Sự nghiệp của một kỳ thủ trẻ từng được đánh giá cao tại châu Âu đã gần như chấm dứt sau khi Liên đoàn Cờ vua Thế giới (FIDE) tước danh hiệu Đại kiện tướng và cấm thi đấu vì gian lận.
Vào tháng 10/2024, Igor Shevchenko, sinh năm 2002, bị phát hiện sử dụng điện thoại di động trong nhà vệ sinh khi đang tham gia giải cờ vua đồng đội ở Tây Ban Nha. Trọng tài tìm thấy chiếc điện thoại cùng một mẩu giấy ghi dòng chữ “đừng chạm vào điện thoại này”. Một nhân viên vệ sinh cũng xác nhận đã nhìn thấy một chiếc điện thoại khác ở cùng vị trí một ngày trước đó.
Ngay lập tức, ban tổ chức đã loại Shevchenko khỏi giải đấu và xử thua tất cả các ván mà anh đã tham gia. Trong một email gửi Ủy ban Fair Play của FIDE, kỳ thủ này thừa nhận đã sử dụng điện thoại để truy cập ứng dụng Lichess, một ứng dụng tích hợp công cụ đánh cờ có khả năng vượt trội so với con người.
FIDE lập tức đình chỉ thi đấu đối với Shevchenko. Ủy ban Đạo đức và Kỷ luật cấp sơ thẩm đưa ra án phạt cấm thi đấu hai năm trên toàn thế giới, kèm theo một năm treo nếu tái phạm. Thời gian cấm thi đấu được tính từ ngày 19/10/2024 đến 18/10/2026, và thời gian thử thách kéo dài đến 18/10/2027. Tuy nhiên, quyết định ban đầu này không đề cập đến việc tước danh hiệu Đại kiện tướng của anh.
Không đồng tình với mức án, Shevchenko đã kháng cáo, cho rằng hình phạt là quá nặng và anh chỉ mới “cố gắng gian lận” chứ chưa thực hiện hành vi gian lận hoàn chỉnh. Anh đề nghị giảm án xuống tối đa 12 tháng và yêu cầu FIDE chi trả hơn 12.500 USD phí luật sư. Ngược lại, Ủy ban Fair Play cũng kháng cáo, cho rằng mức phạt hiện tại chưa đủ sức răn đe và đề nghị tước danh hiệu Đại kiện tướng của Shevchenko để làm gương.
Ngày 29/8/2025, Ban phúc thẩm của FIDE đã bác bỏ toàn bộ kháng cáo của Shevchenko và chấp nhận kiến nghị từ Ủy ban Fair Play. Quyết định cuối cùng nêu rõ kỳ thủ gốc Ukraine này bị cấm thi đấu ba năm, trong đó có một năm treo, và bị tước vĩnh viễn danh hiệu Đại kiện tướng. Yêu cầu đòi FIDE thanh toán phí luật sư của Shevchenko cũng bị bác bỏ. Hội đồng cho rằng việc phân biệt giữa “gian lận” và “cố gắng gian lận” là không có cơ sở, đặc biệt khi Shevchenko đã thừa nhận sử dụng điện thoại trong ván đấu.
FIDE cũng viện dẫn các tiền lệ tước danh hiệu trong các vụ của Gaioz Nigalidze (năm 2015) và Igors Rausis (năm 2019) để chứng minh rằng mức phạt dành cho Shevchenko là phù hợp. Anh trở thành kỳ thủ thứ tư trong lịch sử bị tước danh hiệu Đại kiện tướng, sau Ion Crisan (Romania), Nigalidze (Georgia) và Rausis (Latvia).
Shevchenko từng được xem là một tài năng trẻ đầy triển vọng của cờ vua châu Âu. Anh trưởng thành trong màu áo Ukraine trước khi chuyển sang thi đấu cho Romania vào năm 2022. Ở tuổi 22, việc mất danh hiệu cao quý nhất cùng với án cấm thi đấu dài hạn gần như đặt dấu chấm hết cho sự nghiệp của Shevchenko, bởi sẽ rất khó để anh lấy lại uy tín và cơ hội thi đấu đỉnh cao sau khi mãn hạn cấm.
Bà Dana Reizniece, Phó Chủ tịch Ban điều hành FIDE, nhấn mạnh: “FIDE coi trọng những vụ gian lận ở cấp độ cao nhất. Chúng tôi đang nỗ lực cả trong việc phòng ngừa lẫn trừng phạt. Tinh thần fair play là điều không thể thỏa hiệp, bởi đó là uy tín và tương lai của cờ vua.”
Trong những năm gần đây, FIDE đã liên tục tăng cường các biện pháp chống gian lận, từ việc kiểm tra thiết bị điện tử, đào tạo trọng tài cho đến nâng cấp hệ thống giám sát. Vụ việc của Shevchenko cho thấy tổ chức này sẵn sàng áp dụng những hình phạt nặng, kể cả đối với những kỳ thủ hàng đầu, để bảo vệ tính trong sạch của môn thể thao trí tuệ này.
Sau ba năm, Shevchenko sẽ được phép trở lại thi đấu. Khi đó, anh sẽ phải bắt đầu lại từ đầu, kiếm các chuẩn Đại kiện tướng và lấy lại Elo, vì tất cả hệ số đã bị tước sau vụ việc.
Admin
Nguồn: VnExpress
