Trong bối cảnh Việt Nam tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và Luật Năng lượng nguyên tử vừa được Quốc hội thông qua, Tổng Bí thư đã có buổi làm việc tại Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (4/9), đưa ra những định hướng chiến lược xuyên suốt cho phát triển năng lượng nguyên tử.
Tổng Bí thư nhấn mạnh, phát triển năng lượng nguyên tử, đặc biệt là điện hạt nhân, là yêu cầu cấp thiết để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, thực hiện cam kết trung hòa carbon và tạo động lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Theo ông, năng lượng hạt nhân đóng vai trò quan trọng, không thể thiếu để đáp ứng nhu cầu năng lượng cho sự phát triển.
Ông yêu cầu quán triệt tinh thần “tuyệt đối không đánh đổi an toàn lấy tiến độ hay quy mô”, xây dựng văn hóa an toàn làm nền tảng, đồng thời phát triển năng lực nội sinh để làm chủ các cấu phần then chốt. Bên cạnh đó, tăng cường hợp tác quốc tế theo nguyên tắc “cùng thiết kế, cùng chế tạo, cùng vận hành, cùng quản lý”.
Ghi nhận những đóng góp của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam trong gần 50 năm qua, Tổng Bí thư đánh giá cao việc duy trì vận hành an toàn cơ sở hạ tầng nghiên cứu, ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ trong nhiều lĩnh vực, cũng như công tác đào tạo nguồn nhân lực.
Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra những hạn chế như cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn quốc tế, nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, cơ chế thu hút nhân tài chưa đủ mạnh và hiệu quả đầu tư cho nghiên cứu còn khiêm tốn.
Tổng Bí thư nhấn mạnh, phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử là chiến lược lâu dài, đòi hỏi tầm nhìn xa, sự kiên định và cách tiếp cận toàn diện trên mọi mặt, từ thể chế, hạ tầng, công nghệ đến con người. Ông đưa ra chín định hướng lớn, trong đó, an toàn phải là ưu tiên hàng đầu, tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn của Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA).
Ông yêu cầu tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách, xây dựng chương trình quốc gia về công nghệ và an toàn hạt nhân theo chuẩn mực quốc tế, đồng thời xây dựng năng lực khoa học công nghệ cốt lõi để triển khai điện hạt nhân và các ứng dụng một cách chủ động, bền vững.
Tổng Bí thư cũng đề nghị nghiên cứu tổ chức lại mô hình Viện Năng lượng Nguyên tử để Viện trở thành “bộ não kỹ thuật độc lập”, cung cấp chuyên gia, phân tích kỹ thuật, nghiên cứu và tư vấn chính sách cho các cơ quan quản lý nhà nước.
Bên cạnh đó, cần tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng nghiên cứu thử nghiệm quốc gia, tập trung triển khai nhanh và hiệu quả dự án Trung tâm Nghiên cứu Khoa học và Công nghệ Hạt nhân tại Đồng Nai, phấn đấu đưa vào vận hành vào năm 2030.
Quản lý hiệu quả nguồn nguyên liệu như đất hiếm, uranium và các vật liệu khác, đẩy mạnh chuyển đổi số và quản trị rủi ro an toàn hạt nhân, công bố minh bạch thông tin để tăng cường niềm tin xã hội cũng là những yêu cầu được Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Về vấn đề nhân lực, Tổng Bí thư yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu, gắn với thực hành tại lò nghiên cứu, nội địa hóa tiêu chuẩn đo kiểm và có cơ chế đãi ngộ đặc thù để thu hút, trọng dụng nhân tài.
Ông cũng yêu cầu tập trung nghiên cứu, tiếp cận, từng bước làm chủ và nội địa hóa công nghệ mới, tăng cường hợp tác quốc tế với IAEA và các đối tác tin cậy để nâng cao năng lực khoa học, công nghệ, đào tạo nhân lực và hoàn thiện pháp quy hạt nhân. Đồng thời, cần chủ động nhận diện và ứng phó với các nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường sinh thái và an toàn hạt nhân từ các nhà máy điện hạt nhân trong khu vực.
Tại buổi làm việc, lãnh đạo Chính phủ, các bộ, ban, ngành và các chuyên gia đã thảo luận và đưa ra các đề xuất nhằm thúc đẩy phát triển năng lượng nguyên tử tại Việt Nam. Thủ tướng Phạm Minh Chính cam kết sẽ chỉ đạo thực hiện tốt các mục tiêu, yêu cầu trong Nghị quyết số 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh định hướng phát triển xoay quanh bốn yếu tố: an toàn, tự chủ, hợp tác và bền vững. Ông đề xuất cho phép tư nhân tham gia vào lĩnh vực điện hạt nhân, phát triển cả lò công suất lớn và lò nhỏ, đồng thời đưa điện hạt nhân trở thành chiến lược quốc gia, chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng sản lượng điện vào năm 2045-2050. Ông cũng đề cao việc làm chủ công nghệ điện hạt nhân, tận dụng cơ hội từ các công nghệ mới như lò phản ứng module quy mô nhỏ (SMR) và kêu gọi chuyên gia người Việt ở nước ngoài về nước đóng góp.
Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, tiền thân là Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt, được thành lập năm 1979 và hiện có 12 đơn vị trực thuộc với gần 800 cán bộ, viên chức và người lao động. Viện đang quản lý các cơ sở hạ tầng nghiên cứu quan trọng như lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt và máy gia tốc chùm tia điện tử tại Hà Nội.
Admin
Nguồn: VnExpress
