Quảng trường Sông Phố, một địa danh lịch sử nằm bên bờ sông Đồng Nai, đối diện với trụ sở UBND tỉnh Đồng Nai, hiện là giao điểm của đường Cách mạng Tháng 8 và đường 30 Tháng 4. Điểm nhấn của quảng trường là bùng binh với vòi phun nước và tượng cá chép hóa rồng độc đáo, được chế tác từ gốm Biên Hòa nổi tiếng.
Quảng trường Sông Phố không chỉ là một không gian công cộng mà còn là chứng nhân lịch sử của Biên Hòa. Theo các tư liệu lịch sử, khu vực này, vốn là đoạn sông mang tên sông Phố chảy qua Biên Hòa từ cầu Mới đến cầu Ghềnh (Cù lao Phố), đã chứng kiến sự thay đổi lớn vào đầu thế kỷ 20. Khi thực dân Pháp chiếm đóng Biên Hòa, họ đã xây dựng nhiều công sở xung quanh khu vực này để phục vụ bộ máy cai trị, từ đó hình thành nên Quảng trường Sông Phố, gắn liền với kiến trúc Tòa Bố chính Biên Hòa và Dinh Tỉnh trưởng (nay là Nhà thiếu nhi Đồng Nai), tạo nên một không gian đô thị sầm uất bên bờ sông.
Trong những ngày tháng sục sôi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Quảng trường Sông Phố trở thành trung tâm của các sự kiện lịch sử trọng đại. Ngày 25 tháng 8, sau khi Sài Gòn giành chính quyền, tinh thần cách mạng của người dân Biên Hòa lên cao. Sáng ngày 26 tháng 8, ông Nguyễn Văn Nghĩa đã tập hợp hàng trăm người dân bao vây Tòa Bố, buộc Tỉnh trưởng Nguyễn Văn Quý phải giao chính quyền về tay nhân dân. Lá cờ đỏ sao vàng hiên ngang tung bay trên Quảng trường, đánh dấu thắng lợi của cuộc cách mạng tại Biên Hòa.
Sáng ngày 27 tháng 8 năm 1945, hơn 10.000 người dân Biên Hòa đã tập trung tại Quảng trường Sông Phố để tham gia mít tinh mừng thắng lợi. Ông Dương Bạch Mai, đại diện Xứ ủy Nam Kỳ và Mặt trận Việt Minh, đã có bài diễn thuyết quan trọng, khẳng định từ nay người dân Biên Hòa nói riêng và cả nước nói chung đã thoát khỏi ách nô lệ, giành được độc lập tự do. Ông Hoàng Minh Châu, Trưởng ban khởi nghĩa, tuyên bố chính quyền đã về tay nhân dân và công bố Ủy ban Cách mạng lâm thời tỉnh Biên Hòa. Cuối buổi mít tinh, hơn một vạn người cùng nhau tuyên thệ, thể hiện quyết tâm sẵn sàng hy sinh để bảo vệ nền độc lập, đồng thời hô vang các khẩu hiệu “Việt Nam độc lập muôn năm” và “Việt Minh muôn năm”. Sau buổi mít tinh, các đoàn người diễu hành tỏa đi khắp các địa phương, từ thành thị đến các đồn điền cao su, tạo nên một không khí cách mạng sục sôi chưa từng có.
Không xa Quảng trường Sông Phố là Nhà hội Bình Trước, một công trình kiến trúc do Pháp xây dựng vào năm 1936. Với kiến trúc vuông vức, tường gạch kiên cố, cùng nhiều mảng điêu khắc gỗ và gốm Biên Hòa tinh xảo, nơi đây từng là trụ sở của chính quyền hương chức. Ngày 23 tháng 9 năm 1945, Nhà hội Bình Trước là nơi diễn ra hội nghị cán bộ, đánh dấu sự thành lập của Tỉnh ủy Biên Hòa đầu tiên, với sự tham gia của ông Hà Huy Giáp, đại diện Xứ ủy Nam Kỳ. Sự kiện này là một bước quan trọng trong quá trình chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống Pháp sau này.
Ông Trần Quang Toại, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Đồng Nai, nhấn mạnh tầm quan trọng của Quảng trường Sông Phố và Nhà hội Bình Trước, cả hai đều được công nhận là di tích lịch sử quốc gia vào năm 1991. Ông khẳng định: “Đây là những dấu tích có ý nghĩa to lớn trong tiến trình cách mạng giải phóng dân tộc ở Đồng Nai, là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cho thế hệ hôm nay và mai sau”.
Hiện nay, cùng với Thành cổ Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai đang triển khai kế hoạch mở rộng khu di tích Quảng trường Sông Phố. Theo đó, không gian bùng binh hiện tại sẽ được kéo dài, tạo thành một trục quảng trường hướng ra sông Đồng Nai. Hai đầu quảng trường sẽ được xây dựng các công trình điểm nhấn, vừa kết nối cảnh quan đô thị, vừa tạo ra không gian sinh hoạt cộng đồng.
Trong tương lai, khi hoàn thiện, Quảng trường Sông Phố hứa hẹn sẽ trở thành một không gian đa năng, kết hợp với các công trình công cộng xung quanh để tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật như đi bộ, triển lãm, biểu diễn nghệ thuật và trưng bày các sản phẩm đặc trưng của địa phương. Không chỉ là một không gian văn hóa, Quảng trường Sông Phố còn là một điểm nhấn lịch sử quan trọng của thành phố Biên Hòa.
Admin
Nguồn: VnExpress
