Theo Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hoài Vũ từ khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, mỡ nội tạng là lớp mỡ nằm sâu bên trong khoang bụng, bao quanh các cơ quan như gan, dạ dày và ruột. Ở một mức độ nhất định, mỡ nội tạng đóng vai trò bảo vệ các cơ quan này và dự trữ năng lượng cho cơ thể. Thông thường, lượng mỡ nội tạng chỉ nên chiếm dưới 10% tổng lượng mỡ của cơ thể. Tuy nhiên, nếu tích tụ quá nhiều, nó có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe.
Sự tích tụ quá mức mỡ nội tạng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường type 2, gan nhiễm mỡ, rối loạn mỡ máu, các bệnh tim mạch và thậm chí là đột quỵ. Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy của tình trạng này là vòng eo lớn hoặc béo bụng. Nguyên nhân chính dẫn đến tích tụ mỡ nội tạng thường xuất phát từ thói quen ăn uống không cân đối và lối sống ít vận động.
**Những thói quen xấu làm tăng mỡ nội tạng:**
* **Bỏ bữa sáng, ăn quá nhiều vào bữa tối:** Sau một đêm dài, cơ thể cần được cung cấp năng lượng để hoạt động. Việc thường xuyên bỏ bữa sáng có thể gây mệt mỏi, giảm khả năng tập trung và dẫn đến việc ăn nhiều hơn vào các bữa sau. Việc nạp quá nhiều calo vào buổi tối, khi cơ thể ít vận động, khiến năng lượng dư thừa khó tiêu hao và dễ chuyển thành mỡ dự trữ.
* **Tiêu thụ nhiều đường và tinh bột tinh chế:** Các loại nước ngọt có gas, trà sữa, bánh kẹo, bún, phở… thường có chỉ số đường huyết cao, làm tăng nhanh lượng đường trong máu sau khi ăn. Điều này buộc tuyến tụy phải tiết ra nhiều insulin để đưa đường vào tế bào. Nếu tiêu thụ quá thường xuyên và quá mức các thực phẩm này, lượng insulin dư thừa sẽ kích thích cơ thể tích trữ mỡ, đặc biệt là ở vùng bụng và quanh nội tạng. Về lâu dài, cơ thể có thể giảm độ nhạy cảm với insulin, dẫn đến kháng insulin – một yếu tố nguy cơ chính gây tiểu đường type 2, gan nhiễm mỡ và các bệnh tim mạch. Thêm vào đó, nhóm thực phẩm này thường nghèo chất xơ, vitamin và khoáng chất, khiến cơ thể nhanh đói và dễ ăn nhiều hơn, gây dư thừa năng lượng và tăng cân khó kiểm soát.
* **Thiếu chất xơ:** Chất xơ hòa tan đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết, giảm cholesterol xấu (LDL), duy trì cảm giác no lâu và hỗ trợ tiêu hóa. Việc ăn đủ chất xơ còn giúp làm chậm quá trình hấp thu tinh bột và đường, giúp ổn định đường huyết, kiểm soát cân nặng và giảm nguy cơ tích tụ mỡ nội tạng. Bên cạnh đó, chất xơ còn là nguồn dinh dưỡng quan trọng cho lợi khuẩn đường ruột. Khi thiếu chất xơ, hệ vi sinh vật đường ruột dễ bị mất cân bằng, gây viêm mạn tính ở mức độ thấp. Tình trạng viêm này có liên quan đến béo bụng, kháng insulin, tiểu đường type 2 và các bệnh tim mạch.
* **Uống nhiều rượu, bia:** Rượu, bia cung cấp calo rỗng, tức là chứa nhiều năng lượng nhưng lại không có giá trị dinh dưỡng. Đồ uống này còn ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chuyển hóa lipid tại gan. Khi gan ưu tiên chuyển hóa rượu, quá trình phân giải chất béo bị gián đoạn, khiến mỡ dễ tích tụ trong gan và ổ bụng. Tình trạng này kéo dài có thể làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ, rối loạn mỡ máu, viêm tụy và xơ gan. Thói quen uống rượu, bia thường đi kèm với việc tiêu thụ các món nhậu nhiều dầu mỡ, muối và đạm động vật như thịt nướng, chiên rán, nội tạng… Điều này càng làm tăng thêm lượng mỡ bụng và nguy cơ mắc các bệnh cao huyết áp, tim mạch.
