Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru, 68 tuổi, vừa tuyên bố từ chức chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) vào ngày 7/9, đồng nghĩa với việc ông sẽ rời khỏi vị trí thủ tướng sau chưa đầy một năm tại vị.
Ông đã chỉ đạo LDP tiến hành bầu cử để tìm ra người lãnh đạo mới. Tuy nhiên, quy trình bầu chọn thủ tướng mới của Nhật Bản lần này hứa hẹn sẽ phức tạp hơn trước. Nguyên nhân chính là do LDP, đảng đã nắm quyền tại Nhật Bản trong nhiều thập kỷ, cùng với đối tác liên minh, đã mất thế đa số ở cả hai viện quốc hội trong nhiệm kỳ của Thủ tướng Ishiba.
Đầu tiên, LDP sẽ phải bầu ra chủ tịch mới để thay thế ông Ishiba. Từ ngày 8/9, các nghị sĩ LDP và quan chức địa phương của đảng trên khắp Nhật Bản sẽ bắt đầu đề cử ứng viên. Để đủ điều kiện tranh cử, mỗi ứng viên cần nhận được ít nhất 20 đề cử từ các nghị sĩ của đảng.
Sau khi các ứng viên được xác định, họ sẽ tham gia vào giai đoạn tranh luận và vận động tranh cử trên khắp Nhật Bản. Quá trình này sẽ kết thúc bằng một cuộc bỏ phiếu với sự tham gia của các nghị sĩ và đảng viên LDP.
Theo thể lệ cuộc bầu cử năm 2024, số phiếu ở vòng đầu tiên sẽ được chia làm hai phần: một nửa dành cho các nghị sĩ của đảng và nửa còn lại được phân bổ theo tỷ lệ cho các đảng viên bình thường. Ứng viên nào giành được đa số phiếu sẽ trở thành chủ tịch đảng.
Trong trường hợp không có ứng viên nào đạt được quá bán số phiếu, cuộc bầu cử sẽ chuyển sang vòng hai, với sự tham gia của hai ứng viên có số phiếu cao nhất. Ở vòng này, mỗi nghị sĩ của đảng sẽ có một phiếu, trong khi số phiếu dành cho các đảng viên bình thường giảm xuống còn 47, mỗi phiếu tương ứng với một tỉnh của Nhật Bản.
Một tình huống hiếm gặp là hòa phiếu có thể xảy ra. Khi đó, người chiến thắng sẽ được quyết định bằng cách bốc thăm. Mặc dù chưa từng xảy ra trong các cuộc bầu cử lãnh đạo đảng, phương pháp này đã được sử dụng để chọn ra người đứng đầu nhóm nghị sĩ LDP ở Thượng viện vào năm 2010.
Trong cuộc bầu cử năm 2024, tổng cộng có 9 ứng viên tham gia tranh cử, và ông Ishiba đã giành chiến thắng ở vòng bỏ phiếu thứ hai.
Do LDP hiện không nắm giữ thế đa số ở cả Thượng viện và Hạ viện, tân lãnh đạo LDP sẽ không nghiễm nhiên trở thành thủ tướng mới. Năm 1994, LDP đã thành lập liên minh ba bên với đảng Xã hội Nhật Bản, đối thủ lớn nhất, và một đảng nhỏ mới nổi để giành lại quyền lực. Điều này dẫn đến việc lãnh đạo đảng Xã hội Nhật Bản, ông Tomiichi Murayama, được bầu làm Thủ tướng.
Theo tiền lệ, Hạ viện, với quyền lực lớn hơn, sẽ tiến hành bỏ phiếu bầu thủ tướng trước. Các nghị sĩ có thể đề cử bất kỳ ứng viên nào từ cơ quan này, bao gồm cả lãnh đạo phe đối lập.
Ứng viên nào nhận được đa số ủng hộ trong vòng đầu tiên sẽ giành chiến thắng. Nếu không có ứng viên nào đạt được đa số, cuộc bỏ phiếu sẽ chuyển sang vòng hai với hai ứng viên nhận được nhiều sự ủng hộ nhất.
Sau khi có kết quả ở Hạ viện, Thượng viện sẽ tiếp tục quy trình bầu cử tương tự. Tuy nhiên, chỉ thành viên của Hạ viện mới đủ điều kiện trở thành Thủ tướng. Tân lãnh đạo Nhật Bản sau đó có thể kêu gọi tổ chức tổng tuyển cử sớm để tìm kiếm sự ủng hộ của toàn dân.
