Nghệ nhân Anne Sit Kim-ping, đến từ Hong Kong, điêu luyện nhào nặn một khối đường nóng chảy, quấn quanh que xiên nhỏ. Chỉ trong chưa đầy hai phút, bằng kỹ thuật kéo và tạo hình điêu luyện, cô đã biến khối đường vô tri thành hình một chú tôm sống động.
Trong nghệ thuật điêu khắc và thổi đường, tốc độ là yếu tố then chốt. Nếu thao tác chậm trễ, đường sẽ nguội và đông cứng, làm mất đi khả năng tạo hình. Việc kiểm soát nhiệt độ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nghệ nhân Sit chia sẻ rằng cô thậm chí phải điều chỉnh máy lạnh trong xưởng, bởi không khí ấm sẽ hỗ trợ quá trình tạo hình dễ dàng hơn.
Thổi đường là một kỹ thuật dân gian lâu đời, trong đó các nghệ nhân sử dụng đường caramel hóa để tạo ra các tác phẩm điêu khắc ba chiều, tương tự như kỹ thuật thổi thủy tinh. Đường được đun nóng đến trạng thái dẻo quánh, sau đó nghệ nhân thổi khí vào để tạo hình khối, rồi nhanh chóng nhào nặn thành những hình dạng phức tạp. Quá trình này đòi hỏi sự khéo léo và khả năng kiểm soát chính xác đến từng chi tiết.
Tương tự như cách thợ làm bánh nhào bột, điêu khắc đường là một kỹ năng thực hành đòi hỏi sự nhào nặn và kéo dãn liên tục. Giống như quá trình làm bánh mì, nghệ thuật thổi đường là một sự kết hợp hài hòa giữa thời gian và nhiệt độ.
Nếu đường quá nóng, nó sẽ trở nên lỏng như nước. Ngược lại, nếu quá nguội, nó sẽ cứng lại, gây khó khăn cho việc tạo hình tinh xảo.
“Tất cả đều hướng đến việc đạt được sự cân bằng giữa nhiệt độ và độ ẩm,” nghệ nhân Sit cho biết. Cô cũng chia sẻ rằng thời gian đun nóng đường được điều chỉnh linh hoạt theo mùa và điều kiện thời tiết. Siro đường được đun nóng trong khoảng 165-185 độ C để đạt được trạng thái vừa cứng vừa dẻo, không quá dính.
Một mẹo nhỏ mà cô Sit thường sử dụng để kiểm tra xem đường đã đạt đến độ chuẩn hay chưa là thử với nước lạnh. Bằng cách nhỏ một giọt siro vào nước đá, nếu nó tạo thành một viên giòn tan thì có nghĩa là đường đã sẵn sàng để tạo hình.
“Bạn lấy một miếng đường mềm ở khoảng 60 đến 70 độ C – càng mềm thì càng nóng – và nhanh chóng tạo thành một ống rỗng để chuẩn bị thổi,” cô Sit hướng dẫn. Công đoạn khó nhất chính là tạo hình trong khi thổi. Đây là một quá trình tinh tế và dễ hỏng, đòi hỏi nhiều năm luyện tập để có thể thành thạo.
Thậm chí, việc thổi khí vào ống cũng không hề đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ. Nghệ nhân cần thổi nhẹ nhàng để làm phồng đường từ từ, đồng thời kiểm soát luồng khí để quả bóng phồng đều mà không bị vỡ.
Năm 2014, kỹ thuật thổi đường, một loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống, đã được công nhận là một phần của di sản văn hóa phi vật thể của Hong Kong. Lịch sử của nó bắt nguồn từ thời nhà Tống của Trung Quốc (960-1279). Vào thời kỳ đó, các nghệ nhân thường đi lang thang trên đường phố, mang theo một cây sào với lò đun đường ở một đầu và các dụng cụ cùng nguyên liệu ở đầu còn lại. Mỗi nghệ nhân thổi đường đều có những công thức bí mật riêng.
