Đến năm 2024, Tổng cục Thống kê công bố con số này đã tăng lên 74,7 tuổi, cao hơn tuổi thọ trung bình của thế giới hơn 2 tuổi. Như vậy, sau hơn 60 năm, tuổi thọ trung bình của người Việt đã tăng thêm gần 30 năm.
Trước đây, do ảnh hưởng của chiến tranh, nạn đói, dịch bệnh và sự hạn chế trong tiếp cận y tế, tỷ lệ trẻ em tử vong dưới 1 tuổi ở mức cao, kéo theo tuổi thọ trung bình của người Việt xuống thấp. Ví dụ, tỷ suất chết thô (tỷ suất chết tính trên toàn bộ dân số) ở giai đoạn 1960-1965 là 21%, nhưng đến năm 2024 đã giảm xuống còn 5,6%. Khi chiến tranh kết thúc, điều kiện sống và đời sống xã hội ngày càng được cải thiện, người dân cũng quan tâm đến sức khỏe nhiều hơn. Đặc biệt, sự tiến bộ của y học, khả năng tiếp cận dịch vụ y tế dễ dàng hơn và công tác chăm sóc sức khỏe được đẩy mạnh đã góp phần quan trọng vào việc tăng tuổi thọ.
Số liệu thống kê cũng chỉ ra rằng phụ nữ Việt Nam có tuổi thọ cao hơn nam giới trung bình khoảng 5 năm. Năm 2024, tuổi thọ trung bình của phụ nữ là 77,3 tuổi, trong khi của nam giới là 72,3 tuổi. Tuổi thọ cũng có sự khác biệt giữa các vùng miền. Ở khu vực Tây Nguyên và trung du miền núi phía Bắc, tuổi thọ trung bình dao động từ 72 đến 72,8 tuổi, trong khi ở khu vực Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long, con số này cao hơn, từ 75,7 đến 76,5 tuổi.
Tại một số thành phố lớn như TP HCM, Hà Nội và Đà Nẵng, tuổi thọ trung bình của người dân còn cao hơn, trên 76 tuổi. Đây là những địa phương có kinh tế phát triển, người dân có khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng cao và chủ động khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị bệnh sớm. Ngược lại, các tỉnh như Lai Châu, Kon Tum và Điện Biên có tuổi thọ trung bình thấp hơn do mức sống còn hạn chế và điều kiện tiếp cận y tế chưa tốt. Bên cạnh đó, ở một số vùng sâu vùng xa vẫn còn tồn tại những phong tục tập quán có ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người lớn và trẻ em, làm tăng tỷ lệ tử vong và giảm tuổi thọ.
Tuy nhiên, một thực tế đáng lo ngại là dù tuổi thọ trung bình của người Việt đã tăng lên đáng kể, nhưng số năm sống khỏe mạnh lại chưa cao. GS.TS. Nguyễn Đình Cử, nguyên Viện trưởng Viện Dân số và Các vấn đề xã hội, Đại học Kinh tế Quốc dân, cho biết năm 2019, một người nam giới 60 tuổi ở Việt Nam trung bình chỉ sống thêm được 12,9 năm khỏe mạnh, còn ở nữ giới là 16,4 năm. Trong khi đó, con số này trên thế giới lần lượt là 14,8 và 16,6 năm.
Nhiều người cao tuổi đang phải sống chung với nhiều bệnh nền. Các nghiên cứu cho thấy 48,5% người cao tuổi bị viêm khớp, đau dây thần kinh hoặc thấp khớp; gần 41% bị tăng huyết áp; 37,5% thường xuyên bị đau nhức cơ thể; 30,3% bị đau lưng mạn tính; và 18,8% mắc các bệnh về tiêu hóa. Bên cạnh đó, một số người cao tuổi còn có lối sống không lành mạnh như lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá, thuốc lào.
Có nhiều yếu tố dẫn đến số năm sống với bệnh tật của người dân Việt Nam còn cao. Ngoài chế độ dinh dưỡng, lối sống chưa hợp lý và môi trường ô nhiễm, tình trạng gia tăng các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, ung thư và đái tháo đường cũng là một nguyên nhân quan trọng.
Tổng cục Thống kê dự báo đến năm 2030, Việt Nam sẽ có 17,2 triệu người cao tuổi, và con số này sẽ tăng lên gần 27 triệu vào năm 2049. Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế, cho biết đến năm 2038, cứ 5 người Việt sẽ có một người trên 60 tuổi, tương ứng với tỷ lệ người cao tuổi là 20%.
Phần lớn người cao tuổi hiện nay vẫn sống cùng con cháu do ảnh hưởng của văn hóa truyền thống “trẻ cậy cha, già cậy con”, gia đình “tam, tứ đại đồng đường”. Tuy nhiên, tỷ lệ này đang giảm nhanh chóng. Năm 2009, tỷ lệ người cao tuổi sống riêng (sống một mình hoặc chỉ sống với vợ/chồng) là 18%, đến năm 2019 đã tăng lên 27%. Xu hướng này đồng nghĩa với việc việc “tự cung, tự cấp” trong chăm sóc người già sẽ ngày càng trở nên khó khăn do thiếu nhân lực gia đình.
Trước những thách thức về dân số, các chuyên gia cho rằng cần có những thay đổi trong hệ thống chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, bao gồm hệ thống chăm sóc dài hạn, hỗ trợ toàn diện và cải thiện chất lượng sống. Cần xây dựng khung chương trình đào tạo bác sĩ chuyên ngành lão khoa và phát triển nguồn nhân lực trẻ trong lĩnh vực này.
TS.BS Nguyễn Trung Anh, Giám đốc Bệnh viện Lão khoa Trung ương, nhấn mạnh ngành y tế cần phát triển nhân lực chuyên sâu trong lĩnh vực lão khoa và các chuyên ngành liên quan để dự phòng, điều trị và chăm sóc các bệnh nền như sa sút trí tuệ, Parkinson, các bệnh lý tim mạch – chuyển hóa, can thiệp mạch vành và giảm đau, bệnh cơ xương khớp, hô hấp…
Mới đây, Bộ Y tế đã đề xuất cấp học bổng và hỗ trợ học phí cho người học chuyên ngành lão khoa nhằm phát triển nguồn nhân lực chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Để ứng phó với tình trạng già hóa dân số, Bộ cũng đề xuất một số chính sách như mua thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) cho người cao tuổi chưa có thẻ được ngân sách nhà nước đóng. Hiện cả nước vẫn còn khoảng 5% người cao tuổi chưa có thẻ BHYT.
Về phần mình, bà Hạnh cho biết dù sống cùng con cái, bà vẫn luôn cố gắng “không dựa dẫm vào ai” vì bà có lương hưu và BHYT. Bà chủ động giữ gìn sức khỏe bằng cách ăn uống hợp lý, giảm muối, mỡ và đường. Bà cũng tập luyện thường xuyên để cơ thể được lưu thông máu, giữ cho tinh thần luôn vui vẻ, sử dụng thêm các loại thuốc bổ để bù đắp sự thiếu hụt các chất trong cơ thể. Bà cũng tuân thủ việc uống thuốc và tái khám đúng hẹn, không tự ý bỏ thuốc.
“Tôi mong muốn có thể tham gia họp lớp, gặp lại bạn bè thêm nhiều năm nữa, để tuổi già cùng nhau sống vui khỏe có ích”, bà Hạnh chia sẻ.
Admin
Nguồn: VnExpress
