Ngày 5/9, ông Anutin Charnvirakul, lãnh đạo đảng Bhumjaithai, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Thủ tướng Thái Lan tại Hạ viện, đánh dấu một thất bại nặng nề cho đối thủ Chaikasem Nitisiri từ đảng Pheu Thai, vốn có ảnh hưởng lớn từ gia tộc Shinawatra.
Thắng lợi này tiếp tục giáng một đòn mạnh vào Pheu Thai, sau khi Tòa án Hiến pháp phế truất bà Paetongtarn Shinawatra vào cuối tháng 8. Bà Paetongtarn, 39 tuổi, là thành viên thứ ba của gia tộc Shinawatra phải đối mặt với kết cục tương tự, sau cha bà là ông Thaksin Shinawatra và cô ruột là bà Yingluck Shinawatra.
Trước cuộc bỏ phiếu tại Hạ viện, ông Thaksin đã rời Thái Lan để điều trị bệnh tại Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), nơi ông từng sống lưu vong. Các nhà quan sát cho rằng những diễn biến này có thể báo hiệu sự kết thúc của 25 năm ảnh hưởng chính trị của gia tộc Shinawatra tại Thái Lan.
Gia tộc Shinawatra có nguồn gốc từ một người nhập cư gốc Hoa kết hôn với một phụ nữ Thái Lan vào cuối thế kỷ 19. Ảnh hưởng của gia tộc bắt đầu gia tăng từ khi ông Thaksin tham gia chính trường vào năm 1994. Ông Thaksin, sinh năm 1949, từng là một sĩ quan cảnh sát trước khi trở thành một doanh nhân thành đạt trong lĩnh vực viễn thông, xây dựng một đế chế và trở thành tỷ phú.
Trước khi thành lập đảng Thai Rak Thai vào năm 1998, ông Thaksin từng giữ nhiều vị trí trong nội các Thái Lan. Với các chính sách dân túy như thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giảm khoảng cách giàu nghèo, ông đã nhận được sự ủng hộ lớn từ cử tri có thu nhập thấp, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, và đắc cử thủ tướng vào năm 2001 và 2005.
Sự ủng hộ mạnh mẽ của cử tri bình dân dành cho ông Thaksin đã làm thay đổi trật tự chính trị lâu đời ở Thái Lan, dẫn đến mâu thuẫn với phe bảo thủ, bao gồm các nhân vật chủ chốt trong quân đội và tòa án.
Ông Thaksin cũng phải đối mặt với những chỉ trích về phong cách lãnh đạo độc đoán và việc không tách bạch giữa lợi ích kinh doanh và chính sách nhà nước. Chính quyền của ông còn bị cáo buộc là nguyên nhân gây ra cuộc nổi dậy kéo dài của người Hồi giáo ở miền nam Thái Lan.
Năm 2006, khi đang ở Mỹ, ông Thaksin bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự. Phe đối lập cáo buộc ông tham nhũng, lạm quyền và tiến hành các vụ kiện. Ông bác bỏ các cáo buộc, cho rằng chúng có động cơ chính trị và sống lưu vong. Năm 2008, ông trở về Thái Lan để hầu tòa, nhưng sau đó lại rời khỏi đất nước trước khi tòa tuyên án.
Dù không ở trong nước, ông Thaksin vẫn duy trì ảnh hưởng đáng kể đối với chính trường Thái Lan. Các đảng phái được ông ủng hộ liên tục giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử, nhưng đều phải đối mặt với các thách thức pháp lý.
Sau khi Thai Rak Thai bị giải thể vào năm 2007, ông Somchai Wongsawat, em rể của ông Thaksin, gia nhập đảng Quyền lực Nhân dân và đắc cử vào năm 2008. Tuy nhiên, ông Somchai chỉ giữ chức vụ hơn hai tháng trước khi Tòa án Hiến pháp phán quyết rằng đảng Quyền lực Nhân dân đã gian lận bầu cử và ra lệnh giải thể đảng.
Các nghị sĩ của đảng Quyền lực Nhân dân sau đó chuyển sang đảng Pheu Thai mới thành lập và đưa bà Yingluck Shinawatra, em gái của ông Thaksin, đến chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2011, giúp bà trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Thái Lan.
