Bác sĩ Huỳnh Trần An Khương, Quản lý Y khoa tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cảnh báo về sự tồn tại của nhiều loại vi khuẩn trong đất có khả năng gây bệnh nguy hiểm, thậm chí tử vong, cho con người. Các vi khuẩn này có thể xâm nhập cơ thể qua vết thương hở hoặc đường hô hấp. Dưới đây là thông tin chi tiết về 5 loại vi khuẩn thường gặp trong đất, cơ chế lây nhiễm và các biện pháp phòng ngừa.
**1. Bệnh Whitmore**
Bệnh Whitmore, gây ra bởi vi khuẩn Burkholderia pseudomallei, thường trú ngụ trong đất và nước ô nhiễm. Vi khuẩn này xâm nhập cơ thể chủ yếu qua các vết thương hở hoặc đường hô hấp, đặc biệt vào mùa mưa.
Bệnh Whitmore biểu hiện đa dạng, bao gồm sốt, loét da, viêm phổi, áp xe phổi, nhiễm trùng huyết và suy đa tạng. Do các triệu chứng dễ nhầm lẫn với các bệnh như viêm phổi, lao phổi hoặc nhiễm trùng huyết do các tác nhân khác, việc chẩn đoán thường gặp khó khăn. Đáng lưu ý, khoảng 50% bệnh nhân Whitmore có tiền sử suy giảm miễn dịch, và khoảng 30% trường hợp tử vong liên quan đến sốc nhiễm trùng. Những người có bệnh nền như cao huyết áp, đái tháo đường có nguy cơ mắc bệnh và gặp biến chứng cao hơn.
**2. Bệnh uốn ván**
Vi khuẩn Clostridium tetani tồn tại trong tự nhiên dưới dạng nha bào, thường được tìm thấy trong đất cát, ruột và phân động vật.
Nha bào uốn ván xâm nhập cơ thể qua các vết thương hở, sau đó phát triển thành vi khuẩn. Trong quá trình này, chúng tiết ra độc tố tấn công hệ thần kinh trung ương, gây co thắt cơ, dẫn đến suy hô hấp, rối loạn thần kinh thực vật, suy đa tạng và thậm chí tử vong. Tỷ lệ tử vong do uốn ván dao động từ 25% đến 90%.
Nhiều trường hợp mắc bệnh do người bệnh chủ quan, không xử lý vết thương đúng cách. Một ví dụ điển hình là trường hợp một người đàn ông 62 tuổi ở Thanh Hóa, bị trầy xước chân khi làm ruộng, tự ý đắp lá cầm máu mà không tiêm phòng uốn ván, dẫn đến nhiễm trùng huyết và uốn ván phải nhập viện.
**3. Ngộ độc Botulinum**
Nha bào của vi khuẩn Clostridium botulinum có khả năng tồn tại và phát triển ở nhiều môi trường khác nhau như đất, bụi, bùn và phân. Ngộ độc botulinum gây ra các triệu chứng liệt và yếu cơ toàn thân, dẫn đến khó nuốt, khàn giọng, sụp mí mắt, suy hô hấp, suy tim và có thể gây tử vong. Độc tố botulinum cực kỳ mạnh, độc hơn nọc rắn hổ mang tới 7 triệu lần, chỉ cần 0,03 mcg có thể gây tử vong cho một người nặng 70 kg.
Môi trường yếm khí, như trong thực phẩm đóng hộp không đảm bảo vệ sinh, là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn Clostridium botulinum phát triển. Năm 2020, Bệnh viện Chợ Rẫy đã tiếp nhận nhiều ca ngộ độc botulinum sau khi ăn pate chay, các bệnh nhân này đã phải trải qua quá trình điều trị tích cực.
**4. Bệnh than**
Bệnh than do vi khuẩn Bacillus anthracis gây ra. Vi khuẩn này có thể tồn tại trong đất, nước và cây cỏ bị ô nhiễm trong nhiều thập kỷ nếu gặp điều kiện thuận lợi. Bệnh than lây nhiễm sang người qua vết thương hở, hít phải bào tử hoặc ăn thịt động vật nhiễm bệnh.
Khi lây qua đường hô hấp, bệnh than gây nhiễm trùng nhiễm độc toàn thân, với các biểu hiện như nhiễm trùng máu và viêm màng não. Tỷ lệ tử vong ở thể này có thể lên tới 90%, chỉ khoảng 55% bệnh nhân sống sót nếu được điều trị tích cực. Bệnh than lây qua da và tiêu hóa nếu không được điều trị kháng sinh kịp thời cũng có thể tiến triển thành nhiễm trùng nhiễm độc toàn thân và gây tử vong.
Tháng 5 vừa qua, Thái Lan ghi nhận hai trường hợp tử vong do bệnh than chỉ trong vòng ba ngày, với hơn 600 người có nguy cơ phơi nhiễm. Trước đó, vào tháng 4, bệnh than cũng bùng phát ở Uganda, làm ba người thiệt mạng. Mặc dù Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh than nào trong năm nay, một số ca bệnh đã được báo cáo tại Điện Biên vào năm 2023.
**5. Bệnh dịch hạch**
Bệnh dịch hạch lây truyền chủ yếu qua các loài gặm nhấm như chuột, sóc đất, sóc chuột và bọ chét chuột nhiễm vi khuẩn Yersinia pestis. Con người có thể nhiễm bệnh khi bị bọ chét, rận đốt, ăn thịt chuột nhiễm bệnh hoặc uống nước ô nhiễm.
Vi khuẩn dịch hạch cũng có thể xâm nhập qua vết thương hở, niêm mạc hoặc lây qua đường hô hấp khi hít phải giọt bắn từ người bệnh. Bệnh dịch hạch có bốn thể, phổ biến nhất là thể hạch, ngoài ra còn có thể nhiễm khuẩn huyết, thể phổi và viêm màng não. Bệnh có khả năng lây lan nhanh và tỷ lệ tử vong cao, từ 30% đến 60%.
**Phòng ngừa bệnh từ đất**
Do đa số các bệnh trên chưa có vaccine phòng ngừa, việc chủ động bảo vệ bản thân là rất quan trọng. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:
* Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ.
* Sử dụng thiết bị bảo hộ như găng tay, ủng khi làm việc ngoài đồng.
* Không sử dụng thực phẩm đóng hộp có dấu hiệu bị phồng, bẹp, biến dạng hoặc có mùi vị khác thường.
* Khi bị vết thương hở, cần rửa sạch bằng nước, dùng oxy già để loại bỏ bụi bẩn, sau đó rửa lại bằng xà phòng và lau khô. Đến cơ sở tiêm chủng để được bác sĩ đánh giá tình trạng vết thương và tư vấn tiêm phòng uốn ván.
Trẻ em từ 2 tháng tuổi cần được tiêm vaccine phối hợp phòng ngừa uốn ván như 5 trong 1 hoặc 6 trong 1. Người lớn không rõ lịch sử tiêm chủng cần tiêm ba mũi trong vòng 7 tháng, sau đó tiêm nhắc lại mỗi 10 năm. Phụ nữ mang thai nên tiêm vaccine uốn ván để truyền kháng thể cho con, phòng ngừa uốn ván sơ sinh.
Nếu đã tiêm ngừa uốn ván đầy đủ, khi bị thương chỉ cần tiêm thêm một mũi vaccine nhắc lại, không cần dùng huyết thanh kháng uốn ván.
Admin
Nguồn: VnExpress
