Quy định mới có thể sắp được ban hành tại Trung Quốc sẽ đánh dấu một bước ngoặt lớn trong thiết kế ô tô, đặc biệt là đối với xe năng lượng mới (NEV), vốn đang ngày càng ưa chuộng kiểu tay nắm cửa ẩn.
Theo một chuyên gia từ một hãng sản xuất ô tô, các cuộc thảo luận đang diễn ra về việc cấm hoàn toàn tay nắm cửa tự động thụt vào thân xe. Tay nắm cửa truyền thống vẫn được cho phép, nhưng phải có cơ chế dự phòng cơ học để đảm bảo hoạt động ổn định.
Dự kiến, dự thảo tiêu chuẩn bắt buộc về tay nắm cửa sẽ được hoàn thiện trong tháng này, với thời gian chuyển tiếp một năm trước khi chính thức có hiệu lực vào tháng 7/2027. Điều này đồng nghĩa, các xe mới bán tại Trung Quốc sau thời điểm đó sẽ không còn được phép sử dụng thiết kế tay nắm cửa ẩn hoàn toàn. Các cuộc thảo luận cũng bao gồm việc bổ sung cơ chế mở khóa tự động trong các tình huống khẩn cấp, chẳng hạn như khi xảy ra tai nạn.
Thông tin này đã gây xôn xao trong ngành công nghiệp ô tô. Dù lệnh cấm vẫn đang trong giai đoạn thảo luận, tác động tiềm tàng của nó là rất lớn, cho thấy sự quan ngại ngày càng tăng về tay nắm cửa ẩn, vốn đang bị công chúng chỉ trích vì tính năng không đáp ứng được kỳ vọng.
Sự trỗi dậy và thoái trào của một xu hướng thiết kế
Tay nắm cửa ẩn đã trở thành một đặc điểm thiết kế phổ biến trên các xe NEV hiện đại, với hai loại chính là “kiểu đòn bẩy” (cơ chế vật lý) và “kiểu bật ra điều khiển điện tử” (sử dụng động cơ). Mặc dù được ca ngợi vì tính thẩm mỹ hiện đại và lợi ích khí động học, nhưng tính thực dụng và độ an toàn của chúng ngày càng bị đặt dấu hỏi.
Các kỹ sư tính toán rằng việc giảm hệ số cản 0,01 Cd nhờ tay nắm ẩn chỉ giúp tiết kiệm khoảng 0,6 kWh điện trên 100 km. Đối với việc sạc tại nhà, mức tiết kiệm này là không đáng kể. Hơn nữa, Hiệp hội Kỹ sư Ôtô (SAE) báo cáo rằng tay nắm cửa ẩn chỉ cải thiện hệ số cản của xe sedan thêm 0,005-0,01 Cd, thấp hơn nhiều so với con số 0,03 Cd mà các nhà sản xuất thường công bố. Việc tăng thêm 7-8 kg trọng lượng do động cơ và kết cấu cơ khí có thể làm mất đi mọi lợi ích khí động học.
Ngoài những nghi ngờ về hiệu quả, tay nắm cửa ẩn còn tồn tại nhiều nhược điểm đáng kể.
Tay nắm cửa điện tử có giá thành cao gấp ba lần so với tay nắm cơ khí, nhưng tỷ lệ hỏng hóc lại cao gấp tám lần. Điều này làm tăng chi phí sửa chữa cho xe NEV, với một thương hiệu xe năng lượng mới hàng đầu báo cáo rằng lỗi tay nắm cửa chiếm 12% tổng số trường hợp sửa chữa, thường đòi hỏi phải thay thế toàn bộ cụm chi tiết tốn kém.
Trong các vụ tai nạn gây mất điện hoặc hỏa hoạn, tay nắm cửa điện (cả bên ngoài và bên trong) có thể không hoạt động, gây cản trở nỗ lực cứu hộ và thoát hiểm.
Một vụ việc “cửa đóng băng” năm 2024 tại Trường Xuân cho thấy hành khách trên một chiếc NEV bị mắc kẹt do động cơ tay nắm bị đóng băng, làm chậm trễ quá trình cứu hộ.
