Sau cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào lãnh thổ Israel ngày 10/7/2023, khiến hàng nghìn người thiệt mạng và hàng trăm người bị bắt làm con tin, Israel đã tiến hành các cuộc tấn công đáp trả, tiêu diệt nhiều thủ lĩnh của nhóm vũ trang này ở Iran, Lebanon và Dải Gaza. Tuy nhiên, Qatar, nơi đặt trụ sở của các thủ lĩnh chính trị Hamas, từ lâu vẫn được coi là một khu vực an toàn.
Qatar, một quốc gia vùng Vịnh giàu có, không chỉ là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông mà còn duy trì quan hệ (dù không chính thức) với Israel. Qatar cũng đóng vai trò trung gian trong các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas nhằm tìm kiếm giải pháp cho cuộc xung đột ở Gaza.
Do đó, việc Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ngày 9/9 điều động máy bay chiến đấu tấn công văn phòng lãnh đạo Hamas ở thủ đô Doha đã gây bất ngờ lớn cho nhiều người, kể cả giới lãnh đạo Qatar, bất chấp những rủi ro ngoại giao tiềm tàng khi tấn công quân sự vào một quốc gia có chủ quyền và là đồng minh của Mỹ.
Theo truyền thông Israel, các quan chức giấu tên tiết lộ rằng 15 máy bay chiến đấu của IDF đã phóng tổng cộng 10 tên lửa chính xác vào khu phức hợp của Hamas ở Doha.
Mặc dù công trình bị hư hại nặng nề, Hamas tuyên bố không có thành viên cấp cao nào thiệt mạng trong cuộc tấn công. Tuy nhiên, tên lửa Israel đã giết chết con trai của phó thủ lĩnh Hamas Khalil al-Hayya cùng với 4 người khác có liên hệ với nhóm và một thành viên của lực lượng an ninh Qatar.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố rằng cuộc tấn công này là một phần trong chiến dịch trả đũa Hamas vì cuộc tấn công năm 2023 và đảm bảo rằng Hamas không bao giờ có thể thực hiện các hành động tương tự.
“Thời đại mà những kẻ gieo rắc kinh hoàng được hưởng quyền miễn trừ ở bất cứ đâu đã chấm dứt,” Thủ tướng Israel tuyên bố vào tối ngày 9/9, vài giờ sau cuộc tấn công. Ngày 10/9, ông tiếp tục chỉ trích Qatar vì “dung túng Hamas”, cáo buộc họ tài trợ và cung cấp những biệt thự xa hoa cho các thủ lĩnh Hamas.
Về phía Qatar, giới chức nước này giải thích rằng họ cho phép Hamas đặt văn phòng và đón tiếp phái đoàn đàm phán cấp cao của nhóm theo yêu cầu từ chính phủ Mỹ, nhằm duy trì các kênh liên lạc thuận lợi trong quá trình đàm phán.
Thủ tướng Qatar Mohammed bin Abdulrahman al-Thani đã lên án cuộc tấn công của Israel, cho rằng Thủ tướng Netanyahu “nên bị đưa ra xét xử” và chiến dịch này sẽ “giết chết mọi hy vọng” đối với các con tin cũng như quá trình đàm phán ngừng bắn ở Gaza.
Bất chấp những phản ứng này, ông Netanyahu vẫn khẳng định cuộc tấn công là “điều cần phải làm”. Đại sứ Israel tại Mỹ, Yechiel Leiter, tuyên bố rằng nếu các lãnh đạo Hamas sống sót sau vụ tấn công, Israel sẽ “truy cùng diệt tận” họ ở bất cứ đâu.
Các quan chức Israel, cả đương nhiệm và đã về hưu, đều cho rằng cuộc tấn công chưa từng có tiền lệ vào Doha thể hiện quyết tâm của Israel trong việc buộc Hamas phải chịu trách nhiệm về vụ tấn công tháng 10/2023.
Thiếu tướng Yaakov Amidror, cựu cố vấn an ninh quốc gia của Thủ tướng Netanyahu, cho biết Israel trước đây không muốn gây xung đột hoặc làm xáo trộn mối quan hệ nhạy cảm với các quốc gia như Qatar. “Nhưng bây giờ, chúng tôi đang tuyên bố rằng nếu ai đó tìm cách giết hại người Israel, họ sẽ bị tiêu diệt dù ở bất cứ đâu,” ông nói.
Theo giới quan sát, cuộc tấn công vừa qua cho thấy Thủ tướng Netanyahu có lẽ ưu tiên việc xóa sổ Hamas hơn là giải cứu con tin hay xây dựng một kế hoạch lâu dài để quản lý Dải Gaza trong tương lai.
