**Những phẩm chất được tôi luyện từ nghịch cảnh**
“Những gì không thể quật ngã bạn sẽ giúp bạn mạnh mẽ hơn,” câu nói này đặc biệt đúng với những người phải đối diện với gian truân từ thuở ấu thơ, theo Ann Masten, giáo sư tại Viện Phát triển Trẻ em, Đại học Minnesota (Mỹ). Bà cho rằng, sức bền bỉ được hình thành khi con người vượt qua khó khăn và học được cách phục hồi. Đặc điểm này giúp họ giữ vững tinh thần trước thử thách, dễ dàng thích nghi, tìm kiếm giải pháp và tiếp tục tiến bước, trở thành điểm tựa vững chắc trong những thời khắc khó khăn.
Một nghiên cứu kéo dài suốt 40 năm của nhà tâm lý học Emmy Werner từ Đại học California Davis (Mỹ) đã chỉ ra rằng, khoảng một phần ba số trẻ em lớn lên trong những hoàn cảnh đầy rủi ro vẫn có thể trở thành những người trưởng thành tự tin và đầy năng lực.
**Lòng trắc ẩn sâu sắc**
Việc trải qua những gian khổ giúp con người thấu hiểu sâu sắc những cảm giác khó khăn, từ đó nảy sinh sự đồng cảm mạnh mẽ với người khác. Họ dễ dàng đặt mình vào vị trí của người đối diện, cảm nhận được nỗi đau hoặc những thử thách mà không cần phải diễn giải bằng lời. Chính đặc điểm này khiến họ trở thành chỗ dựa tinh thần, nơi bạn bè tìm đến để được lắng nghe và thấu hiểu.
Lòng trắc ẩn không chỉ đơn thuần là thương hại, mà còn là sự kết nối sâu sắc ở mức độ nhân văn, giúp xây dựng các mối quan hệ cá nhân và nghề nghiệp trở nên bền chặt và chân thành hơn. Nghiên cứu từ Đại học Cambridge (Anh) cho thấy rằng những người từng trải qua nghịch cảnh trong tuổi thơ thường có xu hướng phát triển khả năng thấu cảm cao hơn. Một khảo sát của Hiệp hội Tâm lý học Mỹ cũng ghi nhận rằng, hơn 60% số người trưởng thành từng trải qua những sang chấn thời thơ ấu cho biết họ dễ dàng đồng cảm với những khó khăn của người khác.
**Tính độc lập cao**
Giáo sư Robert Brooks từ Đại học Harvard Medical (Mỹ) cho rằng, việc trẻ em phải tự lập từ sớm sẽ nuôi dưỡng một tinh thần độc lập mạnh mẽ. Đặc điểm này giúp họ tự đưa ra quyết định, không dễ dàng chùn bước trước áp lực, và tự tin khai phá con đường riêng mà không cần đến sự công nhận từ bên ngoài.
Tuy nhiên, tính độc lập này đôi khi cũng có thể trở thành một gánh nặng, khiến họ khó lòng chấp nhận sự giúp đỡ ngay cả khi thực sự cần thiết. Theo nghiên cứu của Ann S. Masten, giáo sư tại Viện Phát triển Trẻ em, Đại học Minnesota (Mỹ), trẻ em dù phải đối mặt với nghịch cảnh nhưng vẫn có khả năng điều tiết cảm xúc, xây dựng các mối quan hệ gắn bó an toàn và rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề thì vẫn có thể duy trì tốt năng lực học tập và hòa nhập xã hội.
**Trực giác nhạy bén**
Một tuổi thơ đầy khó khăn thường buộc con người phải chú ý đến những chi tiết nhỏ mà người khác có thể bỏ qua, từ đó hình thành nên một trực giác nhạy bén như một giác quan thứ sáu. Nhờ khả năng đọc vị tình huống và con người, họ thường tin vào linh cảm của mình, đưa ra những quyết định chính xác và tránh được nhiều rủi ro tiềm ẩn.
Trực giác này giống như một “radar nội tại”, giúp họ đi đúng hướng và chuẩn bị trước cho những kịch bản có thể xảy ra. Tiến sĩ Daniel Kahneman, giáo sư tâm lý học tại Đại học Princeton (Mỹ), cho rằng bộ não con người có hai hệ thống xử lý thông tin: một hệ thống nhanh nhạy mang tính trực giác và một hệ thống chậm rãi thiên về lý trí. Sự kết hợp hài hòa giữa hai hệ thống này giúp con người đưa ra những quyết định hiệu quả trong những tình huống phức tạp. Một báo cáo năm 2016 của Hiệp hội Tâm lý học Mỹ ghi nhận rằng hơn 70% số người trưởng thành từng dựa vào trực giác để đưa ra những lựa chọn quan trọng, từ sự nghiệp cho đến các mối quan hệ cá nhân, và phần lớn trong số họ đánh giá đó là những quyết định đúng đắn.
**Trách nhiệm cao độ**
Khi tuổi thơ gắn liền với việc chăm sóc bản thân hoặc những người khác, con người thường phát triển một ý thức trách nhiệm mạnh mẽ, sẵn sàng đảm nhận và đôi khi gánh vác nhiều hơn phần việc của mình.
Nghiên cứu của Tiến sĩ Vincent Felitti, đồng sáng lập Nghiên cứu về trải nghiệm bất lợi thời thơ ấu (ACE Study) thuộc Tổ chức Y tế Kaiser Permanente (Mỹ), cho thấy rằng những nghịch cảnh thuở nhỏ có thể hình thành nên một cảm giác trách nhiệm cao khi trưởng thành. Những người này thường đặt nhu cầu của người khác lên trước nhu cầu của bản thân, trở thành chỗ dựa vững chắc trong gia đình hoặc tập thể. Tuy nhiên, gánh nặng trách nhiệm quá lớn có thể dễ dàng dẫn đến tình trạng kiệt sức. Họ khó có thể buông lỏng bản thân, luôn cảm thấy phải làm một điều gì đó có ích. Một báo cáo năm 2021 của Tổ chức Y tế Thế giới ghi nhận rằng 43% số người lao động trên toàn cầu đang trải qua căng thẳng mạn tính do áp lực công việc và những nghĩa vụ xã hội. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng việc cân bằng giữa trách nhiệm và tự chăm sóc bản thân là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe tinh thần lâu dài.
**Khả năng suy nghĩ sâu sắc**
Một tuổi thơ với nhiều thử thách có thể dễ dàng khiến con người hình thành thói quen suy nghĩ quá mức. Họ phân tích các tình huống từ nhiều góc độ khác nhau, cố gắng dự đoán kết quả và tránh những rủi ro tiềm ẩn. Khả năng này rất hữu ích trong việc đưa ra quyết định, nhưng nếu lạm dụng nó có thể dẫn đến căng thẳng và lo âu. Vòng lặp phân tích kéo dài có thể khiến họ khó hành động hoặc tiến lên phía trước.
Tiến sĩ Susan Nolen-Hoeksema, nhà tâm lý học tại Đại học Yale (Mỹ), cho rằng việc suy nghĩ lặp đi lặp lại thường bắt nguồn từ nhu cầu tự bảo vệ nhưng lại dễ dàng trở thành một gánh nặng. Các chuyên gia khuyến nghị nên thực hành chánh niệm và tin tưởng vào trực giác để giảm bớt áp lực, từ đó đưa ra những quyết định rõ ràng và tự tin hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