* **Ngủ không đủ giấc và căng thẳng kéo dài:** Khi bị căng thẳng, cơ thể sẽ tiết ra nhiều hormone cortisol. Nồng độ cortisol tăng cao trong thời gian dài có thể khiến mỡ dễ tích tụ ở vùng bụng và nội tạng, đồng thời làm tăng nguy cơ kháng insulin, tăng huyết áp và các bệnh tim mạch. Thiếu ngủ cũng gây rối loạn các hormone kiểm soát cảm giác thèm ăn. Nồng độ leptin (hormone tạo cảm giác no) giảm, trong khi ghrelin (hormone kích thích đói) tăng lên. Những người ngủ ít hơn 6 giờ mỗi ngày thường dễ thèm đồ ngọt và các loại thực phẩm giàu năng lượng. Thiếu ngủ kéo dài còn làm giảm khả năng đốt cháy calo, khiến năng lượng dư thừa nhanh chóng chuyển thành mỡ tích tụ.
* **Ít vận động:** Ngồi lâu và ít vận động khiến năng lượng dư thừa không được tiêu hao, dần tích trữ thành mỡ, bao gồm cả mỡ nội tạng. Lối sống tĩnh tại cũng làm giảm khối lượng cơ bắp, kéo theo sự chậm lại của tốc độ chuyển hóa cơ bản (BMR), làm giảm khả năng đốt cháy calo. Việc ngồi nhiều giờ liên tục trước máy tính có thể khiến cơ thể rơi vào trạng thái chuyển hóa thấp, tạo điều kiện cho mỡ bụng và mỡ nội tạng tích tụ.
* **Ăn kiêng sai cách:** Nhiều người giảm cân bằng cách loại bỏ hoàn toàn tinh bột, chỉ uống nước ép hoặc nhịn ăn kéo dài. Tuy nhiên, theo bác sĩ Vũ, các phương pháp cực đoan này ban đầu có thể giúp giảm cân nhanh chóng, nhưng chủ yếu là do mất nước và khối lượng cơ bắp. Khi khối lượng cơ bắp giảm, tốc độ chuyển hóa cơ bản cũng chậm lại, khiến cơ thể đốt cháy năng lượng kém hiệu quả. Việc cắt bỏ tinh bột, nguồn cung cấp năng lượng chính, còn gây mất cân bằng dinh dưỡng, dễ dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt và rối loạn chuyển hóa. Nhịn ăn kéo dài cũng khiến cơ thể rơi vào trạng thái “tiết kiệm năng lượng”, làm tăng xu hướng tích trữ mỡ.
**Lời khuyên của bác sĩ:**
Để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và các vấn đề sức khỏe liên quan đến mỡ nội tạng, bác sĩ Vũ khuyến cáo mọi người nên xây dựng một chế độ ăn uống khoa học, thay thế tinh bột tinh chế bằng ngũ cốc nguyên cám và bổ sung 25-30g chất xơ mỗi ngày. Hãy ăn sáng đầy đủ và ăn tối nhẹ nhàng (chỉ chiếm 25-30% năng lượng cả ngày) và ăn trước khi ngủ ít nhất 2-3 tiếng. Đối với những người muốn giảm cân, nên áp dụng nguyên tắc an toàn và bền vững, giảm khoảng 500-700 kcal/ngày so với nhu cầu, đặt mục tiêu giảm 0,5-1kg/tuần để hạn chế mất cơ và giảm mỡ nội tạng. Bên cạnh đó, cần ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm, duy trì ít nhất 150 phút vận động cường độ vừa phải hoặc 75 phút vận động mạnh mỗi tuần, kết hợp tập luyện tăng cơ để cải thiện quá trình chuyển hóa.
Admin
Nguồn: VnExpress
