Hành trình 20 năm về quê nội ăn cỗ rằm tháng Bảy, tính từ ngày còn bé xíu lẽo đẽo theo mẹ, không phải là một chặng đường dài, nhưng đủ để tôi cảm nhận sâu sắc những đổi thay trong căn bếp của bà, ánh mắt của ông, và cả trong tâm hồn mình.
Tôi sinh ra và lớn lên ở thành phố, nhưng quê nội tôi là một ngôi làng nhỏ thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ. Cứ mỗi dịp rằm tháng Bảy âm lịch, cả gia đình lại cùng nhau về quê “ăn cỗ”. Khi còn nhỏ, tôi chỉ đơn giản nghĩ “ăn cỗ” là được về quê chơi với anh em họ hàng, chạy nhảy nô đùa ngoài sân và được thưởng thức những món ăn bà nội nấu.
Những hình ảnh về mâm cơm cúng rằm đã khắc sâu trong tâm trí tôi: bát canh mướp nấu lạc rang thơm lừng, đĩa nem rán giòn tan, những quả chuối tiêu chín vàng đặt trang trọng, và không thể thiếu món giò lụa do ông nội cẩn thận đặt từ chợ huyện.
Ngày ấy, tôi thường được ông nội giao cho việc “thắp hương”. Mỗi lần như vậy, ông lại nhắc nhở: “Rằm tháng Bảy là ngày xá tội vong nhân, mình không chỉ thắp hương cho tổ tiên mà còn tưởng nhớ những người đã khuất, những linh hồn cô đơn không nơi nương tựa”. Dù chưa hiểu hết ý nghĩa sâu xa trong lời ông, tôi vẫn biết rằng, sau những nén nhang là bữa cơm gia đình sum vầy, có đủ ông bà, cha mẹ, các bác, các cô và những người anh em họ mà cả năm mới gặp mặt đôi lần.
Thời gian thấm thoát trôi, tôi dần trưởng thành, ông bà cũng thêm tuổi. Những bữa cỗ rằm tháng Bảy vẫn được duy trì, nhưng nhiều thứ đã thay đổi. Ông nội không còn tự tay chuẩn bị lễ vật nữa. Đôi chân ông yếu hơn, mắt cũng kém đi, nhưng ông vẫn nhớ rõ từng người phải ngồi ở đâu, ai thích món gì và luôn tìm chuyện để hỏi han từng đứa cháu. Bà nội cũng không còn tất bật trong bếp như trước. Thay vào đó, mẹ tôi và các cô, các bác đảm nhận vai trò chính, còn bà chỉ ngồi một chỗ, tay lần tràng hạt, miệng móm mém cười hiền nhìn con cháu sum vầy.
Sự thay đổi lớn nhất mà tôi nhận thấy là từ chính mình. Ngày bé, về quê ăn cỗ chỉ để được chơi đùa và ăn ngon. Nhưng giờ đây, khi đã đi làm, sống xa nhà, việc về quê vào dịp rằm không còn là một chuyến đi vô tư lự, mà là một lựa chọn có ý thức: lựa chọn được ở bên ông bà, được tiếp nối truyền thống mà gia đình đã gìn giữ bao năm.
Tôi nhớ có một năm, vào năm 2021, tôi đã lỡ hẹn vì công việc bận rộn. Năm đó, ông nội gọi điện thoại bảo: “Cháu bận thì ông bà cũng hiểu. Nhưng sang năm nhớ về nhé, không ông bà chẳng còn được bao năm nữa đâu”. Câu nói ấy ám ảnh tôi suốt một thời gian dài, và từ đó trở đi, tôi không bao giờ cho phép mình vắng mặt trong bất kỳ bữa cỗ rằm tháng Bảy nào nữa.
Nhiều người thường hỏi tôi, “Về quê ăn cỗ thì có gì quan trọng đến thế?”. Với tôi, đó không chỉ là một bữa cơm đơn thuần. Đó là dịp để gắn kết các thế hệ, giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và cuộc sống hiện đại. Mâm cỗ rằm ở nhà tôi không hề cầu kỳ, không có yến sào, bào ngư hay những món sơn hào hải vị. Nhưng ở đó, luôn đầy ắp sự quan tâm, chăm sóc và tình cảm ấm áp. Những món ăn ấy, từng được bà nội nấu bằng tất cả ký ức của một người phụ nữ đã trải qua hàng chục cái rằm, và giờ đây bà đang dần truyền lại “bí quyết” cho con cháu.
Rằm tháng Bảy cũng là dịp để tôi học lại sự biết ơn. Trong cuộc sống hiện đại hối hả, chúng ta quen với nhịp sống nhanh, ăn vội vàng và ít khi dừng lại để tri ân. Nhưng trong không gian thoang thoảng mùi khói nhang hòa quyện với tiếng kinh Vu Lan ở ngôi chùa nhỏ gần nhà ông bà, lòng tôi bỗng trở nên lắng đọng. Tôi hiểu rằng, sự biết ơn không cần những điều gì to tát, đôi khi chỉ là sự hiện diện, là cái cúi đầu thành kính trước bàn thờ tổ tiên, là sự im lặng lắng nghe ông kể những câu chuyện cũ.
Tôi biết rằng sẽ đến một ngày, mâm cỗ rằm tháng Bảy ở nhà ông bà nội sẽ không còn được đầy đủ như bây giờ nữa. Sẽ có một ngày, tôi là người lớn nhất trong số các cháu, là người chuẩn bị mâm cơm chứ không còn là đứa trẻ nhặt rau hay chạy nhảy tung tăng trong sân. Tôi cũng biết rằng sẽ có lúc, khói nhang chỉ còn là để tưởng nhớ, và giọng kể của ông, nụ cười của bà sẽ chỉ còn là những ký ức. Nhưng chính vì biết điều đó, tôi càng trân trọng những khoảnh khắc hiện tại.
Tôi cảm thấy mình thật may mắn vì vẫn còn ông bà để về thăm, vẫn còn những bữa cơm để cùng nhau quây quần, vẫn còn những cái ôm ấm áp và những lời dặn dò ân cần. Nhiều người coi rằm tháng Bảy là dịp để báo hiếu cha mẹ. Nhưng với tôi, đó còn là dịp để “trả ơn” những ký ức – những năm tháng tuổi thơ tràn ngập tiếng cười, hương vị thơm ngon của những món ăn quê nhà và cả những bài học vô giá mà không sách vở nào có thể dạy được.
Hành trình 20 năm ăn cỗ rằm cùng ông bà nội có lẽ chỉ là một phần nhỏ trong cuộc đời tôi. Nhưng đó là một phần chứa đựng đầy đủ hương vị, cảm xúc và là nơi tôi luôn muốn tìm về mỗi khi cảm thấy lạc lõng giữa cuộc sống bộn bề.
Admin
Nguồn: VnExpress
