Ai cũng biết rằng chế độ ăn uống thiếu lành mạnh và lối sống tĩnh tại là những yếu tố đẩy nhanh quá trình lão hóa, gây suy giảm cả thể chất lẫn tinh thần. Để duy trì sức khỏe tốt, chúng ta thường được khuyên nên đi bộ thường xuyên để giữ cho tim và phổi khỏe mạnh, đồng thời tăng cường tiêu thụ trái cây và rau củ tươi.
Tuy nhiên, đôi khi, ngay cả khi chúng ta nghĩ rằng mình đang làm đúng, một số thói quen hàng ngày vẫn có thể âm thầm gây hại cho sức khỏe.
Hai chuyên gia về lão hóa đã phân tích 8 thói quen tưởng chừng vô hại, nhưng thực tế có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa. Đồng thời, họ cũng đưa ra những giải pháp để thay đổi những thói quen này.
**Đi bộ là bài tập thể dục duy nhất**
Đi bộ hàng ngày từ lâu đã được xem là “liều thuốc” kỳ diệu cho sức khỏe. Dù bạn đặt mục tiêu đi 10.000 bước mỗi ngày hay tập trung vào tốc độ và cường độ, đi bộ mang lại nhiều lợi ích, từ tăng cường sức khỏe tim mạch đến cải thiện lưu thông máu. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào đi bộ mà bỏ qua việc rèn luyện cơ bắp, bạn có thể gặp phải những vấn đề sức khỏe về lâu dài.
Tiến sĩ Cheryl Lythgoe, chuyên gia y tế tại Benenden Health, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp các bài tập rèn luyện sức đề kháng để ngăn ngừa tình trạng mất cơ do tuổi tác, hay còn gọi là teo cơ. Những bài tập này không chỉ cải thiện sự cân bằng và phối hợp mà còn tăng cường mật độ xương.
Các nghiên cứu gần đây cũng củng cố quan điểm này. Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y học Thể thao Anh cho thấy những người kết hợp bài tập tăng cường cơ bắp với các bài tập aerobic có cơ hội sống lâu hơn. Trong khi đó, một nghiên cứu năm 2024 trên Tạp chí Sức mạnh và Điều kiện khẳng định rằng nâng tạ có thể nâng cao chất lượng cuộc sống ở tuổi già.
Tiến sĩ Lythgoe khuyến nghị rằng bạn không nhất thiết phải đến phòng gym để nâng tạ nặng. Những hoạt động đơn giản như đi bộ lên dốc, làm vườn hoặc mang vác đồ nặng cũng có thể tạo áp lực nhẹ nhàng cho cơ thể. “Những nỗ lực này có thể làm chậm các dấu hiệu lão hóa, giúp chúng ta duy trì sự năng động và khỏe mạnh trong suốt cuộc đời”, bà nói.
**Giải ô chữ mỗi ngày**
Từ việc học đếm và viết khi còn nhỏ đến giải ô chữ hay Sudoku ở tuổi già, việc kích thích não bộ luôn đóng vai trò quan trọng trong mọi giai đoạn của cuộc sống. Tuy nhiên, nếu bạn biến việc giải ô chữ hay Sudoku thành một thói quen lặp đi lặp lại mà không còn tính thử thách, điều này có thể khiến não bộ trở nên trì trệ.
Tiến sĩ Lythgoe giải thích rằng não bộ cũng giống như cơ thể, cần được thử thách và kích thích liên tục. Khi một hoạt động trở nên quá quen thuộc, não bộ sẽ trở nên “lười biếng” và ngừng hình thành các kết nối thần kinh mới. Việc lặp lại cùng một nhiệm vụ tinh thần mỗi ngày có thể đẩy chúng ta vào trạng thái quen thuộc thụ động, làm suy giảm sự sáng tạo và tốc độ tư duy.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Behavioural Brain Research chỉ ra rằng các tế bào thần kinh mới trong não có thể chết đi nếu không được kích hoạt thông qua những “trải nghiệm học tập cần nỗ lực”. Để duy trì và nâng cao khả năng nhận thức, chúng ta cần đa dạng hóa các hoạt động trí tuệ hàng ngày.
Các chuyên gia khuyên rằng nếu bạn hoàn thành ô chữ buổi sáng một cách quá dễ dàng, hãy thử chuyển sang phiên bản khó hơn, khám phá một loại câu đố mới, hoặc thậm chí học một kỹ năng mới như chơi nhạc cụ hoặc học ngoại ngữ. Những thay đổi này sẽ giúp não bộ duy trì sự nhạy bén và khỏe mạnh theo thời gian.
**Đi giày không đúng cách**
Ai cũng thích diện những đôi giày thời trang, từ giày cao gót kiêu kỳ đến giày búp bê vừa vặn hay giày brogues da sang trọng. Tuy nhiên, khi tuổi tác tăng lên, việc ưu tiên sức khỏe và sự ổn định của đôi chân trở nên quan trọng hơn vẻ ngoài.
