Thời gian gần đây, dịch vụ chụp cắt lớp vi tính toàn thân (Multi-slice CT Scanner) đang được triển khai rộng rãi tại nhiều bệnh viện lớn, thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn và hiệu quả thực sự của phương pháp này trong việc tầm soát ung thư.
PGS.TS.BS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, chia sẻ sự ngạc nhiên trước sự quan tâm lớn của người dân đối với dịch vụ này, mặc dù chi phí không hề nhỏ và đi kèm với những nguy cơ từ tia X cũng như thuốc cản quang. Ông cho biết nhiều người đã tìm đến ông để xin tư vấn về kết quả chụp CT toàn thân chỉ trong một thời gian ngắn.
Tương tự, bác sĩ Nguyễn Triệu Vũ, Trưởng khoa Tuyến vú, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, cũng nhận thấy xu hướng “tầm soát” bằng CT toàn thân ngày càng phổ biến. Bác sĩ Vũ nhấn mạnh rằng kết quả CT “bình thường” không đồng nghĩa với việc cơ thể hoàn toàn khỏe mạnh, mà có thể tạo ra sự an tâm ảo, khiến người dân bỏ qua các xét nghiệm cơ bản khác.
Ngược lại, việc phát hiện “dấu hiệu bất thường” qua CT có thể dẫn đến các xét nghiệm và điều trị tốn kém, trong khi bản thân các dấu hiệu đó có thể không gây hại đáng kể. Ví dụ, các nốt xơ tại phổi có thể tồn tại suốt đời mà không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng việc phát hiện ra chúng có thể dẫn đến sinh thiết và các biến chứng liên quan như chảy máu, tràn dịch, tràn khí.
Vậy, liệu chụp CT toàn thân có phải là phương pháp tầm soát ung thư hiệu quả? Bác sĩ Hiếu khẳng định rằng hình ảnh CT chỉ phản ánh tình trạng sức khỏe tại thời điểm chụp và không có khả năng dự báo nguy cơ trong tương lai. Ông nhấn mạnh rằng những người hoàn toàn khỏe mạnh, không có triệu chứng và kết quả xét nghiệm bình thường không cần thiết phải chụp CT toàn thân. Máy CT hiện đại có thể phát hiện khối u nhỏ, nhưng chỉ nên áp dụng cho nhóm người có nguy cơ cao. Hiện nay, khuyến cáo duy nhất được công nhận rộng rãi là chụp CT liều thấp để tầm soát sớm ung thư phổi cho những người có nguy cơ cao, chẳng hạn như người hút thuốc lá lâu năm.
Cần lưu ý rằng chụp CT sử dụng bức xạ ion hóa, và việc tiếp xúc với bức xạ này có thể làm tăng nhẹ nguy cơ ung thư. Trong chẩn đoán và điều trị, lợi ích của việc sử dụng CT thường vượt trội so với rủi ro. Tuy nhiên, khi sử dụng để tầm soát ở người không có triệu chứng, lợi ích thực sự vẫn còn gây tranh cãi.
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cũng đã nêu rõ rằng không có bằng chứng khoa học ủng hộ việc sử dụng CT toàn thân để phát hiện bệnh ở người khỏe mạnh. FDA cấm các nhà sản xuất quảng cáo cho mục đích này, nhưng lệnh cấm này không ảnh hưởng trực tiếp đến các bác sĩ lâm sàng, tạo điều kiện cho sự phát triển của các “dịch vụ sức khỏe cao cấp” ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Thực tế, chụp CT có những hạn chế nhất định, bao gồm khả năng cho kết quả dương tính giả (chẩn đoán sai là có bệnh) và âm tính giả (bỏ sót bệnh). Những hạn chế này không chỉ do kỹ thuật mà còn phụ thuộc vào trình độ chuyên môn của bác sĩ.
Bác sĩ Vũ khuyến cáo rằng việc tầm soát ung thư nên dựa trên nguy cơ của từng cá nhân và từng cơ quan cụ thể, ví dụ như tầm soát ung thư vú ở phụ nữ trên 40 tuổi hoặc ung thư phổi ở người hút thuốc lá. Việc tầm soát một cách ngẫu nhiên không mang lại lợi ích mà chỉ gây tốn kém và có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn.
Bác sĩ Vũ khuyến cáo người dân nên tìm hiểu kỹ thông tin để tránh nguy cơ “tiền mất, tật mang”. Đồng thời, ông cũng đề nghị các chuyên gia y tế cần có hiểu biết và đưa ra lời khuyên khách quan cho bệnh nhân, tránh lạm dụng CT và các xét nghiệm khác vì mục đích trục lợi.
Admin
Nguồn: VnExpress
