Giữa lòng thủ đô Havana, phòng khám đa khoa Cosme Ordonez Carceller nổi bật như một biểu tượng của hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng Cuba: hoàn toàn miễn phí, dễ dàng tiếp cận, gắn bó mật thiết với cộng đồng và đặc biệt chú trọng công tác phòng ngừa. Được thành lập từ năm 1974, cơ sở y tế này không chỉ cung cấp dịch vụ điều trị mà còn là nơi đào tạo, phục vụ khoảng 13.000 cư dân với nhiều chuyên khoa đa dạng, từ tim mạch, chỉnh hình, tư vấn sinh sản đến các xét nghiệm di truyền chuyên sâu.
Phòng khám vinh dự mang tên bác sĩ Cosme Ordonez Carceller (1927-2019), một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực dịch tễ học. Ông là người tiên phong xây dựng mô hình phòng khám đa khoa từ những năm 1960-1970 và khởi xướng nhiều chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng sáng tạo, nổi bật nhất là mô hình “Câu lạc bộ ông bà” dành cho người cao tuổi, sau này được nhân rộng trên khắp cả nước.
Phòng khám Cosme Ordonez Carceller luôn kiên định với mục tiêu cao cả: “Không một người dân Cuba nào bị bỏ lại phía sau” trong việc tiếp cận các dịch vụ chăm sóc y tế.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, hệ thống y tế Cuba được tổ chức theo cấu trúc từ trung ương đến địa phương. Quốc hội đóng vai trò giám sát Bộ Y tế, cơ quan chịu trách nhiệm xây dựng các chính sách y tế quốc gia và chỉ đạo các tổ chức y tế giải quyết các vấn đề sức khỏe của người dân.
Dưới Bộ Y tế, chính quyền các tỉnh thành giám sát sở y tế. Các sở này quản lý các bệnh viện tuyến trên và các cơ sở y tế chuyên sâu, sau đó phân cấp cho chính quyền thành phố điều hành các bệnh viện quy mô nhỏ hơn.
Mạng lưới các phòng khám đa khoa cộng đồng đóng vai trò then chốt trong hệ thống y tế Cuba. Các phòng khám này cung cấp dịch vụ chuyên khoa, chẩn đoán, cấp cứu và phối hợp chặt chẽ với đội ngũ bác sĩ và y tá gia đình, những người trực tiếp tiếp nhận và chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân.
Nguyên tắc cốt lõi của mô hình này là phòng bệnh hơn chữa bệnh, thông qua việc nâng cao nhận thức cộng đồng, can thiệp sớm và cung cấp dịch vụ chăm sóc toàn diện. Đồng thời, hệ thống y tế Cuba ưu tiên đảm bảo khả năng tiếp cận công bằng cho tất cả người dân.
Mặc dù nền kinh tế Cuba chịu ảnh hưởng nặng nề bởi lệnh cấm vận kéo dài suốt sáu thập kỷ từ Mỹ, quốc gia này vẫn nỗ lực phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả, duy trì khả năng tiếp cận y tế đồng đều trên toàn quốc. Đây được xem là minh chứng cho triết lý nhân văn sâu sắc của Cuba: y tế không phải là một đặc quyền, mà là quyền cơ bản của mỗi con người.
Cuba đã đạt được nhiều thành tựu y tế ấn tượng. Đảo quốc này phát hiện ca nhiễm HIV đầu tiên từ năm 1983 và nhanh chóng xây dựng hệ thống giám sát, điều trị hiệu quả. Năm 2014, Cuba trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới loại trừ được sự lây truyền HIV và giang mai từ mẹ sang con, một thành tựu mà ngay cả những quốc gia phát triển như Mỹ cũng chưa đạt được.
Trong đại dịch Covid-19, Cuba đã tự nghiên cứu và phát triển thành công hai loại vaccine và triển khai chương trình tiêm chủng sớm, giúp kiểm soát tỷ lệ lây nhiễm ở mức thấp. Đảo quốc này thậm chí còn cung cấp vaccine cho các quốc gia bạn bè, trong đó có Việt Nam.
Bên cạnh đó, Cuba đã phát triển thành công các loại thuốc điều trị loét bàn chân do tiểu đường và thuốc có khả năng làm chậm hoặc đảo ngược các triệu chứng của bệnh Alzheimer. Tỷ lệ tiêm chủng ở trẻ em Cuba đạt mức 99% và tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh còn thấp hơn cả Mỹ. Các bác sĩ thường xuyên đến thăm khám tại nhà cho người cao tuổi và phụ nữ mang thai.
