Trải qua 80 năm độc lập và 50 năm thống nhất, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể về kinh tế, xã hội, khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Trong đó, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo không ngừng được hoàn thiện, trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển của đất nước.
Năm 1958, sau khi miền Bắc hoàn thành khôi phục kinh tế và bắt đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội, yêu cầu cấp thiết đặt ra là phải nhanh chóng ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đời sống và quốc phòng để thực hiện thành công ba cuộc cách mạng lớn: cách mạng quan hệ sản xuất, cách mạng kỹ thuật và cách mạng tư tưởng văn hóa.
Để đáp ứng yêu cầu này, Hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa II (tháng 11/1958) đã nhấn mạnh vai trò then chốt của khoa học kỹ thuật và sự cần thiết thành lập một cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực này. Đến tháng 12/1958, Hội đồng Chính phủ ban hành nghị quyết thành lập Uỷ ban Khoa học Nhà nước, tiền thân của Bộ Khoa học và Công nghệ ngày nay.
Từ đó đến nay, trải qua nhiều lần đổi tên và ba giai đoạn phát triển (1954-1975, 1975-1986 và 1986 đến nay), lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, phục vụ đắc lực cho sản xuất, đời sống, an ninh quốc phòng và nâng cao vị thế quốc gia trên thế giới.
**Những người đặt nền móng**
Ông Trường Chinh (1907-1988) là Chủ nhiệm đầu tiên của Ủy ban Khoa học Nhà nước (từ tháng 12/1958 đến tháng 7/1960). Ông là người trực tiếp chỉ đạo việc thành lập Ủy ban, luôn nhấn mạnh vai trò quan trọng của khoa học trong xây dựng chủ nghĩa xã hội, đặc biệt chú trọng phát triển khoa học và giáo dục để phục vụ kháng chiến và kiến thiết đất nước.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp (1911-2013), bên cạnh tài năng quân sự, cũng đặc biệt quan tâm đến khoa học kỹ thuật. Từ tháng 7/1960 đến tháng 1/1963, ông kiêm nhiệm chức vụ Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Nhà nước, đưa ra nhiều kiến nghị sâu sắc về đổi mới quản lý khoa học và giáo dục, đồng thời định hướng phát triển khoa học kỹ thuật, bao gồm cả chiến lược khoa học biển và kinh tế biển.
Ông Nguyễn Duy Trinh (1910-1985), một trong những nhà lãnh đạo chủ chốt của Việt Nam, đảm nhiệm vị trí Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Nhà nước từ tháng 1/1963 đến tháng 10/1965. Ông được đánh giá là người sâu sát thực tiễn, có nhiều đóng góp quan trọng vào chiến lược phát triển kinh tế, văn hóa, khoa học phù hợp với từng vùng miền và từng giai đoạn cách mạng.
**Giai đoạn khó khăn và sự vươn lên**
Năm 1965, miền Bắc chuyển hướng xây dựng và phát triển kinh tế trong điều kiện chiến tranh. Ủy ban Khoa học Nhà nước được tách thành Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước và Viện Khoa học Xã hội Việt Nam. Giáo sư Trần Đại Nghĩa (1913-1997) giữ chức Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước từ tháng 10/1965 đến tháng 2/1977. Trong bối cảnh thiếu thốn về cán bộ, cơ sở vật chất và kinh phí, ông đã tập trung vào việc tổ chức, nghiên cứu và định hướng phát triển các ngành khoa học, kỹ thuật.
Ông Trần Quỳnh (1920-2005), sau thời gian là Phó Chủ nhiệm, được bầu làm Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước từ tháng 2/1977 đến tháng 2/1980. Ông đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý, điều phối và thúc đẩy nghiên cứu khoa học, đồng thời tham gia ký quyết định thành lập Trung tâm Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng nhà nước khu vực II, tiền thân của QUATEST 2 ngày nay.
Ông Lê Khắc (1916-1990) đảm nhiệm vị trí Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước từ tháng 2/1980 đến tháng 4/1982. Trong giai đoạn này, Ủy ban tiếp tục được kiện toàn, thành lập các tổ chức trực thuộc mới trong các lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng, sở hữu trí tuệ, năng lượng nguyên tử và quản lý khoa học kỹ thuật địa phương.
**Đổi mới và hội nhập**
Giáo sư Đặng Hữu (sinh năm 1930) giữ vai trò Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước, sau đó là Bộ trưởng Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường trong giai đoạn từ tháng 4/1982 đến tháng 11/1996. Ông là người có thời gian lãnh đạo ngành khoa học công nghệ lâu nhất. Trong những năm đầu 1990, ông đề xuất và được Chính phủ chấp thuận xây dựng các nghị quyết về phát triển Công nghệ Thông tin, Công nghệ Sinh học, Công nghệ Vật liệu mới và Công nghệ Tự động hóa. Ông cũng tham gia vận động mở Internet tại Việt Nam.
Ông Phạm Gia Khiêm (sinh năm 1944) là Bộ trưởng Khoa học, Công nghệ và Môi trường từ tháng 11/1996 đến tháng 10/1997. Ông tiếp tục triển khai các chương trình quốc gia về công nghệ, đặc biệt trong quản lý nhà nước và giáo dục, cũng như thúc đẩy Luật Khoa học và Công nghệ.
Ông Chu Tuấn Nhạ (sinh năm 1939) giữ vị trí Bộ trưởng Khoa học, Công nghệ và Môi trường từ tháng 10/1997 đến tháng 8/2002. Ông thúc đẩy ban hành Luật Khoa học và Công nghệ, tạo cơ sở pháp lý cho các luật về Sở hữu trí tuệ, Chuyển giao công nghệ, Công nghệ cao.
**Giai đoạn phát triển mạnh mẽ**
Giáo sư Hoàng Văn Phong (sinh năm 1948) giữ vai trò Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ từ tháng 8/2002 đến tháng 8/2011. Ông thúc đẩy xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, thành lập các tổ chức khoa học công nghệ mới, hội nhập quốc tế và tăng cường sức mạnh khoa học công nghệ thông qua doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Quân (sinh năm 1955) đứng đầu Bộ Khoa học và Công nghệ từ tháng 8/2011 đến tháng 4/2016. Ông thúc đẩy Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 và xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.
Ông Huỳnh Thành Đạt (sinh năm 1962) giữ chức Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ giai đoạn 2020-2025. Ông quan tâm thúc đẩy nghiên cứu khoa học cơ bản, hoàn thiện cơ chế Quỹ phát triển công nghệ quốc gia và đẩy mạnh đổi mới sáng tạo.
**Hiện tại và tương lai**
Ông Nguyễn Mạnh Hùng (sinh năm 1962) là Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đương nhiệm, sau khi Bộ Thông tin và Truyền thông sáp nhập với Bộ Khoa học và Công nghệ. Ông đã chỉ đạo hoàn thiện 5 luật quan trọng, tạo nền tảng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bộ tiếp tục xây dựng thêm 4 luật khác.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng góp phần định hình tầm nhìn chiến lược trong việc đưa khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành trụ cột phát triển quốc gia. Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải đối đầu với thách thức, sáng tạo ra tương lai mới để xây dựng một tổ chức trường tồn, đồng thời kế thừa quá khứ và mở ra tương lai để phát triển bền vững.
Admin
Nguồn: VnExpress