Trong mùa mưa lớn năm 2024 tại Quảng Đông, nhiều xe có tay nắm cửa điện bị chập mạch, khiến cửa không thể mở và hành khách phải phá cửa sổ để thoát ra ngoài.
Các bài kiểm tra va chạm của Chỉ số an toàn ôtô bảo hiểm Trung Quốc (C-IASI) cho thấy xe có tay nắm cửa điện tử chỉ đạt tỷ lệ thành công 67% khi va chạm bên hông, so với tỷ lệ 98% của tay nắm cơ học.
Hệ thống Điều tra tai nạn chuyên sâu quốc gia (NAIS) ghi nhận số vụ tai nạn do tay nắm cửa hỏng tăng 47% vào năm 2024, trong đó tay nắm ẩn chiếm 82%. Hiệp hội Người tiêu dùng ghi nhận số đơn khiếu nại liên quan đến việc tay nắm cửa ẩn kẹp ngón tay trẻ em tăng 132% so với năm trước, bao gồm cả các trường hợp gãy xương nghiêm trọng.
Người dùng thường cảm thấy bất tiện khi sử dụng loại tay nắm này, đặc biệt là trên những chiếc xe lạ, và chúng dễ bị trục trặc trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như nhiệt độ đóng băng.
Giải pháp mới – tay nắm cửa không ẩn hoàn toàn
Một số nhà sản xuất ô tô đã áp dụng cách tiếp cận thận trọng hơn. Ví dụ, Volkswagen lựa chọn tay nắm cửa bán thò thụt, cân bằng giữa tính thẩm mỹ, tính thực dụng và an toàn.
Các mẫu xe A5L và Q6L e-tron thế hệ mới của liên doanh FAW-Audi trang bị tay nắm cửa bán thò thụt với công tắc vi mô tích hợp. Trong trường hợp va chạm, dây kéo màu đỏ sẽ tự động bung ra, hoạt động như một tay nắm cơ học cho người cứu hộ bên ngoài.
Wei Jianjun, Chủ tịch của Great Wall Motor, công khai chỉ trích tay nắm cửa ẩn, cho rằng “đóng góp của chúng vào việc giảm lực cản là không đáng kể”, và chúng “nặng, độ kín kém, ồn ào và phụ thuộc vào năng lượng điện, gây nguy hiểm”.
Lệnh cấm tiềm tàng này được đưa ra sau khi Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin (MIIT) khởi xướng việc sửa đổi tiêu chuẩn quốc gia bắt buộc “Yêu cầu Kỹ thuật an toàn đối với tay nắm cửa ôtô” vào tháng 5/2025, đặc biệt giải quyết các rủi ro an toàn do thiết kế tay nắm cửa ẩn hiện nay gây ra. Động thái này được coi là khởi đầu cho một nỗ lực quản lý rộng rãi hơn nhằm tăng cường an toàn ô tô.
Ngoài tay nắm cửa, các xu hướng thiết kế gây tranh cãi khác, như việc loại bỏ các nút bấm vật lý để chuyển sang màn hình cảm ứng toàn phần, cửa sổ trời toàn cảnh và gương chiếu hậu điện tử, cũng vấp phải sự chỉ trích. Mối lo ngại cũng được nêu ra về việc lạm dụng “vòng cân” (thiết bị gắn trên vô-lăng) để bỏ qua chức năng phát hiện tài xế bỏ tay khỏi vô-lăng trong các hệ thống hỗ trợ người lái tiên tiến (ADAS), dẫn đến tai nạn.
Trên phạm vi quốc tế, các cơ quan quản lý cũng đang có những động thái ứng phó. Chương trình Đánh giá xe Mới châu Âu (Euro NCAP) đã thông báo rằng từ năm 2026, những phương tiện tích hợp các chức năng quan trọng như đèn báo rẽ, đèn báo nguy hiểm, còi, cần gạt nước và cuộc gọi khẩn cấp vào màn hình cảm ứng mà không có các nút điều khiển vật lý sẽ không đạt được xếp hạng an toàn 5 sao.
Admin
Nguồn: VnExpress
