Câu chuyện của Minh, một cô gái trẻ sống tại TP.HCM, là hồi chuông cảnh tỉnh về việc lạm dụng thuốc tránh thai để điều trị mụn. Sau hai tháng tự ý sử dụng thuốc liên tục, mụn có giảm nhưng cô lại phải đối mặt với hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng: rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, kinh nguyệt thất thường và tăng cân không kiểm soát. Lo lắng, Minh tìm đến bác sĩ da liễu và nhận kết luận rằng việc lạm dụng thuốc tránh thai đã gây ra rối loạn nội tiết tố nghiêm trọng. Để phục hồi, cô đã phải chi trả một khoản tiền lớn và mất nhiều tháng điều trị, đồng thời mang theo nỗi lo sợ về những tổn thương lâu dài.
Trường hợp của Minh không phải là duy nhất. Hân, 22 tuổi, cũng tự ý dùng thuốc tránh thai khẩn cấp để trị mụn. Chỉ sau ba tuần, da cô bắt đầu mẩn đỏ, nóng rát, mụn nổi dày hơn và kinh nguyệt bị rối loạn.
Bác sĩ Nguyễn Tiến Thành, thành viên Hội Da liễu Việt Nam, cho biết Hân đã nhầm lẫn giữa thuốc tránh thai hàng ngày và thuốc tránh thai khẩn cấp trong việc điều trị mụn, dẫn đến tình trạng viêm da tiếp xúc kích ứng nặng. Ông giải thích rằng thuốc tránh thai khẩn cấp gây ra sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể, làm mụn xuất hiện nhiều hơn và việc điều trị trở nên phức tạp hơn.
Thực tế cho thấy, nhiều người hiện nay tự ý mua thuốc tránh thai để trị mụn, đặc biệt là những người bị mụn kéo dài nhiều năm và đã thử nhiều phương pháp điều trị khác nhau mà không hiệu quả. Thuốc tránh thai trở thành “vị cứu tinh” cuối cùng trong hành trình gian nan này.
Thạc sĩ, bác sĩ Thái Thanh Yến từ Khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết thuốc tránh thai đường uống đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc điều trị mụn. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng đã phê duyệt một số loại thuốc tránh thai hàng ngày có tác dụng điều trị mụn trứng cá. Tuy nhiên, bác sĩ Yến nhấn mạnh rằng thuốc phải được bác sĩ kê đơn sau khi đã đánh giá các yếu tố nội tiết, kinh nguyệt và các yếu tố liên quan khác.
Loại thuốc được sử dụng phải là thuốc tránh thai kết hợp, dạng viên uống hằng ngày, chứa estrogen và progestin, có tác dụng điều trị mụn. Thuốc hoạt động bằng cách điều chỉnh nồng độ hormone trong cơ thể, ức chế sản xuất androgen (hormone nam) và tăng globulin liên kết hormone sinh dục (SHBG), một loại protein liên kết với androgen trong máu, ngăn chúng kích thích nang lông và da. Điều này dẫn đến giảm sản xuất bã nhờn, từ đó giúp giảm mụn trứng cá.
Bác sĩ có thể chỉ định thuốc tránh thai cho các trường hợp mụn trứng cá từ nhẹ đến nặng. Nhóm đối tượng phù hợp nhất là phụ nữ khỏe mạnh, đã bắt đầu có kinh nguyệt, có nhu cầu ngừa thai, chưa có ý định mang thai trong thời gian gần, có làn da nhờn hoặc rậm lông, và khi các phương pháp điều trị mụn khác không hiệu quả. Tuy nhiên, phương pháp này chống chỉ định với phụ nữ có thai, đang cho con bú, mắc bệnh gan, tim mạch, rối loạn đông máu, tiểu đường, ung thư vú, tắc nghẽn động mạch, tĩnh mạch…
Cần lưu ý rằng thuốc tránh thai thường không có tác dụng ngay lập tức mà cần vài tháng để thấy được sự cải thiện đáng kể. Việc sử dụng sai cách hoặc không đúng đối tượng có thể dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn và làm tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn.
