Sau chuyến công du tới Trung Quốc, nơi Tổng thống Vladimir Putin củng cố quan hệ với Ấn Độ, thiết lập quan hệ đối tác “không giới hạn” với Trung Quốc và ký thỏa thuận đường ống dẫn khí đốt Moskva – Bắc Kinh, Nga đã tiến hành một cuộc tập kích quy mô lớn vào Ukraine.
Bộ tư lệnh không quân Ukraine cho biết Nga đã sử dụng 9 tên lửa hành trình Iskander, 4 tên lửa đạn đạo Iskander-M và 810 UAV trong cuộc tấn công. Lần đầu tiên kể từ khi xung đột nổ ra, một tòa nhà chính phủ ở Kiev đã bị trúng đòn, gây ra một đám cháy lớn.
Bộ Quốc phòng Nga khẳng định không nhắm mục tiêu vào khu vực nội thành Kiev, mà chỉ tấn công các cơ sở lắp ráp và triển khai UAV tầm xa, nhà máy công nghiệp Kiev-67 ở ngoại ô phía tây, căn cứ hậu cần STS-Group ở phía nam Kiev, và các sân bay quân sự ở miền trung, miền nam và miền đông Ukraine. Dù vậy, cuộc tấn công lớn này đã khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump không hài lòng, và ông đã ngụ ý về việc áp đặt các lệnh trừng phạt mới lên Nga.
Trong bối cảnh đó, nền kinh tế Nga đang phát ra những tín hiệu cảnh báo, gây thêm áp lực lên Điện Kremlin khi cuộc xung đột chưa có dấu hiệu kết thúc. Giai đoạn đầu, kinh tế Nga cho thấy khả năng chống chịu tốt nhờ giá dầu khí ổn định và chi tiêu quân sự tăng, thúc đẩy lương và tiêu dùng. Tuy nhiên, khi xung đột kéo dài, đà tăng trưởng chậm lại, chi tiêu quân sự tăng cao, giá đồng rouble tăng trong khi giá dầu giảm, buộc chính phủ Nga phải đối mặt với những quyết định khó khăn.
Đồng rouble mạnh lên làm giảm đáng kể số tiền Nga thu được từ xuất khẩu dầu khí tính theo đồng nội tệ, gây áp lực lên ngân sách và khả năng chi trả cho các hoạt động trong nước, đặc biệt là chi tiêu quân sự. Bộ Tài chính Nga cho biết doanh thu năng lượng từ tháng 1 đến tháng 8 đã giảm 20% so với cùng kỳ năm 2024. Các nhà phân tích dự báo tăng trưởng GDP có thể giảm xuống 1,4% vào cuối năm, so với mức tăng 4,3% của năm 2024, và không kỳ vọng con số này vượt quá 2% trong ba năm tới.
Aleksandra Prokopenko, thành viên tại Trung tâm Carnegie về Nga và Á – Âu, nhận định: “Khi dự trữ và doanh thu từ dầu mỏ dồi dào, Nga tự tin giải quyết các vấn đề xã hội bằng tiền. Nhưng giờ đây, khi tiền không còn dồi dào như trước, họ phải đặt ra các ưu tiên”.
Hơn ba năm sau khi xung đột bắt đầu, Nga vẫn chưa có dấu hiệu từ bỏ nền kinh tế thời chiến. Chuyến đi tới Trung Quốc của Tổng thống Putin cho thấy Moskva tiếp tục tập trung vào việc nuôi dưỡng các mối quan hệ đối tác thay thế để duy trì chiến dịch ở Ukraine. Tuy nhiên, các nhà kinh tế và cựu quan chức cho rằng ngày càng có nhiều người nhận ra giới hạn của tình hình kinh tế hiện tại, vốn không thể được xoa dịu chỉ bằng các thỏa thuận thương mại mới.
Dù doanh thu từ dầu và khí đốt đã tăng nhẹ trong tháng 7 nhờ các khoản thanh toán hàng quý, nguồn thu cơ bản vẫn ở mức thấp và Nga được dự đoán sẽ kết thúc năm với mức thâm hụt ngân sách lớn hơn đáng kể so với kế hoạch. Theo Tổng thống Putin, thâm hụt ngân sách nửa đầu năm 2025 đã lên tới 61 tỷ USD, tương đương khoảng 2,2% GDP, so với mục tiêu ban đầu là 0,5% GDP. Điện Kremlin cho biết Bộ trưởng Tài chính Anton Siluanov gần đây đã báo cáo với Tổng thống Putin rằng chính phủ đang tìm kiếm “nguồn lực” để đáp ứng tất cả các cam kết cần thiết.
