Khu di tích Óc Eo Nhơn Thành, tọa lạc tại xã Nhơn Nghĩa, cách trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 17km trên quốc lộ 61C, là một địa điểm khảo cổ học quan trọng với diện tích 56 ha. Các nghiên cứu cho thấy, từ thế kỷ IV đến VII, nơi đây từng là một cộng đồng dân cư ven sông đông đúc, phản ánh nét đặc trưng của văn hóa Óc Eo với cảnh quan nhà sàn dọc theo các kênh rạch và hoạt động giao thương tấp nập trên bến dưới thuyền.
Từ năm 1990 đến nay, Bảo tàng Cần Thơ đã phối hợp với nhiều đơn vị tổ chức nhiều đợt khảo sát và khai quật tại khu vực này. Qua đó, hàng ngàn hiện vật đã được tìm thấy, trong đó nổi bật là dấu tích của một xưởng chế tác kim hoàn. Các hiện vật bao gồm khuôn đúc, nồi nấu kim loại, nhẫn, khuyên tai, bùa đeo, và hạt chuỗi được làm từ vàng, hợp kim, đá quý, và thủy tinh.
Bên cạnh đó, các nhà khảo cổ còn phát hiện hơn 16.000 mảnh gốm, các đồ dùng sinh hoạt như bình, vò, bếp lò, cùng với các hiện vật được chế tác từ xương và ngà voi. Những dấu tích của nghề mộc, chạm khắc gỗ, cột nhà sàn, bếp lửa, và xương động vật cũng cho thấy một cuộc sống sinh hoạt sôi động của cư dân cổ xưa.
Tại hồ Lung Cột Cầu, nằm trong khu di tích, các chuyên gia đã tìm thấy một cầu thang gỗ dài hơn 4 mét và một chiếc thuyền độc mộc dài 5,4 mét còn nguyên vẹn. Chiếc thuyền này được xác định là thuyền cổ nhất và còn nguyên trạng nhất của văn hóa Óc Eo từng được phát hiện ở miền Tây.
Đặc biệt, di chỉ Nhơn Thành còn là nơi phát hiện bốn bảo vật quốc gia vô giá.
Đầu tiên là bộ khuôn đúc có niên đại từ thế kỷ I đến VII, một minh chứng cho sự phát triển của nghề kim hoàn và quy trình chế tác trang sức hoàn chỉnh của cư dân Phù Nam. Đây là bảo vật quốc gia đầu tiên của thành phố Cần Thơ, được công nhận vào cuối năm 2017.
Tiếp theo là bình gốm Nhơn Thành, có niên đại từ thế kỷ V. Được làm từ đất sét mịn, chiếc bình này được đánh giá cao về kỹ thuật chế tác gốm, thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa Ấn Độ và văn hóa bản địa. Hiện vật này được công nhận là bảo vật quốc gia vào năm 2018.
Thứ ba là tượng Phật gỗ Nhơn Thành, có niên đại từ thế kỷ IV đến VI. Tượng được tạc trong tư thế tribhanga trên tòa sen hai tầng, với những đường nét thanh thoát và còn lưu giữ dấu vết dát vàng. Đây là một hiện vật độc bản, tiêu biểu cho nghệ thuật Phật giáo bằng gỗ trong văn hóa Óc Eo, và được công nhận là bảo vật quốc gia vào cuối năm 2018.
Cuối cùng là Linga – Yoni gỗ, có niên đại từ thế kỷ V. Đây là hiện vật duy nhất bằng gỗ thuộc loại hình này được tìm thấy ở Nam Bộ và Đông Nam Á, biểu trưng cho tín ngưỡng phồn thực. Hiện vật này được công nhận là bảo vật quốc gia vào đầu năm 2020.
Hiện nay, cả bốn bảo vật quốc gia này đều được trưng bày tại Bảo tàng thành phố Cần Thơ, phục vụ công tác nghiên cứu và tham quan của công chúng.
Theo PGS.TS Bùi Chí Hoàng, nguyên Phó Viện trưởng Viện KHXH vùng Nam Bộ, Nhơn Thành có giá trị đặc biệt trong việc nghiên cứu lịch sử khai phá vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Khu di tích phản ánh quá trình hình thành, định cư và phát triển của cộng đồng cư dân đầu tiên, đánh dấu một trong những giai đoạn phát triển rực rỡ nhất của vùng đất này.
Hiện tại, khu vực di tích đã trở thành một vùng trồng cây ăn trái và phát triển du lịch sinh thái. Ngành văn hóa Cần Thơ đang tiến hành lập hồ sơ đề nghị công nhận Nhơn Thành là di tích quốc gia đặc biệt, đồng thời chuẩn bị các phương án bảo tồn và phát huy giá trị của di tích theo Luật Di sản văn hóa năm 2024.
Admin
Nguồn: VnExpress
