Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh, Triển lãm Quốc gia về Thành tựu Khoa học Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số diễn ra từ ngày 28/8 đến 5/9 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, Đông Hội, Hà Nội. Sự kiện do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức, giới thiệu hàng trăm nhà khoa học tiêu biểu, những người đã có đóng góp to lớn cho sự phát triển của đất nước. Dưới đây là một vài gương mặt nổi bật trong số đó.
**GS. Hồ Đắc Di (1900-1984): Người đặt nền móng cho y học hiện đại**
Giáo sư Hồ Đắc Di là người Việt duy nhất được chính quyền thực dân Pháp cho phép thực hiện phẫu thuật trước năm 1945. Ông nổi tiếng với công trình “Sinh học và bệnh học đại cương; quan điểm, đường lối, phương pháp luận đào tạo cán bộ y tế Việt Nam”. Nghiên cứu của ông mang tầm nhìn triết lý sâu sắc, góp phần xây dựng nền y học và giáo dục đại học hiện đại, có ảnh hưởng lớn đến nhiều thế hệ cán bộ y tế. Công trình này đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996.
**GS.VS. Trần Đại Nghĩa (1913-1997): “Ông Tổ” của ngành công nghiệp quốc phòng**
GS.VS. Trần Đại Nghĩa gắn liền với các công trình chế tạo vũ khí như đạn Bazoka, súng SKZ và bom bay. Súng không giật SKZ, một trong những sáng tạo tiêu biểu của ông, đã gây thiệt hại lớn cho địch trong kháng chiến chống Pháp, nhờ khả năng xuyên phá công sự bê tông và chống xe cơ giới hiệu quả. Các công trình của ông thể hiện sự nỗ lực tự lực, tự cường trong chế tạo vũ khí, nâng cao sức chiến đấu của quân đội. Ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996 cho những đóng góp xuất sắc này.
**GS.VS. Nguyễn Khánh Toàn (1905-1993): Nhà sử học hàng đầu**
GS.VS. Nguyễn Khánh Toàn là nhà giáo dục và nhà khoa học xã hội lớn của Việt Nam, với nhiều công trình nghiên cứu về sử học. Ông vận dụng phương pháp luận Mác – Lênin để lý giải các vấn đề lịch sử, so sánh với các quốc gia khác và khẳng định vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân trong cách mạng. Các công trình của ông có giá trị khoa học và giáo dục cao, là tài liệu mẫu mực trong nghiên cứu lịch sử Việt Nam. Ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996.
**GS. Trần Văn Giàu (1911-2010): Nhà sử học, nhà giáo dục uyên bác**
GS. Trần Văn Giàu nổi tiếng với các công trình nghiên cứu lịch sử từ năm 1956 đến 1978, có giá trị khoa học lớn, đặt nền móng cho sự phát triển của ngành khoa học xã hội và nhân văn. Ông còn là người thầy của nhiều nhà sử học, nhà giáo nổi tiếng như Trần Quốc Vượng, Phan Huy Lê, Bùi Khánh Thế, Bùi Hữu Khánh. Ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996.
**GS. Đào Duy Anh (1904-1988): Người khai mở khoa học xã hội Việt Nam**
Giáo sư Đào Duy Anh là một học giả tiên phong trong việc đặt nền móng cho các ngành khoa học xã hội và nhân văn Việt Nam theo quan điểm duy vật lịch sử. Các công trình nghiên cứu của ông về lịch sử, văn hóa và địa lý Việt Nam đã mở ra phương pháp tiếp cận mới, khoa học và dân tộc, có ảnh hưởng sâu rộng và lâu dài. Ông cũng góp phần đào tạo thế hệ sử học hiện đại đầu tiên của Việt Nam, tạo dựng nền tảng học thuật bền vững cho nhiều lĩnh vực nghiên cứu. Cụm công trình “Lịch sử và văn hóa Việt Nam” của ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000.
**GS. Đinh Gia Khánh (1924-2003): Chuyên gia về văn hóa dân gian**
GS. Đinh Gia Khánh thuộc thế hệ các nhà khoa học “vàng” đặt nền móng cho các ngành khoa học xã hội nhân văn Việt Nam. Ông được biết đến với các nghiên cứu về văn học và văn hóa dân gian Việt Nam. Các tác phẩm nghiên cứu của ông không chỉ mang giá trị học thuật sâu sắc mà còn góp phần mở rộng phạm vi so sánh trong khu vực Đông Nam Á và gắn bó mật thiết với thực tiễn văn hóa – xã hội Việt Nam thời kỳ đổi mới. Công trình “Nghiên cứu về văn học dân gian và văn hóa dân gian” của ông được Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996.