“Ông ấy đang tuyên bố rõ ràng rằng tiêu diệt Hamas là mục tiêu đầu tiên và quan trọng nhất của mình,” Adi Rotem, cựu sĩ quan tình báo Israel từng tham gia nhóm đàm phán ngừng bắn ở Gaza, nhận xét.
Ông Netanyahu cam kết sẽ vừa xóa sổ Hamas vừa đưa con tin trở về. Tuy nhiên, theo giới phân tích, những diễn biến thời gian qua cho thấy cách duy nhất để Israel giải cứu con tin là thông qua một thỏa thuận với Hamas, chứ không phải bằng biện pháp quân sự.
Hamas cũng đã đưa ra điều kiện rằng họ chỉ thả toàn bộ con tin nếu Israel đồng ý chấm dứt xung đột vĩnh viễn. Tuy nhiên, Thủ tướng Israel đến nay vẫn bác bỏ kịch bản này, khẳng định sẽ chỉ dừng lại khi Hamas giải giáp vũ khí và không còn nắm quyền lực ở Gaza.
Các cựu quan chức Israel và giới chuyên gia nhận định rằng cuộc tấn công ở Doha còn nhằm mục đích tác động đến quá trình đàm phán vốn đã bế tắc từ lâu với Hamas về lệnh ngừng bắn và thả con tin. Họ cho rằng Israel dường như đang cố gắng gây áp lực để Hamas phải chuyển trung tâm ra quyết định của mình từ ban lãnh đạo chính trị ở Qatar sang các chỉ huy chiến trường đang bám trụ tại Gaza.
Họ cho rằng những chỉ huy này đang giữ các con tin và dễ bị khuất phục hơn trước sức ép từ Israel ở Gaza, đặc biệt là chiến dịch trên bộ sắp tới tại Gaza City, thành trì cuối cùng mà Hamas còn kiểm soát tại khu vực.
Tổng thống Donald Trump cuối tuần trước tiếp tục gây sức ép lên Hamas bằng một đề xuất mới, kêu gọi nhóm trao trả tất cả con tin ngay lập tức để đổi lấy lệnh ngừng bắn và các cuộc đàm phán sâu rộng hơn nhằm chấm dứt cuộc xung đột. Mặc dù Hamas không đồng ý với đề xuất này, nhưng họ tuyên bố sẵn sàng tham gia đàm phán ngay lập tức.
Theo Shalom Ben Hanan, cựu quan chức cơ quan an ninh nội địa Israel Shin Bet, giới lãnh đạo nước này đã không còn kiên nhẫn với chiến lược trì hoãn của Hamas. “Họ muốn thúc đẩy đàm phán, nhưng là bằng những công cụ của chính Israel,” ông nói, ám chỉ các hoạt động quân sự.
Tuy nhiên, nhiều người Israel lo ngại rằng cuộc tấn công ở Qatar có thể phản tác dụng, đe dọa tính mạng của những con tin còn sống sót nếu Hamas muốn trả thù. Trong quá khứ, Hamas thường thể hiện rằng việc các thủ lĩnh thiệt mạng không thể làm suy yếu ý chí của họ. Hamas đã khước từ yêu cầu đầu hàng từ Israel, ngay cả sau khi các lãnh đạo cấp cao bị hạ sát, trong đó có thủ lĩnh tại Gaza Yahya Sinwar, người đã lên kế hoạch cho cuộc tấn công lãnh thổ Israel hồi năm 2023.
“Thật ảo tưởng khi nghĩ rằng các vụ ám sát có thể khiến Hamas hoảng sợ và buộc họ phải thay đổi hướng đi,” Ibrahim Madhoun, nhà phân tích chính trị thân cận với Hamas, nhận định.
Ehud Yaari, chuyên gia tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông, trụ sở tại Israel, nhận định rằng ngoài việc loại bỏ những thủ lĩnh quan trọng mà Israel đã để mắt đến từ lâu, mục đích chính trị của cuộc tấn công hôm 9/9 là “thay đổi cấu trúc các cuộc đàm phán” với Hamas.
“Rõ ràng là nỗ lực đàm phán ngừng bắn đang bế tắc,” Yaari cho hay. “Vì vậy, họ cần phải làm gì đó để thay đổi cục diện, như chuyển các cuộc đàm phán khỏi Qatar và tăng cường vai trò của Ai Cập, quốc gia trung gian hòa giải khác.”
Với những diễn biến phức tạp hiện tại, tương lai của các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas vẫn còn là một dấu hỏi lớn, trong khi nguy cơ leo thang xung đột vẫn luôn hiện hữu.
Admin
Nguồn: VnExpress
