Ấn phẩm mới nhất của họa sĩ, nhà phê bình mỹ thuật Phan Cẩm Thượng đi sâu khám phá những vật dụng đời thường, giản dị, nhưng lại chứa đựng giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc của người Việt. Từ chiếc nồi đất mộc mạc, đôi đũa quen thuộc, manh áo vải thô sơ, đến những công cụ lao động thô sơ, mỗi vật dụng không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày mà còn phản ánh chân thực lối sống, tập quán và tư duy văn hóa của cả một dân tộc.
Trong cuốn sách, tác giả khéo léo sắp xếp các chương theo từng chủ đề riêng biệt, bao gồm kiến trúc, trang phục, trang sức, phương tiện đi lại, các ngành nghề thủ công truyền thống, ma chay và nghệ thuật. Thông qua đó, ông tiến hành phân tích, diễn giải một cách tỉ mỉ, giúp tái hiện một cách sống động nền văn minh vật chất của người Việt Nam, từ thời kỳ sơ khai cho đến giai đoạn cận đại.
Đặc biệt, nhà phê bình Phan Cẩm Thượng dành sự quan tâm đặc biệt đến việc truyền tải ý nghĩa sâu xa của “ngôi nhà truyền thống của người Việt”. Ông không đi sâu vào miêu tả cấu trúc vật lý mà tập trung phân tích triết lý ẩn chứa đằng sau mỗi ngôi nhà. Theo ông, ngôi nhà không chỉ là nơi che mưa, che nắng mà còn là một “tiểu vũ trụ”, phản ánh thế giới quan độc đáo của người Việt xưa.
Tác giả lý giải rằng cấu trúc của ngôi nhà tương tự như cơ thể con người, trong đó gian chính đóng vai trò như linh hồn, còn các gian phụ là phần bổ trợ. Nơi thờ cúng và bếp lửa được xem là biểu tượng của lòng hiếu thảo, sự sum vầy gia đình, đồng thời lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp. Sự hòa hợp giữa kiến trúc và thiên nhiên cũng thể hiện mối liên kết chặt chẽ giữa con người và môi trường sống xung quanh.
Với lối viết kết hợp hài hòa giữa tính học thuật và chất văn chương, nhà phê bình Phan Cẩm Thượng mong muốn mang đến cho độc giả một bức tranh sống động về nếp sống xưa, giúp họ tìm về cội nguồn, đồng thời thấu hiểu sâu sắc tầm quan trọng của văn hóa vật chất. Ông trăn trở: “Càng vào thời hiện đại, người ta càng lười suy nghĩ hơn về đồ vật (hay vật chất nói chung), đồ gì cũng được, ai sản xuất cũng được, miễn là tốt và giá rẻ. Dấu ấn dân tộc còn rất ít giá trị, và do đó tinh thần dân tộc trong một đồ vật cũng còn rất ít giá trị”. Tác giả hy vọng cuốn sách sẽ góp phần khơi dậy lòng tự tôn dân tộc, đồng thời thúc đẩy việc bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống đang dần bị mai một.
Phan Cẩm Thượng, sinh năm 1957, là một họa sĩ và nhà nghiên cứu uy tín, tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Ông đã xuất bản nhiều công trình nghiên cứu có giá trị như “Điêu khắc cổ Việt Nam”, “Đồ họa cổ Việt Nam”, “Chùa Bút Tháp”, “Chùa Dâu – Tứ Pháp”. Trong đó, cuốn sách lý luận phê bình mỹ thuật “Chùa Dâu và nghệ thuật Tứ Pháp” đã vinh dự nhận giải nhất Giải thưởng Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2003.
Admin
Nguồn: VnExpress
