Trong bối cảnh Nga tìm kiếm thị trường thay thế cho nguồn cung khí đốt sau khi mất thị phần lớn ở châu Âu do xung đột tại Ukraine, Moskva và Bắc Kinh đã ký kết một thỏa thuận quan trọng về năng lượng. Sự kiện này diễn ra sau cuộc hội đàm giữa phái đoàn Nga, Trung Quốc và Mông Cổ tại Bắc Kinh ngày 2/9.
Cụ thể, người đứng đầu tập đoàn năng lượng Nga Gazprom, ông Alexey Miller, thông báo rằng Nga và Trung Quốc đã ký một bản ghi nhớ “mang tính ràng buộc về pháp lý” để thúc đẩy việc xây dựng tuyến đường ống khí đốt Sức mạnh Siberia 2 (PoS-2). Đồng thời, Gazprom và Tổng công ty Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) cũng ký “thỏa thuận thương mại” để mở rộng nguồn cung khí đốt thông qua tuyến đường ống Power of Siberia hiện có.
Thỏa thuận này được ký kết dưới sự chứng kiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đánh dấu cam kết chính thức đầu tiên của hai nước đối với dự án năng lượng đầy tham vọng này sau nhiều lần trì hoãn.
Dự án PoS-2, với kỳ vọng lớn từ phía Nga, từng gặp phải những trở ngại. Phó thủ tướng Nga Alexander Novak hồi tháng 5/2024 từng bày tỏ hy vọng về việc ký kết hợp đồng xây dựng PoS-2 “trong tương lai gần”, nhưng phía Trung Quốc giữ im lặng vào thời điểm đó. Theo Financial Times, nguyên nhân trì hoãn là do bất đồng về giá và sản lượng khí đốt mà Trung Quốc yêu cầu.
Báo cáo triển vọng kinh tế năm 2026 cho thấy giá khí đốt trung bình bán cho Trung Quốc năm 2024 là 271 USD/1.000 m3, chỉ bằng một nửa so với giá bán cho châu Âu trước đây. Bắc Kinh dường như muốn có mức giá ưu đãi gần tương đương với giá nội địa ở Nga, vốn được trợ cấp mạnh từ chính phủ, và chỉ cam kết nhập một phần nhỏ trong tổng sản lượng dự kiến hàng năm của đường ống, khoảng 50 tỷ m3.
Hiện chưa rõ nội dung chi tiết của “thỏa thuận mang tính ràng buộc pháp lý” vừa được ký kết, nhưng nó được kỳ vọng sẽ thúc đẩy kế hoạch xây dựng đường ống khí đốt khổng lồ của Nga, nhằm tăng đáng kể xuất khẩu năng lượng sang phương Đông.
Đường ống PoS-2 sẽ kéo dài khoảng 2.600 km, chạy từ các mỏ của Gazprom ở Yamal, qua Tây Siberia và Mông Cổ, đến đông bắc Trung Quốc. Dự kiến dự án sẽ hoàn thành vào những năm 2030.
Tổng thống Putin khẳng định rằng các bên đã “tìm được tiếng nói chung” và đây là “những thỏa thuận cùng có lợi”. Khi đi vào hoạt động, PoS-2 sẽ là giải pháp thay thế vững chắc cho sự phụ thuộc vào thị trường châu Âu. Kể từ khi xung đột Ukraine nổ ra, xuất khẩu khí đốt của Nga đã giảm 3,2% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn hơn 334 tỷ mét khối trong nửa đầu năm 2025 do nhiều nước châu Âu ngừng mua khí đốt của Nga.
Việc chuyển hướng khí đốt sang phía đông giúp Nga giảm bớt lo ngại về các biện pháp trừng phạt từ Liên minh châu Âu và Mỹ. PoS-2 dự kiến giúp Nga xuất khẩu thêm 50 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm. Ông Miller cho biết Gazprom có thể cung cấp khí đốt qua tuyến đường mới trong tối đa 30 năm. Tổng thống Putin cho biết sau khi PoS-2 hoàn thành, Nga sẽ cung cấp tổng cộng hơn 100 tỷ mét khối khí đốt cho Trung Quốc mỗi năm qua hai đường ống Power of Siberia.
Theo nhà phân tích năng lượng Sergei Vakulenko, PoS-2 có thể mang về cho Nga doanh thu từ 2,5 đến 4,3 tỷ USD mỗi năm, một con số “kém xa so với doanh thu 20 tỷ USD hàng năm đã mất từ thị trường châu Âu, nhưng vẫn là một khoản đáng kể”.
Thỏa thuận về PoS-2 không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn là một chiến thắng chính trị cho Điện Kremlin, thể hiện cam kết tăng cường quan hệ song phương. Ông Putin nhấn mạnh rằng Trung Quốc có nhu cầu và Nga có cơ hội cung cấp nguyên liệu thô.
Michal Meidan, người đứng đầu nghiên cứu về Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, nhận định thỏa thuận này gửi đi một “thông điệp địa chính trị rất quan trọng”. Nga cần khách hàng mua khí đốt và từ lâu đã nói về việc chuyển hướng năng lượng sang phía đông, trong khi Trung Quốc đang tự bảo vệ mình khỏi sự phụ thuộc vào khí tự nhiên hóa lỏng của Mỹ.
Clark Savage, nhà bình luận của Energy News Beat, cho rằng thỏa thuận PoS-2 báo hiệu sự tái định hình năng lượng toàn cầu, trong đó Nga và Trung Quốc thách thức sự thống trị của phương Tây.
Các chuyên gia cho rằng Trung Quốc cũng có thể sử dụng khí đốt từ Nga như một “bộ đệm” chống lại các cú sốc tiềm ẩn về nguồn cung năng lượng do bất ổn ở Trung Đông hoặc căng thẳng với phương Tây. Nga hiện là một trong những nhà cung cấp khí đốt hàng đầu cho Trung Quốc. Nếu đường ống được mở rộng ra ngoài Trung Quốc đến các nước khác như Hàn Quốc hay Nhật Bản, Bắc Kinh cũng có thể thu phí trung chuyển.
Alexei Gromov, giám đốc năng lượng tại Viện Năng lượng và Tài chính, dự đoán hợp đồng chính thức về PoS-2 có thể được ký kết vào cuối năm nay. Mặc dù chi tiết về thỏa thuận và kế hoạch xây dựng chưa rõ ràng, phía Nga tỏ ra rất lạc quan về triển vọng của dự án. Ông Miller khẳng định việc xây dựng đường ống PoS-2 sẽ là dự án lớn nhất, quy mô nhất và tốn nhiều vốn nhất trong ngành công nghiệp khí đốt toàn cầu.
Admin
Nguồn: VnExpress
