Theo Space, nguyệt thực toàn phần là một hiện tượng thiên văn kỳ thú xảy ra khi Mặt Trăng di chuyển hoàn toàn vào vùng tối (umbra) của Trái Đất. Thay vì biến mất hoàn toàn, Mặt Trăng lại khoác lên mình một màu đỏ rực rỡ, tạo nên hình ảnh quen thuộc được gọi là “trăng máu”.
Trong suốt quá trình nguyệt thực, người quan sát sẽ được chứng kiến sự biến đổi màu sắc kỳ diệu của Mặt Trăng, từ màu xám bạc thông thường sang các sắc thái đỏ thẫm, cam, thậm chí màu đồng, trước khi nó thoát khỏi vùng tối của Trái Đất và trở lại trạng thái ban đầu. Sự thay đổi màu sắc này là do khí quyển Trái Đất đã bẻ cong và lọc ánh sáng Mặt Trời, tán xạ ánh sáng xanh lam và chỉ cho phép các bước sóng đỏ và cam chiếu tới Mặt Trăng.
Nguyệt thực được phân thành ba loại, mỗi loại có ảnh hưởng khác nhau đến màu sắc của Mặt Trăng. Đầu tiên là nguyệt thực nửa tối, xảy ra khi Mặt Trăng đi vào vùng nửa tối (penumbra) của Trái Đất. Trong trường hợp này, độ sáng của Mặt Trăng chỉ giảm đi một phần trong vài giờ.
Tiếp theo là nguyệt thực một phần, xảy ra khi Mặt Trăng đi vào cả vùng nửa tối và một phần vùng tối của Trái Đất. Phần Mặt Trăng nằm trong vùng tối sẽ có màu đỏ tương tự như nguyệt thực toàn phần, nhưng khó quan sát bằng mắt thường do bị lấn át bởi phần sáng còn lại.
Chỉ khi xảy ra nguyệt thực toàn phần, Mặt Trăng mới hiển thị màu đỏ rõ rệt nhất. Theo Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ (NWS), giai đoạn toàn phần của nguyệt thực có thể kéo dài từ 30 phút đến hơn một giờ. Trong khoảng thời gian này, Mặt Trăng hoàn toàn nằm trong vùng tối, và ánh sáng Mặt Trời trực tiếp bị chặn lại.
Màu đỏ của Mặt Trăng trong nguyệt thực toàn phần có cùng nguyên lý với màu cam của hoàng hôn. Ánh sáng Mặt Trời bao gồm nhiều màu sắc với các bước sóng khác nhau. Ánh sáng xanh lam có bước sóng ngắn dễ bị tán xạ bởi các nguyên tử trong khí quyển, đó là lý do bầu trời có màu xanh. Ngược lại, ánh sáng đỏ có bước sóng dài hơn.
Vào lúc hoàng hôn, ánh sáng phải đi qua một lớp khí quyển dày đặc hơn, và ánh sáng đỏ dễ dàng xuyên qua để đến mắt người quan sát. Tương tự, trong nguyệt thực toàn phần, ánh sáng Mặt Trời chiếu đến Mặt Trăng cũng phải đi qua lớp khí quyển dày nhất của Trái Đất, khiến ánh sáng đỏ chiếm ưu thế. Hiệu ứng này được gọi là tán xạ Rayleigh.
Tán xạ Rayleigh giải thích lý do Mặt Trăng có màu đỏ trong nguyệt thực toàn phần, nhưng sắc độ chính xác của màu đỏ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác, bao gồm hình học thiên thể và điều kiện khí quyển. Trong quá trình Mặt Trăng di chuyển qua vùng tối, phần rìa gần tâm bóng tối nhất sẽ tối hơn phần rìa ở phía xa. Sự thay đổi này diễn ra liên tục, khiến vẻ ngoài của Mặt Trăng cũng thay đổi theo.
NWS cho biết độ sáng của Mặt Trăng trong nguyệt thực toàn phần phụ thuộc vào lượng bụi trong khí quyển Trái Đất. Theo Timeanddate, nồng độ các hạt bụi, giọt nước, mây, sương, và thậm chí tro núi lửa trong khí quyển sẽ quyết định sắc độ chính xác của màu đỏ, có thể là đỏ sẫm, nâu, cam hoặc hồng.
Theo National Geographic, mặc dù không thể quan sát từ châu Mỹ, nhưng khoảng 5,8 tỷ người (tức 71% dân số thế giới) ở các khu vực đông dân thuộc Đông bán cầu đã có cơ hội chiêm ngưỡng nguyệt thực toàn phần kéo dài 82 phút vào đêm 7-8/9 vừa qua. Đây là nguyệt thực thứ hai của năm 2025.
Anh Nguyễn Anh Tuấn, cựu chủ nhiệm CLB Thiên văn nghiệp dư thành phố Hồ Chí Minh (HAAC), cho biết người dân Việt Nam có thể quan sát trọn vẹn hiện tượng kỳ thú này.
Nhà khí tượng kiêm blogger thiên văn Dave Samuhel từ AccuWeather nhận xét: “Nguyệt thực toàn phần là một trong những sự kiện thiên văn tuyệt vời nhất mà chúng ta có thể quan sát mà không cần bất kỳ thiết bị hỗ trợ nào, và chúng ta có thể biết chính xác thời điểm nó diễn ra.”
Admin
Nguồn: VnExpress