Mặc dù thuốc tránh thai ngày nay chứa hàm lượng estrogen và progesterone thấp hơn so với trước đây, giúp giảm đáng kể các rủi ro, phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai đường uống vẫn có nguy cơ gặp các tác dụng phụ như đau ngực, đau đầu, kinh nguyệt không đều, ra máu bất thường, thậm chí mất kinh hoặc bùng phát mụn trứng cá tạm thời. Thay đổi cân nặng, đầy hơi và tăng cảm giác thèm ăn cũng có thể xảy ra.
Các tác dụng phụ ít phổ biến hơn nhưng nghiêm trọng hơn có thể bao gồm bệnh gan và túi mật, trầm cảm hoặc thay đổi tâm trạng, bệnh lý tim mạch, đột quỵ và đặc biệt là xuất hiện huyết khối.
Điển hình, một phụ nữ 45 tuổi gần đây đã bị thuyên tắc phổi đe dọa tính mạng, và các bác sĩ Bệnh viện Nhân dân 115 xác định rằng tình trạng này có liên quan đến việc sử dụng thuốc tránh thai phối hợp liên tục trong hơn 10 năm.
Trước đó, Khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cũng đã tiếp nhận một phụ nữ 38 tuổi bị đau đầu liên tục sau nhiều năm sử dụng thuốc tránh thai. Khi nhập viện, bệnh nhân đã hôn mê và được chẩn đoán huyết khối hệ thống xoang tĩnh mạch não.
Theo một nghiên cứu của Alain Weill đăng trên Tạp chí Y khoa Anh (BMJ) năm 2016, ước tính có khoảng 33 phụ nữ trên 100.000 người sử dụng viên tránh thai trong một năm sẽ bị thuyên tắc phổi.
Một nghiên cứu từ Iran (2024) cho thấy hơn 50% phụ nữ bị huyết khối tĩnh mạch não có tiền sử sử dụng thuốc tránh thai, trong đó 70% dùng thuốc thế hệ 2. Một phân tích tổng hợp năm 2015 cũng chỉ ra rằng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch não ở người dùng thuốc tránh thai cao gấp 7,59 lần so với người không sử dụng.
Estrogen trong thuốc tránh thai có thể kích hoạt quá trình đông máu bằng cách tăng nồng độ fibrinogen và prothrombin, những yếu tố thúc đẩy hình thành cục máu đông. Đồng thời, estrogen cũng làm giảm protein S, một chất ức chế đông máu tự nhiên của cơ thể. Đối với những người mang đột biến gen Factor V Leiden, nguy cơ huyết khối khi dùng thuốc tránh thai có thể tăng gấp 20-30 lần.
Các chuyên gia khuyến cáo phụ nữ nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, làm xét nghiệm cần thiết và được tư vấn cách sử dụng thuốc tránh thai an toàn và hiệu quả. Không tự ý sử dụng hoặc kéo dài thời gian uống thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Phụ nữ dưới 35 tuổi, hút thuốc lá, thừa cân hoặc có tiền sử huyết khối, đột quỵ cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng loại thuốc này.
Trong quá trình sử dụng, nếu có bất kỳ biểu hiện bất thường nào như đau đầu tăng dần, đau tăng về đêm, uống thuốc giảm đau không đỡ, hoặc xuất hiện các cơn giật cơ bất thường hoặc ý thức không tỉnh táo, cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế và cung cấp đầy đủ thông tin về loại thuốc và thời gian đã sử dụng.
Bác sĩ Yến gợi ý một số phương pháp điều trị mụn thay thế an toàn hơn, bao gồm điều chỉnh chế độ ăn uống, chăm sóc da dịu nhẹ, tránh các chất gây kích ứng, bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời và sử dụng một số thuốc thoa theo toa như axit azelaic, benzoyl peroxide hoặc retinoid bôi ngoài da. Hãy luôn nhớ rằng, việc điều trị mụn cần có sự tư vấn và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Admin
Nguồn: VnExpress