Tiến sĩ Lythgoe cảnh báo rằng khi lớn tuổi, các vấn đề về chân ngày càng trở nên phổ biến. Nhiều người có xu hướng chọn giày rộng, lớn hơn hoặc thậm chí chỉ đi dép trong nhà. Tuy nhiên, những đôi giày này thường không cung cấp đủ sự hỗ trợ cần thiết, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về chân và té ngã.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Geriatric Orthopaedic Surgery & Rehabilitation đã chỉ ra rằng giày dép không vừa vặn là một nguyên nhân phổ biến gây ra các vấn đề về chân, từ đó làm tăng nguy cơ té ngã và gãy xương. “Khi chúng ta già đi, lưu thông máu đến chân trở nên khó khăn hơn, giày dép không phù hợp có thể gây áp lực thêm lên bàn chân, dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn”, bà nói.
Bà nhấn mạnh rằng những vết thương nhỏ ở chân, nếu không được chú ý hoặc xử lý kịp thời, có thể nhanh chóng trở thành vấn đề lớn. Giày không đúng kích cỡ hoặc thiết kế còn làm tăng nguy cơ loét da, té ngã, đau lưng và các vấn đề thần kinh.
Để bảo vệ sức khỏe, tiến sĩ Lythgoe khuyên nên chọn giày có thiết kế hỗ trợ, gót thấp, mũi giày rộng và đế chống trượt. Những yếu tố này không chỉ cải thiện khả năng di chuyển mà còn giúp duy trì sức khỏe tổng thể khi bước vào tuổi già.
**Sử dụng tai nghe quá thường xuyên**
Việc đeo tai nghe để thưởng thức âm nhạc hoặc nghe podcast trên đường đi làm là một thói quen phổ biến. Tuy nhiên, theo Amit Arora, bác sĩ lão khoa tư vấn và chủ tịch Hiệp hội Lão khoa Anh, việc sử dụng tai nghe trong thời gian dài có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, dẫn đến “mệt mỏi khi nghe, khó tập trung, khiến não bộ khó xử lý và sắp xếp suy nghĩ”.
Một đánh giá năm 2022 đã chỉ ra sự gia tăng đáng lo ngại về tình trạng mất thính lực ở người trẻ do sử dụng các thiết bị nghe cá nhân. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cảnh báo vào năm 2022 rằng hơn một tỷ người từ 12 đến 35 tuổi đang đối mặt với nguy cơ mất thính lực vì tiếp xúc kéo dài với âm thanh lớn.
Bác sĩ Arora giải thích rằng một cuộc trò chuyện thông thường có mức âm thanh từ 50 đến 60 decibel, trong khi tai nghe hiện đại có thể đạt tới 100 decibel – tương đương với một buổi hòa nhạc rock. Ông cảnh báo rằng dù hầu hết mọi người không nghe ở mức âm lượng tối đa, việc tiếp xúc thời gian dài với âm thanh ở mức thấp hơn vẫn có thể gây ù tai hoặc mất thính lực tiếp nhận thần kinh, dẫn đến những vấn đề lâu dài.
Để bảo vệ thính giác, bác sĩ Arora khuyến nghị sử dụng tai nghe ở mức âm lượng thấp và nghỉ ngơi thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ tổn thương.
**Nhờ người khác mở nắp lọ hoặc mang đồ nặng**
Nhiều người, ngay từ khi còn trẻ, đã gặp khó khăn trong việc mở nắp lọ mứt hay xách túi mua sắm nặng. Tuy nhiên, theo tiến sĩ Lythgoe, sức mạnh cầm nắm không chỉ là vấn đề tiện lợi mà còn là “chỉ số tuyệt vời” phản ánh sức mạnh tổng thể của cơ thể, đặc biệt khi chúng ta già đi.
Bà khẳng định rằng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng sức mạnh cầm nắm tốt giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, suy giảm nhận thức và tình trạng suy nhược. Một nghiên cứu từ Đại học California đã phát hiện mối liên hệ giữa sức mạnh cầm nắm yếu và nguy cơ sa sút trí tuệ, đặc biệt là sa sút trí tuệ mạch máu. Tương tự, một nghiên cứu năm 2024 của Hiệp hội Lão khoa Anh cho thấy sức mạnh cầm nắm kém có liên quan đến bệnh teo cơ, được sử dụng để theo dõi các bệnh nhân Parkinson.
Để cải thiện sức mạnh cầm nắm, tiến sĩ Lythgoe gợi ý hãy thử xách túi hàng tạp hóa, thực hiện động tác đẩy người khỏi ghế lặp đi lặp lại hoặc tập tạ với mục tiêu cụ thể. Bà lưu ý rằng, dù những người mắc bệnh viêm khớp hay thoái hóa có thể gặp khó khăn, việc bỏ qua rèn luyện sức mạnh cầm nắm còn nguy hiểm hơn. “Hãy bắt đầu nhẹ nhàng và tăng dần cường độ”, bà khuyến nghị.