**GS.TS. Nguyễn Văn Huyên (1908-1975): Nhà văn hóa, nhà giáo dục**
GS. Nguyễn Văn Huyên là nhà khoa học, chính khách, nhà giáo dục nổi tiếng của Việt Nam. Ông là tác giả bộ sách “Góp phần nghiên cứu văn hóa Việt Nam”, đặt nền móng cho phương pháp nghiên cứu hiện đại trong các ngành khoa học xã hội Việt Nam, đặc biệt là dân tộc học và văn hóa học. Các công trình trong sách không chỉ có giá trị khoa học lâu dài mà còn góp phần khơi dậy lòng yêu nước, tự hào dân tộc và bảo tồn di sản văn hóa Việt. Bộ sách cũng giới thiệu bản sắc văn hóa Việt Nam ra thế giới. Công trình được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000.
**GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu (1938-2022): Nhà vật lý lý thuyết hàng đầu**
GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu có nhiều đóng góp quan trọng trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, đặc biệt là nghiên cứu về các hạt sơ cấp, nhóm đối xứng và siêu dẫn nhiệt độ cao. Nghiên cứu của ông đã làm sáng tỏ bản chất và tương tác của các hạt sơ cấp, đặt nền móng cho ngành vật lý lý thuyết hiện đại ở Việt Nam. Những đóng góp này được quốc tế công nhận bằng “Giải thưởng Lenin”.
**GS. Lê Văn Thiêm (1918-1991): Nhà toán học ứng dụng**
GS. Lê Văn Thiêm được ghi nhận với những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực vật lý-toán học, đặc biệt là xây dựng nghiệm giải tích cho các bài toán liên quan đến môi trường không đồng chất và chất lỏng nhớt. Nghiên cứu của ông đã được ứng dụng hiệu quả vào các bài toán kỹ thuật thiết kế và xây dựng công trình thủy điện, giao thông thời chiến và phát triển khu công nghiệp. Cụm công trình “Nghiên cứu cơ bản của toán học lý thuyết và những bài toán về ứng dụng (1960-1970)” của ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996.
**GS. Hoàng Tụy (1927-2019): Người tiên phong trong lĩnh vực tối ưu hóa**
GS. Hoàng Tụy là người đặt nền móng cho nhiều phương pháp giải toán độc đáo, khả thi và có giá trị thực tiễn cao. Ông là người đầu tiên đưa ra “phương pháp cắt Hoàng Tụy”, góp phần giải quyết nhiều bài toán cấp bách như quy hoạch vùng, giao thông, xây dựng. Cụm công trình “Giải tích tối ưu cục và quy hoạch D.C và ứng dụng” của ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996.
**GS.TS. Nguyễn Đình Tứ (1932-1996): Nhà vật lý hạt nhân**
GS.TS. Nguyễn Đình Tứ là nhà vật lý hạt nhân với các nghiên cứu về tương tác của các hạt cơ bản và hạt nhân ở năng lượng cao. Nghiên cứu của ông đã đóng góp quan trọng vào lĩnh vực vật lý hạt cơ bản của thế giới với việc phát hiện phản hạt hyperon sigma âm, củng cố lý thuyết của Dirac. Ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000.
**GS. Nguyễn Xiển (1907-1997): Người đặt nền móng cho ngành khí tượng thủy văn**
GS. Nguyễn Xiển là người đặt nền móng cho ngành khí tượng thủy văn Việt Nam với nhiều công trình nghiên cứu xuất sắc, đặc biệt về đặc điểm khí hậu miền Bắc và hệ thống bản đồ khí hậu năm 1968. Ông đóng vai trò quan trọng trong xây dựng hệ thống dự báo thời tiết, đào tạo cán bộ, tổ chức mạng lưới quan trắc và ứng dụng dữ liệu khí hậu vào phát triển kinh tế, quốc phòng.
Những nhà khoa học được vinh danh tại triển lãm là những tấm gương sáng về trí tuệ, sự cống hiến và lòng yêu nước. Họ đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời là nguồn cảm hứng cho các thế hệ mai sau tiếp bước trên con đường khoa học.
Admin
Nguồn: VnExpress