Trong số các ứng viên tiềm năng thay thế Thủ tướng Ishiba, có bà Sanae Takaichi, 64 tuổi, đến từ LDP. Nếu được lựa chọn, bà sẽ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản.
Bà Takaichi là một thành viên kỳ cựu của LDP, từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như bộ trưởng nội vụ và bộ trưởng an ninh kinh tế. Tuy nhiên, bà đã thất bại trước ông Ishiba trong vòng thứ hai của cuộc bầu cử lãnh đạo đảng năm ngoái.
Được biết đến với quan điểm bảo thủ, bao gồm mong muốn sửa đổi hiến pháp hòa bình, bà Takaichi thường xuyên đến đền Yasukuni để tưởng niệm những người tử trận trong chiến tranh, bất chấp việc một số nước châu Á coi ngôi đền này là biểu tượng của chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản trong quá khứ.
Bà cũng nổi bật với việc phản đối việc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tăng lãi suất và kêu gọi tăng chi tiêu để thúc đẩy nền kinh tế.
Một ứng viên khác từ LDP là ông Shinjiro Koizumi, 44 tuổi. Là hậu duệ của một gia tộc chính trị đã điều hành Nhật Bản trong hơn một thế kỷ, ông Koizumi sẽ trở thành thủ tướng trẻ nhất trong thời kỳ hiện đại nếu đắc cử.
Trong cuộc bầu cử lãnh đạo đảng năm ngoái, ông Koizumi đã thể hiện mình là một nhà cải cách có khả năng khôi phục niềm tin của công chúng đối với LDP. Sau thất bại trước ông Ishiba, trong khi bà Takaichi rời khỏi chính quyền, ông Koizumi vẫn tiếp tục đảm nhiệm vai trò Bộ trưởng Nông nghiệp, tập trung vào việc kiểm soát giá gạo đang tăng cao.
Ông Yoshimasa Hayashi, 64 tuổi, cũng là một ứng viên tiềm năng khác của LDP. Hiện tại, ông đang giữ chức Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản, một vị trí quan trọng đóng vai trò là người phát ngôn của chính phủ. Ông Hayashi nhậm chức này từ tháng 12/2023, dưới thời cựu thủ tướng Fumio Kishida.
Ông Hayashi đã trải qua nhiều vị trí khác nhau, bao gồm bộ trưởng quốc phòng, bộ trưởng nông nghiệp, ngoại trưởng, và thường được chỉ định làm người thay thế tạm thời khi các quan chức đương nhiệm từ chức.
Ông đã tham gia hai cuộc bầu cử lãnh đạo đảng LDP vào năm 2012 và 2024, và nhiều lần kêu gọi tôn trọng tính độc lập của ngân hàng trung ương Nhật Bản đối với chính sách tiền tệ.
Về phía phe đối lập, ông Yoshihiko Noda, 68 tuổi, cựu thủ tướng, là lãnh đạo đảng Dân chủ Lập hiến trung tả, nhóm đối lập lớn nhất. Trong thời gian lãnh đạo chính phủ Nhật Bản từ năm 2011 đến 2012, ông đã hợp tác với LDP để thông qua luật tăng gấp đôi thuế tiêu dùng lên 10% nhằm kiềm chế nợ công đang gia tăng, một động thái khiến ông được biết đến là người theo đường lối cứng rắn về tài chính.
Tuy nhiên, trong cuộc bầu cử Thượng viện hồi tháng 7, ông Noda đã thay đổi quan điểm và kêu gọi cắt giảm tạm thời thuế tiêu dùng đối với mặt hàng thực phẩm. Ông cũng nhiều lần kêu gọi loại bỏ dần các gói kích thích kinh tế khổng lồ của ngân hàng trung ương.
Ứng viên cuối cùng là ông Yuichiro Tamaki, 56 tuổi, lãnh đạo đảng Dân chủ Quốc dân đối lập. Từng là quan chức Bộ Tài chính, ông đồng sáng lập đảng này vào năm 2018 và ủng hộ tăng thu nhập thực tế của người dân thông qua việc mở rộng các khoản miễn thuế và cắt giảm thuế tiêu dùng.
Ông cũng ủng hộ tăng cường năng lực quốc phòng, thắt chặt các quy định về mua đất của người nước ngoài và xây dựng thêm nhà máy điện hạt nhân. Ông Tamaki kêu gọi ngân hàng trung ương thận trọng trong việc loại bỏ dần các gói kích thích kinh tế.
Admin
Nguồn: VnExpress