Bà Yingluck bị chỉ trích vì thiếu kinh nghiệm chính trị và bị coi là chỉ có “nụ cười duyên” và mối liên hệ với anh trai Thaksin, người từng gọi bà là “bản sao” của mình.
Đề xuất ân xá cho ông Thaksin của chính phủ bà Yingluck đã gây ra làn sóng biểu tình, dẫn đến việc bà bị quân đội đảo chính vào năm 2014. Bà rời Thái Lan vào năm 2017 và sống lưu vong. Tòa án Thái Lan sau đó kết án bà 5 năm tù vì tắc trách liên quan đến chương trình trợ giá gạo, gây thiệt hại hàng tỷ đô la cho chính phủ.
Vào tháng 5 năm 2023, sau gần 9 năm dưới sự cai trị của quân đội, Thái Lan tổ chức tổng tuyển cử. Ảnh hưởng của gia tộc Shinawatra vẫn còn rõ ràng khi đảng Pheu Thai về nhì, sau đảng Move Forward (MFP). Đảng này mới thành lập nhưng đã nhận được sự ủng hộ của cử tri trẻ vì cam kết thay đổi luật khi quân, một động thái có thể ảnh hưởng đến chế độ quân chủ.
Chính sách này đã ngăn cản MFP thành lập liên minh cầm quyền do sự phản đối từ phe đối lập và những người bảo hoàng. Tận dụng cơ hội, ông Thaksin đã làm trung gian để Pheu Thai và các đảng bảo thủ thành lập liên minh, đưa ông Srettha Thavisin của Pheu Thai lên làm thủ tướng, loại MFP khỏi chính phủ.
Thỏa thuận này đã giúp ông Thaksin trở về nước vào tháng 8 năm 2023. Tuy nhiên, chưa đầy một năm sau, ông Srettha bị Tòa án Hiến pháp phế truất vì đã bổ nhiệm một người từng ngồi tù làm bộ trưởng.
Pheu Thai sau đó đề cử bà Paetongtarn Shinawatra, con gái của ông Thaksin, kế nhiệm ông Srettha và được quốc hội phê chuẩn vào tháng 8 năm 2024, giúp bà trở thành Thủ tướng trẻ tuổi nhất trong lịch sử Thái Lan.
Quyền lực một lần nữa trở lại tay gia tộc Shinawatra, nhưng vận may dường như không mỉm cười với họ. Vào giữa tháng 6, bà Paetongtarn đối mặt với một bê bối nghiêm trọng khi một đoạn băng ghi âm cuộc điện đàm giữa bà và Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen bị rò rỉ. Trong cuộc gọi, bà Paetongtarn gọi ông Hun Sen là “chú” và mô tả Tư lệnh Quân khu 2 Thái Lan là “thuộc phe đối lập”.
Bà Paetongtarn sau đó thừa nhận tính xác thực của đoạn băng, nhưng nói thêm rằng đây chỉ là một phần của chiến thuật đàm phán và bà không có mâu thuẫn gì với quân đội Thái Lan. Tuy nhiên, phe đối lập đã tố cáo bà lên Tòa án Hiến pháp, cho rằng những gì bà thể hiện trong cuộc điện đàm đã vi phạm các quy tắc về đạo đức công vụ.
Sau khi xem xét, Tòa án Hiến pháp Thái Lan đã đình chỉ chức vụ của bà Paetongtarn vào ngày 1 tháng 7 và ra phán quyết phế truất bà vào ngày 29 tháng 8.
Mặc dù gia tộc Shinawatra đã trải qua nhiều biến động với các cuộc đảo chính và thời gian sống lưu vong, một số người tin rằng họ vẫn đủ mạnh mẽ để vượt qua những thách thức này. Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng gia tộc này hiện không có một lộ trình rõ ràng hoặc người kế nhiệm rõ ràng để có thể quay lại chính trường.
Bà Punchada Sirivunnabood, trưởng khoa xã hội và nhân văn của Đại học Mahidol ở Bangkok, cho rằng sau hàng loạt bê bối và tranh cãi, đã đến lúc gia tộc Shinawatra kết thúc vai trò của họ trên chính trường Thái Lan.
“Bản thân ông Thaksin cũng đã phạm một số sai lầm, do đó, tôi nghĩ gia tộc này rất khó chiến thắng trong cuộc bầu cử tiếp theo để lấy lại quyền lực,” bà Punchada nhận định.
Admin
Nguồn: VnExpress
