**Nha Phu: Du khách kinh hoàng chứng kiến cảnh tượng san hô tan nát, cá chết la liệt nghi do đánh mìn**
Vào ngày 15/8, một nhóm du khách người Đức đã không khỏi bàng hoàng khi chứng kiến cảnh tượng tiêu điều dưới đáy biển Hòn Bạc, nơi họ tham gia một buổi lặn biển do Trung tâm lặn biển Vietnam Underneath (Nha Trang) tổ chức. Xác cá chết nằm la liệt, nhiều con bị toạc bụng, mất mắt, kích thước nhỏ bé. Rạn san hô cứng và san hô lửa bị gãy rạp, vỡ vụn, tạo nên một khung cảnh tan hoang như vừa trải qua một đợt tàn phá khủng khiếp.
Khi thắc mắc về nguyên nhân, nhóm du khách được hướng dẫn viên lặn giải thích rằng, rất có thể đây là hậu quả của việc đánh bắt cá bằng thuốc nổ.
Không chỉ nhóm du khách Đức, vào các ngày 10/8 và 16/8, một du khách nam sinh sống tại Nha Trang cũng ghi nhận hiện tượng tương tự khi lặn tại khu vực này và quay lại video. Anh cho biết đã quan sát thấy phạm vi san hô bị gãy rộng khoảng 20-30 m2, cá chết trắng cả một vùng biển rộng đến 100 m2.
Theo anh Nguyễn Quang Huy, một huấn luyện viên PADI Master Scuba Diver Trainer với 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực lặn biển, hiện tượng cá chết và san hô gãy ở Hòn Bạc mang đầy đủ dấu hiệu của việc đánh bắt bằng thuốc nổ. Anh giải thích, khi mìn phát nổ dưới nước, sóng xung kích lan tỏa mạnh khiến cá chết hàng loạt, san hô bị gãy ngang chứ không bật gốc như khi va đập với neo tàu.
Anh Huy nhận định: “Rất có thể ngư dân đã kích nổ mìn, sau đó bỏ đi vì gặp tàu du lịch đi qua, không kịp vớt cá lên”. Anh bày tỏ sự bức xúc trước hành vi “tận diệt hệ sinh thái biển”, gây nguy hiểm cho cả môi trường và du khách lặn biển.
Trong môi trường nước, nơi âm thanh lan truyền nhanh gấp 4 lần so với không khí, một vụ nổ dù cách xa hàng trăm mét vẫn có thể gây tổn thương cho người lặn. Anh Huy cảnh báo: “Ở khoảng cách gần, người lặn có thể bị thủng màng nhĩ, nước tràn vào ốc tai, mất phương hướng, choáng váng, tim đập loạn”. Bản thân anh cũng từng trải qua những tình huống nguy hiểm tương tự.
Anh Huy kể lại hai lần gặp nguy hiểm khi đang giảng dạy lặn tại Quy Nhơn vào năm 2019 và 2020. “Lúc đó tôi đang ở độ sâu 21 m thì nghe tiếng mìn nổ ở xa, ngay lập tức cảm nhận áp lực nước đè mạnh vào ngực, phải lập tức nổi lên. Khi lên tới mặt nước, tôi thấy xác cá nổi trắng cả vùng biển gần đó”, anh nhớ lại.
Việc đánh bắt cá bằng thuốc nổ không chỉ gây hại cho môi trường mà còn nguy hiểm cho chính ngư dân. Anh Huy cho biết đã chứng kiến nhiều trường hợp ngư dân bị mất tay chân do kíp nổ phát nổ sớm. Ngư dân thường tính toán thời gian cháy của kíp để đánh vào tầng cá mong muốn, nhưng khi tính toán sai, mìn có thể phát nổ ngay trên tay, gây ra những tai nạn thương tâm.
Xác cá không chỉ gây mất mỹ quan dưới nước mà còn có thể sinh ra khí độc nếu không được dọn dẹp kịp thời. Các loài như cua, ghẹ đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hủy xác sinh vật, góp phần duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái biển. Anh Huy cảnh báo: “Nếu những loài này bị đánh bắt quá mức, vòng tuần hoàn tự nhiên cũng sẽ bị gián đoạn”.
Hòn Bạc, nằm trong vịnh Nha Phu, ngày càng thu hút du khách nước ngoài đến bơi lặn. Anh Huy cho biết, tình trạng đánh bắt bằng thuốc nổ không chỉ xảy ra ở Hòn Bạc mà còn ở nhiều địa điểm khác như Hòn Đỏ, vịnh Vân Phong hay Hòn Trâu Nằm, những khu vực vắng vẻ và ít khách du lịch.
