Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các doanh nghiệp khởi nghiệp xanh tại Việt Nam từ lâu đã phải đối mặt với ba thách thức lớn: thiếu vốn, vướng mắc pháp lý và khó khăn trong việc mở rộng thị trường. Tuy nhiên, kể từ tháng 5/2025, những rào cản này đang dần được tháo gỡ nhờ hai chính sách quan trọng là Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị.
**Cơ hội tiếp cận nguồn vốn ưu đãi**
Nghị quyết 198 mang đến cơ hội tiếp cận nguồn vốn với lãi suất ưu đãi, chỉ 2% mỗi năm, dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa có dự án xanh, kinh tế tuần hoàn hoặc đáp ứng các tiêu chuẩn ESG. Để được hưởng ưu đãi này, doanh nghiệp cần chứng minh dự án của mình mang lại lợi ích thực sự cho môi trường hoặc xã hội, ví dụ như tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải hoặc tạo sinh kế cho cộng đồng yếu thế. Hồ sơ dự án càng minh bạch, khả năng tiếp cận vốn càng cao.
Ngoài vay vốn, doanh nghiệp còn có cơ hội được Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa đầu tư trực tiếp hoặc đồng hành góp vốn với các quỹ tư nhân. Thay vì chỉ nhận tiền vay, các startup có thể nhận được sự “rót vốn chung” từ quỹ và các nhà đầu tư khác.
Ví dụ, một startup ESG hoạt động trong lĩnh vực xử lý rác thải tái chế cần 5 tỷ đồng để mở rộng nhà xưởng. Nếu dự án đáp ứng tiêu chí xanh và được Hội đồng thẩm định của Quỹ đánh giá khả thi, Quỹ có thể góp 2 tỷ đồng, trong khi 3 tỷ đồng còn lại đến từ một quỹ tư nhân khác. Nhờ đó, doanh nghiệp không chỉ nhận được nguồn lực tài chính mà còn có thêm sự đồng hành chiến lược từ các nhà đầu tư giàu kinh nghiệm trong quản trị, thị trường và phát triển quy mô.
Một ưu đãi đáng chú ý khác là cơ chế “vốn mồi” trong Nghị quyết 68. Theo đó, Nhà nước sẽ góp một phần vốn ban đầu để chia sẻ rủi ro, từ đó thu hút thêm các nhà đầu tư tư nhân tham gia. Với cơ chế này, một dự án trị giá 10 tỷ đồng có thể được Nhà nước rót trước 20%, tạo niềm tin để các quỹ tư nhân cùng góp vốn. Điều này đặc biệt hữu ích cho các startup còn non trẻ, vốn thường gặp khó khăn trong việc thuyết phục nhà đầu tư.
**Khung pháp lý thử nghiệm cho các lĩnh vực mới**
Một điểm mới mang tính đột phá cho nhiều doanh nghiệp là cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) được đưa vào từ Nghị quyết 68. Đây là khung pháp lý đặc biệt cho phép doanh nghiệp thử nghiệm các ý tưởng hoặc mô hình kinh doanh mới trong một phạm vi hẹp mà chưa phải tuân thủ toàn bộ các quy định hiện hành. Trong môi trường này, startup được triển khai các sáng kiến dưới sự giám sát của cơ quan quản lý, vừa được bảo vệ trước rủi ro pháp lý, vừa có cơ hội chứng minh tính khả thi của mô hình.
Ví dụ, một startup phát triển sàn giao dịch tín chỉ carbon có thể thử nghiệm cơ chế mua bán trong sandbox, được giám sát chặt chẽ để đảm bảo minh bạch nhưng chưa cần đáp ứng ngay tất cả các yêu cầu pháp lý phức tạp. Hoặc một doanh nghiệp tái chế rác thải điện tử có thể vận hành mô hình thu gom – phân loại thử tại một thành phố nhỏ, từ đó đánh giá hiệu quả trước khi nhân rộng ra cả nước.
**Mở rộng cơ hội xuất khẩu nhờ tiêu chuẩn ESG**
Cùng với các hỗ trợ tài chính, hệ thống đánh giá tín nhiệm theo tiêu chuẩn ESG cũng đang được xây dựng. Doanh nghiệp nào đạt chuẩn về quản trị, minh bạch tài chính và có tác động môi trường tích cực sẽ được xếp hạng cao hơn, từ đó dễ dàng tiếp cận vốn từ ngân hàng và các quỹ quốc tế.
Ví dụ, một startup sản xuất bao bì phân hủy sinh học nếu chứng minh được quy trình sản xuất giảm phát thải, công khai báo cáo tài chính và có cơ chế lao động minh bạch sẽ được chấm điểm ESG cao. Nhờ vậy, doanh nghiệp không chỉ dễ dàng vay vốn trong nước mà còn có cơ hội trở thành nhà cung ứng cho các tập đoàn bán lẻ toàn cầu, vốn ngày càng chú trọng đến tiêu chuẩn ESG trong việc lựa chọn đối tác.
Hai nghị quyết mới này đã tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện cho các startup ESG. Doanh nghiệp được tiếp cận vốn ưu đãi, có không gian thử nghiệm công nghệ, được chia sẻ rủi ro với Nhà nước và có công cụ chứng minh uy tín trên thị trường quốc tế. Điều quan trọng còn lại là sự chuẩn bị của chính các startup: xây dựng hồ sơ ESG rõ ràng, minh bạch và sẵn sàng dấn thân thử nghiệm. Nếu làm được điều đó, cánh cửa từ thị trường nội địa đến quốc tế sẽ rộng mở hơn bao giờ hết.
Admin
Nguồn: VnExpress
