Thủy tinh thể trong suốt đóng vai trò quan trọng trong việc hội tụ ánh sáng lên võng mạc, giúp chúng ta nhìn rõ mọi vật. Tuy nhiên, theo thời gian hoặc do tác động của một số bệnh lý, protein trong thủy tinh thể có thể biến đổi, mất đi chức năng sinh học vốn có và kết tụ thành những mảng mờ đục. Khi ánh sáng đi qua những vùng mờ này sẽ bị tán xạ, không thể hội tụ đúng điểm, dẫn đến hình ảnh trở nên mờ nhòe, lóa sáng và giảm độ tương phản.
Thạc sĩ, Bác sĩ Tăng Ngọc Anh, Phó khoa Mắt, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, lưu ý rằng đục thủy tinh thể thường tiến triển chậm và không gây đau hay đỏ mắt, khiến nhiều người chủ quan bỏ qua ở giai đoạn đầu. Do đó, việc nhận biết các yếu tố nguy cơ và chủ động phòng ngừa là vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với những đối tượng sau:
**Người lớn tuổi:** Nguy cơ đục thủy tinh thể tăng lên đáng kể sau tuổi 60 do quá trình lão hóa tự nhiên làm biến đổi protein trong thủy tinh thể, làm giảm độ trong suốt của nó.
**Bệnh nhân đái tháo đường:** Tình trạng tăng đường huyết kéo dài khiến glucose chuyển hóa thành sorbitol, tích tụ trong thủy tinh thể, gây phù nề và biến dạng. Đục thủy tinh thể ở người bệnh đái tháo đường thường xuất hiện sớm, tiến triển nhanh và có thể gây tổn thương võng mạc, ảnh hưởng đến kết quả điều trị sau phẫu thuật.
**Người sử dụng corticoid kéo dài:** Việc sử dụng corticoid dưới bất kỳ hình thức nào (nhỏ mắt, uống, tiêm hoặc hít) để điều trị các bệnh như hen suyễn, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ… có thể dẫn đến đục thủy tinh thể dưới bao sau, một dạng đục đặc trưng ở vùng trung tâm, gây ảnh hưởng lớn đến thị lực.
**Người thường xuyên tiếp xúc với tia cực tím (UV):** Tia UV thúc đẩy quá trình oxy hóa và gây tổn thương protein trong thủy tinh thể. Những người làm việc ngoài trời như nông dân, ngư dân, công nhân xây dựng… cần đặc biệt chú ý bảo vệ mắt. Việc không đeo kính chống nắng làm tăng nguy cơ mắc bệnh sớm.
**Người có tiền sử chấn thương mắt:** Các chấn thương đụng dập hoặc xuyên thủng đều có thể gây tổn thương bao trước, bao sau hoặc hệ thống dây treo của thủy tinh thể, dẫn đến đục thủy tinh thể. Một số chấn thương ban đầu có vẻ nhẹ nhưng vẫn có thể gây bất ổn cho dây treo thủy tinh thể, lệch nhẹ hoặc biến đổi cấu trúc bên trong nhân thủy tinh thể. Những thay đổi này có thể tiến triển âm thầm trong nhiều năm trước khi gây ra đục thủy tinh thể rõ rệt.
**Người hút thuốc lá, nghiện rượu:** Các thói quen này có thể thúc đẩy sự phát triển của các thể đục như đục nhân trung tâm và đục vỏ do tăng các gốc tự do, gây tổn thương oxy hóa đến cấu trúc mắt, không chỉ thể thủy tinh mà cả võng mạc.
**Trẻ sơ sinh:** Đục thủy tinh thể bẩm sinh có thể xảy ra do đột biến gene di truyền, rối loạn chuyển hóa bẩm sinh hoặc nhiễm virus trong thai kỳ, đặc biệt là rubella.
**Tiền sử gia đình:** Người có tiền sử gia đình bị đục thủy tinh thể sớm, dù không mắc bệnh bẩm sinh, cũng có nguy cơ cao hơn và nên tầm soát định kỳ từ tuổi trung niên.
Ngoài ra, một số yếu tố khác như béo phì, tăng huyết áp, rối loạn dinh dưỡng hoặc tiền sử phẫu thuật mắt trước đó (mổ võng mạc, glaucoma…) cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể.
Để phòng ngừa và phát hiện sớm đục thủy tinh thể, bác sĩ Ngọc Anh khuyến cáo mọi người nên chủ động đến các bệnh viện uy tín khám mắt định kỳ từ sau tuổi 40, đặc biệt là khi có các yếu tố nguy cơ. Việc kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp và sử dụng corticoid đúng chỉ định có thể làm chậm quá trình đục thủy tinh thể. Đồng thời, cần bảo vệ mắt khỏi tia cực tím bằng cách đeo kính râm đạt chuẩn UV400 khi ra ngoài nắng, ngừng hút thuốc, giảm rượu bia và bổ sung đầy đủ các chất chống oxy hóa như vitamin C, E, lutein, zeaxanthin, omega-3 trong chế độ ăn hàng ngày.
Admin
Nguồn: VnExpress
