**Nhà vệ sinh trường học: Không thể chỉ “trói” trách nhiệm cho hiệu trưởng**
Đề xuất “ràng buộc trách nhiệm hiệu trưởng vào chất lượng nhà vệ sinh” một lần nữa được đưa ra tại hội nghị ở TP.HCM, gợi lại vấn đề tưởng cũ nhưng chưa bao giờ hết tính thời sự.
Ý tưởng này từng nhận được sự đồng tình của nhiều người, xuất phát từ nỗi lo lắng chính đáng về việc con em phải nhịn tiểu vì nhà vệ sinh trường học quá bẩn. Tuy nhiên, sau khi trực tiếp khảo sát hàng nghìn nhà vệ sinh trường học, quan sát thói quen sử dụng của học sinh và nhìn vào thực tế ngân sách hạn hẹp của các trường công lập, tôi nhận ra rằng, giải quyết vấn đề vệ sinh cho hơn 23 triệu học sinh tiểu học và phổ thông trên cả nước không đơn giản chỉ là quy trách nhiệm cho một cá nhân.
Trong quá trình quản lý Dự án 1.000 nhà vệ sinh trường học và các chương trình tài trợ cơ sở vật chất cho một quỹ xã hội, tôi nhận thấy nhiều khó khăn vượt quá khả năng của hiệu trưởng, đặc biệt là ở các địa bàn còn nhiều thiếu thốn.
Theo Quyết định 878 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thiết kế nhà vệ sinh trường học cần đáp ứng các tiêu chuẩn sau: Khu vực nam: 1 xí, 1 tiểu và 1 chậu rửa cho 25-30 học sinh (30 với trường đạt chuẩn, 25 với trường có tiêu chuẩn cao hơn); Khu vực nữ: 1 xí và 1 chậu rửa cho 20 học sinh. Như vậy, một trường học có 500 học sinh (250 nam và 250 nữ) cần tối thiểu 8 modul nhà vệ sinh nam và 12 modul nhà vệ sinh nữ. Ngoài ra, khi xây dựng, cần dự trù số lượng học sinh tăng trong 5 năm tiếp theo để tránh tình trạng quá tải.
Thực tế, khảo sát của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm học 2019-2020 cho thấy, 30,6% nhà vệ sinh chưa đạt chuẩn và 22,8% chưa được kiên cố hóa. Mặc dù không có số liệu thống kê về tình trạng quá tải, nhưng tại các đô thị lớn, nhiều trường có số lượng học sinh lên đến hơn 3.000, việc thiếu nhà vệ sinh là điều dễ hiểu.
Sự thiếu hụt về số lượng, cộng với ý thức sử dụng chưa cao của học sinh, đặc biệt ở cấp tiểu học, càng làm trầm trọng thêm tình trạng nhà vệ sinh xuống cấp. Tôi đã chứng kiến nhiều bồn cầu phải tạm ngưng sử dụng sau giờ ra chơi vì lao công không kịp xử lý do các em vứt giấy vệ sinh, thậm chí cả giấy viết vào bồn cầu gây tắc nghẽn. Nút xả nước thường xuyên bị gãy hỏng do sử dụng không cẩn thận, và nhiều em chưa có thói quen xả nước sau khi đi vệ sinh.
Trong khi đó, ngân sách dành cho lao công của các trường lại rất hạn hẹp, gây khó khăn cho việc duy trì nhà vệ sinh sạch sẽ, đạt chuẩn.
Để giải quyết vấn đề này, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện hơn. Tại một điểm trường bán trú ở Nghệ An, nhà trường đã trang bị dép riêng cho học sinh khi đi vệ sinh và lắp đặt cảm biến chuyển động phát loa nhắc nhở giữ vệ sinh. Các chương trình như “Ngày hội vệ sinh – sức khỏe học đường” do các quỹ xã hội thực hiện cũng giúp nâng cao ý thức cho học sinh thông qua các trò chơi và hoạt động thực hành.
Mô hình “Can thiệp vận hành và bảo trì (O&M)” tại Philippines cũng là một gợi ý đáng tham khảo. Mô hình này bao gồm việc trang bị đầy đủ dụng cụ, chất tẩy rửa, vật tư bảo trì, sổ tay hướng dẫn và đào tạo, hỗ trợ liên tục. Đánh giá cho thấy, các trường học áp dụng mô hình này có tỷ lệ nhà vệ sinh đạt chuẩn sạch cao hơn 27% so với các trường không áp dụng.
Nhà vệ sinh sạch không chỉ cải thiện cảnh quan và môi trường mà còn góp phần nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần của học sinh. Bên cạnh vai trò quan trọng của nhà nước trong việc xây dựng quy chuẩn, tiêu chuẩn, thiết kế mẫu và đầu tư kinh phí, cần có sự chung tay của doanh nghiệp, quỹ xã hội, phụ huynh và đặc biệt là sự hưởng ứng của chính các em học sinh.
Không nên để hiệu trưởng đơn độc gánh vác trách nhiệm giữ gìn vệ sinh trường học.
Admin
Nguồn: VnExpress
