Theo một tài liệu chính sách được công bố vào tháng 8/2025, Trung Quốc đang thể hiện tham vọng lớn trong việc dẫn đầu thế giới về công nghệ giao diện não – máy tính (BCI). Đây là lĩnh vực mà công ty Neuralink của Elon Musk và nhiều startup khác của Mỹ đang tích cực phát triển.
Tài liệu này, được soạn thảo vào tháng 7 bởi 7 cơ quan chính phủ Trung Quốc, bao gồm Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin, Ủy ban Y tế Quốc gia và Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, đã vạch ra một lộ trình chi tiết. Theo đó, Trung Quốc đặt mục tiêu đạt được những đột phá quan trọng trong công nghệ BCI vào năm 2027 và xây dựng một ngành công nghiệp cạnh tranh quốc tế vào năm 2030.
Công nghệ BCI hoạt động bằng cách đọc và giải mã các hoạt động thần kinh, sau đó chuyển đổi chúng thành các lệnh điều khiển. Với khả năng tạo ra kết nối trực tiếp giữa não bộ và các thiết bị bên ngoài như máy tính hoặc cánh tay robot, BCI hứa hẹn sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực cho những người khuyết tật nghiêm trọng. Tại Mỹ, các công ty như Neuralink, Synchron và Paradromics đang nỗ lực thương mại hóa BCI. Trung Quốc cũng có một số công ty BCI nội địa và chính phủ nước này đang ưu tiên phát triển công nghệ này.
Công nghệ BCI có nguồn gốc từ Mỹ vào những năm 1970. Đến tháng 7/2021, Synchron, một công ty có trụ sở tại New York, đã trở thành đơn vị đầu tiên thử nghiệm công nghệ này trên người. Ba năm sau, một hệ thống BCI mới được phát triển tại Trung tâm Y tế thuộc Đại học California, Davis, đã có thể dịch tín hiệu não của bệnh nhân ALS thành lời nói với độ chính xác lên tới 97%. Cùng năm, Neuralink của Elon Musk đã hoàn thành thử nghiệm cấy ghép não đầu tiên trên người, cho phép người tham gia điều khiển chuột máy tính bằng suy nghĩ.
Tuy nhiên, trong nhiều thập kỷ, công nghệ BCI còn cồng kềnh và độ tin cậy chưa cao, gây khó khăn cho việc ứng dụng thực tế. Neuralink và các đối thủ cạnh tranh tại Mỹ đang tập trung cải thiện thiết kế và hiệu suất của các thế hệ BCI đầu tiên, với mục tiêu tạo ra những sản phẩm hữu ích cho bệnh nhân.
Mặc dù bắt đầu nghiên cứu BCI muộn hơn, Trung Quốc đang nhanh chóng thu hẹp khoảng cách với Mỹ. Nhiều công ty và viện nghiên cứu của Trung Quốc đã thử nghiệm thành công việc cấy ghép BCI cho bệnh nhân, cho phép những người bị liệt có thể di chuyển con trỏ trên màn hình máy tính, điều khiển cánh tay robot và thậm chí “gõ” ra những suy nghĩ của họ.
Năm ngoái, chính phủ Trung Quốc đã ban hành hướng dẫn về việc sử dụng BCI một cách đúng đắn và tuân thủ các chuẩn mực đạo đức. Tài liệu chính sách mới đây tiếp tục vạch ra lộ trình tăng tốc phát triển thiết bị này thông qua 17 bước cụ thể, bao gồm sản xuất chip tốt hơn để thu nhận tín hiệu não, cải thiện phần mềm giải mã tín hiệu, tiêu chuẩn hóa công nghệ BCI và thiết lập năng lực sản xuất hàng loạt.
Phoenix Peng, nhà đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành của công ty BCI NeuroXess tại Thượng Hải, cho biết công ty đã cấy ghép thiết bị cho 6 bệnh nhân bị liệt. Trong đó, thiết bị đã được sử dụng để giải mã chính xác lời nói tiếng Trung ở 3 bệnh nhân, và cho phép những người còn lại điều khiển các thiết bị kỹ thuật số bằng suy nghĩ. Dựa trên những thành tựu gần đây, Peng dự đoán rằng ít nhất một hệ thống BCI có thể được cấp phép tại Trung Quốc vào năm 2027.
Minmin Luo, giám đốc Viện Nghiên cứu Não Trung Quốc (CIBR) tại Bắc Kinh, cũng nhận định rằng Trung Quốc đang đi đúng hướng để đạt được các mục tiêu đề ra trong tài liệu chính sách mới. Luo đồng thời là giám đốc khoa học tại NeuCyber NeuroTech, một công ty con của CIBR, nơi đang phát triển một loại chip não nhỏ cỡ đồng xu có tên là Beinao-1. Đến nay, chip này đã được cấy ghép cho 5 người. Những bệnh nhân liệt được cấy ghép có thể di chuyển con trỏ máy tính và điều hướng đến các ứng dụng trên điện thoại thông minh. Nhóm nghiên cứu dự kiến sẽ cấy ghép cho bệnh nhân thứ 6 vào cuối tháng 8. Luo ước tính rằng có khoảng 1-2 triệu bệnh nhân trong nước có thể hưởng lợi từ BCI cho mục đích hỗ trợ và phục hồi chức năng.
Ngoài các ứng dụng trên, tài liệu chính sách còn đề cập đến các ứng dụng y tế khác, chẳng hạn như sử dụng BCI để giám sát và phân tích hoạt động não theo thời gian thực, từ đó ngăn ngừa hoặc giảm nguy cơ mắc một số bệnh về não. BCI cũng có thể hỗ trợ các ứng dụng tiêu dùng, chẳng hạn như giám sát sự tỉnh táo của người lái xe. Các thiết bị BCI đeo trên người có thể cung cấp cảnh báo kịp thời về trạng thái buồn ngủ, thiếu tập trung và phản ứng chậm, giúp giảm thiểu nguy cơ tai nạn giao thông.
Một số công ty Mỹ, bao gồm Emotiv và Neurable, đã bắt đầu bán các thiết bị đeo tiêu dùng sử dụng điện não đồ (EEG) để thu nhận sóng não qua da đầu. Tuy nhiên, các thiết bị này còn đắt đỏ và chưa thực sự phổ biến rộng rãi. Trong khi đó, Trung Quốc đang thúc đẩy sản xuất hàng loạt các thiết bị không cấy ghép dưới nhiều hình thức khác nhau, chẳng hạn như gắn trên trán, đầu, tai, tai nghe, kính và mũ bảo hiểm.
Admin
Nguồn: VnExpress