Chính phủ Nga có thể phải cắt giảm chi tiêu ngân sách cho các dự án cơ sở hạ tầng phi quân sự và trợ cấp cho các lĩnh vực không cốt lõi. Anatoly Artamonov, người đứng đầu ủy ban ngân sách tại Thượng viện, cho biết Nga có thể giải phóng 2,5 tỷ USD nếu đi theo hướng này. Các nhà kinh tế tin rằng Nga có thể bù đắp phần thâm hụt còn lại thông qua vay mượn, điều sẽ trở nên dễ dàng hơn sau khi Ngân hàng Trung ương bắt đầu cắt giảm lãi suất từ mức kỷ lục 21% xuống 18% vào tháng 6. Tổng thống Putin dường như ưu tiên lựa chọn này.
Ông phát biểu tại một diễn đàn kinh tế ở Vladivostok rằng thâm hụt có thể tăng vì gánh nặng nợ của Nga không chỉ ở mức chấp nhận được mà còn ở mức thấp. Ngoài ra, Nga cũng có thể sử dụng quỹ dự trữ của mình, nhưng đây được cho là một lựa chọn kém hấp dẫn hơn vì Moskva đã chi một nửa quỹ này cho xung đột ở Ukraine. Tài sản Nga ở nước ngoài hiện vẫn bị phong tỏa do các lệnh trừng phạt từ phương Tây.
Janis Kluge, chuyên gia về kinh tế Nga tại Viện Các vấn đề Quốc tế và An ninh Đức, nhận xét: “Năm 2025, Nga phải đối mặt với một số thách thức chưa từng có trước đây. Lần đầu tiên, họ phải cân nhắc những đánh đổi thực sự về ngân sách”.
Trong khi doanh thu ngoài năng lượng năm 2025 tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái, thâm hụt ngân sách vẫn mở rộng do chi tiêu tăng mạnh hơn nhiều. Một cựu quan chức cấp cao chính phủ Nga cho biết có những tháng chi tiêu tăng lên gấp đôi, gấp ba, và đây là một chiến lược khá rủi ro.
Theo Prokopenko, các vấn đề tích tụ từ năm 2022 bao gồm lạm phát, thiếu lao động trầm trọng và khó khăn trong thanh toán xuyên biên giới sau hàng loạt lệnh trừng phạt. Ở một số lĩnh vực, căng thẳng kinh tế còn gia tăng bởi các thách thức riêng với từng ngành. Ví dụ, ngành công nghiệp than của Nga đang phải chịu những tổn thất nặng nề nhất kể từ những năm 1990 do cơ sở hạ tầng đường sắt quá tải và các luồng thương mại được chuyển hướng về phía đông.
Nhiều ngân hàng cũng báo cáo chất lượng khoản vay xấu đi. VTB, một trong những tổ chức cho vay lớn nhất Nga, đã trích lập dự phòng trên 1/4 các khoản vay doanh nghiệp của mình để đối phó rủi ro chúng không thể được hoàn trả. Đồng rouble đã tăng khoảng 20% so với USD kể từ tháng 1. Việc làm suy yếu đồng tiền này để thúc đẩy doanh thu ngân sách có thể làm trầm trọng thêm lạm phát, vấn đề mà giới chức Nga chỉ mới kiểm soát được gần đây.
Quyết định giữ lãi suất ở mức cao của Ngân hàng Trung ương Nga đã giúp lạm phát hàng năm giảm xuống dưới 9% vào tháng 7, so với mức 17,8% vào tháng 4/2022. Tuy nhiên, nó cũng khiến các doanh nghiệp khó khăn vì chi phí vay mượn cao.
Mặc dù áp lực ngày càng tăng, chính phủ Nga vẫn duy trì phương châm “tất cả cho mặt trận, tất cả cho chiến thắng”, với chi tiêu quân sự gần như tăng gấp đôi kể từ khi xung đột với Ukraine bùng phát. Ngay cả khi Moskva và Kiev đạt được một thỏa thuận ngừng bắn nào đó, tinh thần chi tiêu này chưa chắc thay đổi ngay lập tức. Kluge cho rằng kho dự trữ xe tăng, thiết giáp của Nga đã cạn kiệt vì cuộc xung đột, do đó, các nhà máy sản xuất có thể sẽ phải hoạt động hết công suất trong nhiều năm để bổ sung nguồn cung.
Một cựu quan chức chính quyền giấu tên cho biết nhà nước sẽ phải tái cơ cấu một số chương trình đầu tư. Tuy nhiên, một thỏa thuận ngừng bắn sẽ không khiến Nga ngừng đột ngột sản xuất quân sự hoặc giảm mạnh quy mô quân đội. Các nhà máy sẽ tiếp tục hoạt động.
Admin
Nguồn: VnExpress
