Nhân dịp năm học mới, NXB Tổng hợp TP HCM giới thiệu cuốn “Lược khảo về khoa cử Việt Nam: Từ khởi thủy đến khoa Mậu Ngọ 1918” của học giả Trần Văn Giáp (1898-1973), khảo chú Nguyễn Phúc An. Cuốn sách tái hiện lại một giai đoạn lịch sử quan trọng của nền giáo dục Việt Nam thông qua những hình ảnh và tư liệu quý giá.
Một trong những điểm đặc biệt của cuốn sách là những hình ảnh được Viện Viễn đông Bác cổ (EFEO) sưu tập và gìn giữ, ghi lại khung cảnh chân thực của các kỳ thi Hương thời xưa. Điển hình là bức ảnh chụp tại trường thi Hà Nam năm Đinh Dậu 1897, cho thấy quy mô và sự trang nghiêm của một kỳ thi quan trọng.
Theo cuốn sách, kỳ thi Hương là một kỳ thi phổ biến thời bấy giờ. Sĩ tử từ các châu, huyện trong một hoặc nhiều tỉnh tập trung về để tranh tài, chọn ra những người giỏi nhất. Những người trúng tuyển kỳ thi Hương thường được gọi là cử nhân hoặc cống tử, và có cơ hội tiếp tục thi ở kinh đô với các thí sinh từ những tỉnh khác.
Tác giả Trần Văn Giáp đã miêu tả chi tiết không khí trang nghiêm của trường thi, cách thức tổ chức, sắp đặt và các luật lệ thi cử thời xưa. Ông viết: “Vào đời xưa, những người muốn tiến thân, đều phải nỗ lực học hành để bước vào đường khoa cử, tiến tới ngưỡng cửa quan quyền. Do đó, đối với nước nhà, khoa cử là phép lựa nhân tài, đối với kẻ sĩ thì là con đường tiến thân vinh hoa, rộng mở”.
Trong cuốn sách cũng giới thiệu hình ảnh của các quan chức liên quan đến kỳ thi, như khảo quan Trần Sĩ Trác (Tiến sĩ Nho học, Tri phủ Thăng Bình, Giám khảo trường Hương Hà Nam), quan phó chủ khảo Nguyễn Gia Thoại, và Tổng đốc Cao Xuân Dục, người từng đỗ cử nhân năm 1876 và có ý thức lớn trong việc sưu tầm, bảo quản sách cổ.
Những hình ảnh khác trong sách còn cho thấy cảnh sĩ tử nô nức xem bảng trúng tuyển, các tân khoa vào chào các quan, và được che lọng đưa rước trên phố Nam Định.
Ngoài “Lược khảo về khoa cử Việt Nam”, học giả Trần Văn Giáp còn có nhiều công trình nghiên cứu giá trị khác về văn học, lịch sử và ngôn ngữ, như “Lược truyện các tác gia Việt Nam”, “Phong thổ Hà Bắc thời Lê”, “Tìm hiểu kho sách Hán Nôm”.
Admin
Nguồn: VnExpress
