Quá trình tập luyện quá sức, hay còn gọi là overtraining, xảy ra khi cơ thể vận động viên phải chịu đựng cường độ tập luyện vượt quá khả năng phục hồi. Đây là một vấn đề phổ biến, dẫn đến nhiều hệ lụy như chấn thương, mất ngủ, đau cơ kéo dài, và thậm chí làm giảm động lực tập luyện.
Theo các chuyên gia, tình trạng quá tải có những dấu hiệu dễ nhận biết như cảm giác mệt mỏi thường xuyên dù đã nghỉ ngơi, thành tích tập luyện giảm sút không rõ nguyên nhân, và tinh thần đi xuống. Ở mức độ nhẹ, được gọi là overreaching, cơ thể có thể phục hồi sau vài ngày điều chỉnh. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài, vận động viên có thể rơi vào trạng thái suy kiệt, không chỉ làm chậm tiến độ mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
Các chỉ số y tế cũng có thể phản ánh những thay đổi sinh lý, chẳng hạn như nhịp tim khi nghỉ ngơi tăng cao, độ biến thiên nhịp tim (HRV) giảm, hoặc mức năng lượng cơ thể không phục hồi. Đây đều là những dấu hiệu cảnh báo quan trọng.
Thực tế, việc tập luyện quá sức hoặc không có đủ thời gian nghỉ ngơi có thể gây căng thẳng âm thầm cho cơ bắp và hệ thần kinh, ngay cả khi bạn chưa nhận ra. Nếu bỏ qua những dấu hiệu này, sự mệt mỏi tích tụ sẽ dẫn đến tinh thần uể oải, chấn thương, và cuối cùng là trạng thái “plateau” – không tiến bộ, thậm chí thụt lùi.
Để tránh rơi vào vòng luẩn quẩn của quá tải và chấn thương, các vận động viên hiện nay không chỉ dựa vào cảm nhận chủ quan của cơ thể. Họ cần dữ liệu chính xác để đánh giá và điều chỉnh kế hoạch tập luyện, biết khi nào nên tăng tốc, khi nào cần giảm cường độ, và khi nào cần nghỉ ngơi. Đó là lý do tại sao đồng hồ thể thao trở thành một công cụ hỗ trợ không thể thiếu.
Trong số đó, Garmin là một thương hiệu nổi tiếng với các mẫu đồng hồ thông minh thế hệ mới, cung cấp cái nhìn toàn diện về thể trạng của người chạy, từ dữ liệu chi tiết đến khả năng phục hồi. Thiết bị này không chỉ ghi lại các con số mà còn biến chúng thành những lời nhắc nhở hữu ích, giúp vận động viên biết khi nào nên bứt phá và khi nào cần lùi lại để duy trì phong độ lâu dài.
Chế độ Training Load giúp đánh giá tổng năng lượng và lượng oxy tiêu thụ sau mỗi buổi tập luyện gần đây. Nếu chỉ số này vượt quá mức đề xuất, có nghĩa là cơ thể đang bị quá tải. Ngược lại, nếu Training Load quá thấp, hiệu quả tập luyện sẽ không đủ để cải thiện thành tích.
Tính năng Body Battery thể hiện mức năng lượng hiện tại của cơ thể, được cá nhân hóa dựa trên mức độ căng thẳng, hoạt động thể thao và thời gian nghỉ ngơi của người dùng. Nhờ đó, vận động viên có thể biết được liệu mình đã sử dụng hết năng lượng trong ngày hay chưa.
Chỉ số Training Readiness tổng hợp dữ liệu từ giấc ngủ, mức độ căng thẳng và cường độ tập luyện ngắn hạn, đưa ra điểm số rõ ràng để định hướng, cho biết đã đến lúc bứt tốc hay nên nghỉ ngơi để đảm bảo an toàn. Sau mỗi buổi tập, tính năng Recovery Time sẽ đưa ra lời khuyên về thời gian phục hồi cần thiết. Nếu thời gian này kéo dài bất thường, đồng hồ Garmin sẽ cảnh báo người dùng nên nghỉ ngơi hoặc điều chỉnh cường độ tập luyện.
Theo Garmin, hệ thống cảnh báo này giúp người chạy không còn phải đoán mò giữa việc tiếp tục tập luyện hay nghỉ ngơi. Thay vào đó, họ có cơ sở khoa học để cân bằng giữa tập luyện và phục hồi, duy trì phong độ và giảm thiểu nguy cơ chấn thương. Đại diện của Garmin khẳng định: “Đồng hồ không thể thay thế cảm giác của cơ thể, nhưng nó là một hệ thống cảnh báo sớm, giúp người chạy cân bằng giữa cường độ tập luyện và thời gian phục hồi một cách hợp lý.”
Anh Minh Đức (35 tuổi, TP HCM), một thành viên của Garmin Run Club, chia sẻ: “Có lần tôi dự định duy trì lịch tập 5 buổi mỗi tuần để chuẩn bị cho giải half marathon. Tuy nhiên, đồng hồ Garmin liên tục cảnh báo nhịp tim khi nghỉ ngơi tăng cao bất thường. Dù cảm giác chủ quan của tôi vẫn ổn, nhưng khi thấy các thông số cảnh báo, tôi đã hỏi ý kiến những người có kinh nghiệm trong câu lạc bộ. Sau khi được giải thích cặn kẽ, tôi quyết định giảm cường độ tập luyện. Sau vài ngày nghỉ ngơi, cơ thể tôi đã phục hồi rõ rệt. Nếu không nhờ chiếc đồng hồ, có lẽ tôi đã bị chấn thương nặng.”
Một lần khác, anh Đức nhận thấy chỉ số Body Battery trên đồng hồ Garmin không phục hồi sau một đêm ngủ, mặc dù anh cảm thấy mình đã nghỉ ngơi đầy đủ. “Lúc đầu, tôi định đi tập như kế hoạch, nhưng đồng hồ báo năng lượng thấp, nên tôi đã hoãn buổi tập sang ngày hôm sau. Quyết định này giúp tôi tránh được tình trạng kiệt sức kéo dài,” anh kể lại.
Tương tự, anh Lê Phương Nam (42 tuổi, Đà Nẵng) cho biết chỉ số HRV của anh đã giảm mạnh sau một chuỗi ngày tập luyện cường độ cao, và đó là một lời cảnh báo. “Ban đầu, tôi nghĩ đó chỉ là sự mệt mỏi thoáng qua. Nhưng khi đồng hồ khuyến nghị tôi nên nghỉ thêm 48 giờ, tôi đã làm theo. Kết quả là thành tích của tôi đã được cải thiện thay vì chững lại,” anh chia sẻ.
Garmin cho biết hãng đã nghiên cứu và tích hợp hệ thống cảnh báo không chỉ trong quá trình tập luyện mà còn cả trong trạng thái nghỉ ngơi. Các thông số như nhịp tim bất thường, HRV giảm, guồng chân quá nhanh, lực chạy quá cao hay mức độ căng thẳng gia tăng đều được phân tích và đưa ra cảnh báo kịp thời.
Các huấn luyện viên của Garmin khuyên rằng, việc kết hợp dữ liệu cảnh báo từ thiết bị với cảm nhận thực tế của bản thân, phân bổ hợp lý giữa tập luyện và nghỉ ngơi, đồng thời chú trọng đến giấc ngủ, dinh dưỡng và kiểm soát căng thẳng sẽ giúp vận động viên xây dựng một nền tảng thể lực vững chắc, sẵn sàng bứt phá trên đường đua.
Admin
Nguồn: VnExpress