Ông Lê Minh Tâm, Chủ tịch UBND phường Đông Ninh Hòa, thừa nhận tình trạng đánh mìn khai thác trái phép ở vịnh Nha Phu đã diễn ra từ lâu. Mặc dù các cơ quan chức năng địa phương đã tăng cường tuần tra và xử lý các trường hợp vi phạm, nhưng nhiều đối tượng vẫn lén lút thực hiện hành vi này. Ông Tâm giải thích: “Vịnh Nha Phu là một khu vực rộng lớn, kẻ đánh mìn thường thực hiện ở vùng biển vắng và vào ban đêm, làm rất nhanh nên ngành chức năng khó kiểm soát”.
Theo chuyên gia lặn biển Quang Huy, hậu quả của việc đánh bắt cá bằng thuốc nổ là rất nghiêm trọng và kéo dài. Các loài san hô bị đánh gãy cần từ hai đến mười năm để tái tạo, tùy thuộc vào từng loài. Mặc dù một số nhánh gãy có thể được tái tạo bằng cách thu gom và gắn lại vào giá đỡ, nhưng quá trình phục hồi này đòi hỏi thời gian và điều kiện môi trường ổn định.
Một giải pháp đã được áp dụng thành công tại Thái Lan là xây dựng rạn nhân tạo bằng cách thả các khối bê tông, tàu cũ hoặc tượng đá xuống biển và cấy san hô lên bề mặt. Theo thời gian, các cấu trúc này trở thành điểm lặn mới, giúp giảm áp lực cho các rạn san hô tự nhiên.
Việt Nam cũng đã đạt được những thành công đáng kể trong việc phục hồi san hô cứng. Năm 2023, Viện Nghiên cứu Hải sản đã phục hồi thành công san hô cứng tại Vườn Quốc gia Cát Bà và Khu bảo tồn biển Bạch Long Vĩ, với tỷ lệ sống trung bình cao và khả năng thích ứng tốt với điều kiện thời tiết sau 3 năm trồng. Tại Cát Bà, các chuyên gia đã phục hồi hơn 3.400m2 rạn san hô và thiết lập hệ thống phao bảo vệ rạn. Tại Bạch Long Vĩ, phương pháp tách mảnh nhỏ đã được áp dụng thành công để phục hồi nhóm san hô cành tại các rạn san hô suy thoái nặng.
Từ kinh nghiệm của một người làm nghề lặn lâu năm, anh Huy cho rằng thợ lặn chính là những “camera sống” dưới biển, cung cấp nguồn dữ liệu thực tế quý giá cho công tác nghiên cứu và bảo tồn. Anh chia sẻ: “Mỗi ngày chúng tôi lặn hai ca, đôi khi có cả ca đêm, ai cũng mang theo camera cá nhân, ghi lại hình ảnh san hô, độ sâu, độ trong của nước, tình trạng rạn”. Anh cho rằng, việc tổng hợp thường xuyên những dữ liệu này sẽ là nguồn thông tin vô cùng hữu ích cho giới khoa học, thay vì đầu tư hàng chục tỷ đồng để lắp đặt camera dưới đáy biển.
Kết quả phân tích ảnh viễn thám và học máy được công bố vào tháng 6 của Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga cho thấy, từ năm 2002 đến 2024, vịnh Nha Trang đã mất khoảng 191 ha rạn san hô, tập trung ở khu vực xung quanh các đảo Hòn Mun, Hòn Một, Hòn Tằm, Hòn Miễu và Hòn Tre. Hiện tại, rạn san hô ở Hòn Mun, vốn được xem là đẹp nhất vịnh Nha Trang, vẫn đang đóng cửa để phục hồi sau thời gian bị tàn phá.
Anh Huy lo ngại: “Hòn Bạc thuộc vịnh Nha Phu từng được đánh giá là khu vực còn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ, nhưng nếu tình trạng nổ mìn tiếp tục xảy ra, nơi này cũng có nguy cơ trở thành một ‘vùng chết’ tiếp theo”.
Vịnh Nha Phu, với diện tích khoảng 1.500 ha, nằm cách trung tâm thành phố Nha Trang khoảng 15 km. Mặc dù nhỏ hơn so với vịnh Nha Trang (24.965 ha), khu vực này sở hữu một hệ sinh thái đa dạng với 232 loài thực vật phù du đã được Viện Hải dương học Nha Trang ghi nhận. Hệ thống rừng núi, sông hồ, biển đảo tại đây tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch và nuôi trồng thủy sản. Gần đây, nhiều tour du thuyền ngắm hoàng hôn bằng tàu nhỏ đã được triển khai, tận dụng vùng nước êm đềm và dễ neo đậu của vịnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