Tuy nhiên, lệnh cấm vận của Mỹ cũng gây ra những khó khăn không nhỏ cho ngành y tế Cuba, dẫn đến tình trạng thiếu hụt thuốc men, thiết bị y tế và cản trở các hoạt động nghiên cứu khoa học. Nhiều công ty dược phẩm nước ngoài lo ngại bị Mỹ trừng phạt nên không giao dịch với Cuba, gây ra tình trạng thiếu hụt từ các loại thuốc thông thường như aspirin đến các loại thuốc điều trị ung thư. Ngay cả việc tiếp cận các tài liệu y khoa quốc tế trực tuyến cũng bị hạn chế.
Bất chấp những khó khăn đó, Cuba vẫn tiếp tục đầu tư mạnh mẽ cho lĩnh vực y tế. Tại Cuba, giáo dục y khoa hoàn toàn do nhà nước tài trợ. Sinh viên y khoa được thực tập tại các phòng khám cộng đồng từ rất sớm, đảm bảo có được kinh nghiệm chăm sóc ban đầu tốt. Điều này giúp Cuba đào tạo ra đội ngũ bác sĩ giỏi, tận tâm với cộng đồng.
Cuba cũng đặc biệt chú trọng đến lĩnh vực công nghệ sinh học, phát triển vaccine và nghiên cứu y học thảo dược để bù đắp cho những thiếu hụt do hạn chế nhập khẩu.
Không chỉ tập trung vào y tế trong nước, Cuba còn triển khai hàng nghìn bác sĩ ra nước ngoài trong nhiều thập kỷ qua, hỗ trợ các khu vực bị thiên tai hoặc thiếu dịch vụ y tế, đặc biệt là ở khu vực Mỹ Latin, châu Phi và vùng Caribe. Hiện nay, có hơn 24.000 nhân viên y tế Cuba đang làm việc tại gần 60 quốc gia trên thế giới.
Tinh thần đoàn kết và tương trợ đã trở thành một trụ cột quan trọng trong chính sách đối ngoại của Cuba, biến hợp tác y tế thành một dấu ấn ngoại giao đặc trưng, theo nhận định của giới quan sát.
Phần lớn các hoạt động hỗ trợ y tế của Cuba cho các nước đều được thực hiện miễn phí, đặc biệt là đối với các quốc gia có thu nhập thấp. Trong thập kỷ vừa qua, Havana bắt đầu nhận sự bù đắp kinh tế từ các quốc gia giàu có hơn có khả năng chi trả. Một phần chi phí mà các nước sở tại trả cho các đoàn y tế Cuba sẽ được chuyển trực tiếp vào hệ thống y tế công cộng trong nước.
Tuy nhiên, Washington đã nhiều lần chỉ trích chương trình hỗ trợ y tế này, cho rằng các bác sĩ Cuba làm việc ở nước ngoài nhận mức lương rất thấp, giống như “lao động cưỡng bức”, đồng thời áp đặt các biện pháp hạn chế mới. Vào ngày 25 tháng 2, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tuyên bố áp đặt các hạn chế về thị thực đối với các quan chức chính phủ Cuba và bất kỳ ai trên thế giới “hợp tác” với chương trình hỗ trợ y tế quốc tế của quốc gia này.
Mặc dù vậy, Mỹ chưa đưa ra bất kỳ bằng chứng cụ thể nào để chứng minh cho những tuyên bố này. Những cáo buộc của Mỹ đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ nhiều quốc gia Mỹ Latin, những nước được hưởng lợi từ chương trình hỗ trợ y tế của Cuba.
Thủ tướng Barbados Mia Mottley đã gọi lập trường của Mỹ là “không công bằng và không chính đáng”. Bà nhấn mạnh: “Chúng ta không thể vượt qua đại dịch Covid-19 nếu không có các y tá và bác sĩ Cuba”. Thủ tướng Trinidad và Tobago Keith Rowley cũng cảnh báo rằng việc Mỹ can thiệp vào các quyết định chăm sóc sức khỏe của khu vực Caribe là “không thể chấp nhận được”.
Bất chấp những cáo buộc từ phía Mỹ, các bác sĩ Cuba vẫn tiếp tục công việc của mình, tận tụy với nguyên tắc rằng y tế là quyền mà mọi người đều xứng đáng được hưởng, không phải là đặc quyền của một nhóm người nhất định, và kiên trì với sứ mệnh “không để ai bị bỏ lại phía sau”.
Admin
Nguồn: VnExpress