**Luôn kéo rèm cửa**
Vào những ngày nóng bức, việc kéo rèm cửa để tránh ánh nắng chói chang là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, việc giữ rèm cửa đóng kín thường xuyên có thể tác động tiêu cực đến cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
Tiến sĩ Lythgoe giải thích rằng ánh nắng mặt trời đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe tổng thể. Việc tiếp xúc vừa phải với ánh sáng mặt trời, dù chỉ là những tia nắng ấm áp xuyên qua cửa sổ, cũng có thể cải thiện sức khỏe tế bào và tim mạch.
Một đánh giá trên Tạp chí Photochemical and Photobiological Sciences cho thấy việc tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời giúp giảm huyết áp, đồng thời giảm nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường loại 2 và béo phì. Hơn nữa, ánh nắng còn hỗ trợ hệ miễn dịch bằng cách giảm viêm. Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra mối liên hệ tích cực giữa ánh sáng mặt trời và sức khỏe tâm thần, giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.
Lời khuyên từ chuyên gia là hãy mở rèm cửa để đón ánh sáng tự nhiên một cách hợp lý, vừa tận hưởng lợi ích sức khỏe, vừa tránh những tác động tiêu cực từ việc thiếu ánh nắng.
**Chỉ thoa kem chống nắng khi trời nắng**
Dù vitamin D từ ánh nắng mặt trời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, việc bảo vệ làn da trước tác hại của tia UV là điều không thể xem nhẹ. Tổn thương do ánh nắng có thể dẫn đến nhiều rủi ro, từ ung thư da đến lão hóa sớm.
Bác sĩ Arora khuyến cáo rằng ngay cả trong những ngày nhiều mây hoặc khi ngồi trong nhà gần cửa sổ, bạn vẫn nên sử dụng kem chống nắng SPF 30. Ông giải thích rằng tia UV không được che chắn có thể phá hủy collagen và elastin trong da, gây ra nếp nhăn, sắc tố không đồng đều, và thậm chí làm tăng nguy cơ u hắc tố – một dạng ung thư da nguy hiểm.
Ngoài ra, việc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng còn có thể gây hại cho mắt. Theo bác sĩ Arora, tia UV có thể làm tổn thương các protein trong thủy tinh thể, dẫn đến đục thủy tinh thể và nguy cơ mất thị lực. WHO ước tính rằng trong số 15 triệu người bị mù do đục thủy tinh thể trên toàn cầu, khoảng 10% có nguyên nhân liên quan đến tia UV.
Để bảo vệ sức khỏe, bác sĩ Arora khuyến nghị sử dụng kem chống nắng SPF 30 trở lên và đeo kính râm chống tia UV 400 bất cứ khi nào tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, giúp bảo vệ cả da và mắt một cách hiệu quả.
**Không làm sạch lưỡi**
Đánh răng mỗi sáng và trước khi đi ngủ đã trở thành thói quen không thể thiếu để duy trì một hàm răng sạch sẽ và khỏe mạnh. Tuy nhiên, theo công ty sức khỏe răng miệng MyMouth, chỉ 30% người dân Anh làm sạch lưỡi – một bước quan trọng thường bị bỏ qua. Nhiều người cho rằng lưỡi tự làm sạch hoặc chỉ tập trung vào cảm giác tươi mát từ kem đánh răng.
Bác sĩ Arora cảnh báo rằng nếu không vệ sinh lưỡi, vi khuẩn và cặn thức ăn tích tụ có thể gây hôi miệng, bệnh nướu răng, viêm lợi và thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe đường ruột. Ông cho biết rằng các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng một chiếc lưỡi không khỏe mạnh có thể làm thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột, gây mất cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và có hại, từ đó dẫn đến các vấn đề sức khỏe.
Miệng là nơi sinh sống của khoảng 700 loài vi khuẩn, một số trong đó hỗ trợ phân hủy thức ăn và ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, khi vi khuẩn “xấu” phát triển quá mức, chúng có thể gây viêm nướu, chảy máu và các bệnh lý khác. “Bệnh nướu răng thậm chí còn liên quan đến các vấn đề tim mạch”, bác sĩ Arora nhấn mạnh.
Để bảo vệ sức khỏe, ông khuyến nghị làm sạch lưỡi thường xuyên bằng bàn chải đánh răng hoặc máy tăm nước. Đây là một cách nhẹ nhàng nhưng hiệu quả để duy trì vệ sinh răng miệng, góp phần bảo vệ không chỉ răng miệng mà còn sức khỏe tổng thể.
Nhận biết và thay đổi những thói quen tưởng chừng vô hại này có thể giúp chúng ta sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn và tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn nhất. Đừng để những điều nhỏ nhặt hàng ngày âm thầm đẩy nhanh quá trình lão hóa của bạn. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe ngay từ hôm nay!
Admin
Nguồn: VnExpress