Nghệ nhân Sit sử dụng mạch nha, một loại đường khi đun nóng sẽ có màu nâu vàng đẹp mắt. Các phẩm màu thực phẩm như đỏ, xanh lam và vàng được thêm vào sau để tạo nên những tác phẩm rực rỡ và bắt mắt.
Theo cô Sit, những người mới học thường bị phồng rộp tay khi cố gắng nhào nặn đường. Do đó, cô khuyên nên sử dụng mạch nha vì nó không nóng bằng isomalt – một loại đường có tính chất vật lý tương tự.
Tuy nhiên, isomalt lại chứa ít calo hơn và tốt hơn cho sức khỏe răng miệng cũng như hệ tiêu hóa, đồng thời phù hợp với những người mắc bệnh tiểu đường. Vì vậy, việc lựa chọn nguyên liệu nào để thổi còn tùy thuộc vào đối tượng mục tiêu mà nghệ nhân hướng đến.
Các hình tượng đại diện cho 12 con giáp rất phổ biến, bên cạnh các hình hoa lá, chim muông, côn trùng và cá. Những biến tấu hiện đại còn bao gồm các hình dạng theo chủ đề để kỷ niệm các sự kiện đặc biệt như Tết Nguyên Đán, Tết Trung thu và Halloween.
Việc thành thạo nghệ thuật thổi đường đòi hỏi một quá trình luyện tập công phu và tỉ mỉ. Có một người thầy giỏi cũng là một lợi thế lớn, và nghệ nhân Sit cảm thấy may mắn khi được học hỏi từ Louis To Wun, một trong số ít bậc thầy về nghệ thuật đường ở Hong Kong.
Được gọi thân mật là “Sugarman” (người đường), thầy To đã dành 16 năm qua để tạo ra và bán những món đồ ngọt tinh xảo trên đảo Cheung Chau. Là một nghệ nhân tự học, thầy To ví công việc của mình giống như một màn ảo thuật. Nghệ thuật này cũng khơi gợi những ký ức tuổi thơ ngọt ngào.
“Khi tôi còn nhỏ, việc nhìn thấy người ta làm kẹo giống như một phép màu, vì tôi lớn lên trong một môi trường rất giản dị, thiếu thốn,” thầy To chia sẻ. Khi nhận ra nghề thủ công truyền thống này đang dần mai một, ông đã quyết tâm gìn giữ nó.
Thầy To mong muốn hồi sinh nghề thủ công cổ xưa này theo một cách hiện đại, để mọi người có thể trải nghiệm những ký ức tuổi thơ ngọt ngào. Qua nhiều năm, ông đã chứng kiến niềm vui thuần khiết ở mọi lứa tuổi khi những “phép màu” kẹo nhỏ bé này khơi dậy đứa trẻ bên trong mỗi người.
Theo nghệ nhân Sit, thổi đường mang lại niềm vui và sự ngạc nhiên cho mọi người, vì vậy, nếu truyền thống này biến mất thì sẽ rất đáng tiếc. Ngoài việc có thể ăn được, mang lại niềm vui và hấp dẫn về mặt thị giác, quá trình làm chủ nghệ thuật thổi đường còn rèn luyện tính kiên nhẫn và khả năng thích nghi. Cô nói thêm rằng đôi khi, dù đã định tạo một hình dạng cụ thể, nhưng nếu một phần đường bị cứng lại, bạn vẫn phải ứng biến và tạo ra một thứ gì đó mới mẻ.
“Với sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) và nguy cơ nhiều công việc bị thay thế, các nghề thủ công truyền thống như thổi đường vẫn mang một giá trị nhân văn độc đáo. Chúng thậm chí có thể trở thành một con đường mới để tiến lên, ít nhất là đối với tôi,” nghệ nhân Sit chia sẻ.
Admin
Nguồn: VnExpress
